Բժիշկ Այբոլիտ (ռուս.՝ Доктор Айболи́т), Կորնեյ Չուկովսկու մի քանի ստեղծագործությունների կերպար. բանաստեղծական հեքիաթներ «Բարմալեյ» (1925), «Այբոլիտ» (1929) և «Հաղթում ենք Բարմալեյին» (1942), ինչպես նաև չափածո վիպակ «Բժիշկ Այբոլիտ» (1936)։

Այբոլիտ
Տեսակգրական հերոս և գեղարվեստական անձ
ՀեղինակԿոռնեյ Չուկովսկի
Ներկայացված էԲարմալեյ, Defeat Barmaley!?, Doctor Aybolit? և Այբոլիտ
Սեռարական
Մասնագիտությունբժիշկ
 Doctor Aybolit Վիքիպահեստում
Մարմնամարզական կոմպոզիցիա ըստ «Այբոլիտ» հեքիաթի մոտիվների

Այբոլիտ հեքիաթում բժիշկը մեկնում է Աֆրիկա, որպեսզի բուժի հիվանդ կենդանիներին շոկոլադով և գոգոլ-մոգոլով։ Բարմալեյ հեքիաթում նա թռչում է ինքնաթիռով փրկելու Տանյային և Վանյային Բարմալեայից։ Կերպարի անունը հասարակ է դարձել։

Նախատիպեր խմբագրել

Գրական կերպարը հայտնվել է գրքում 1924 թվականին, հրատարակված Լենինգրադի Դետիգզի բաժանմունքում և որը վերնագրված է Բժիշկ Այբոլիտ։ Առաջին էջում նա նշված է որպես մահապատժի Կարնեյ Չուկովսկու վերապատմումը, ընդ որում, տիտղոսաթերթը նշում է պարբերականի հրատարակման տարին, որպես 1925 թվականը (տիպիկ հրատարակչական հնարք)։ Այսպիսով, բժիշկ Այբոլիտի այլ գրական կերպարը բժիշկ Դուլիտլն է՝ սղծված Հյու Լաֆտոնգի կողմից[1]։

Լաֆտոնգի գրքի կրկնորինակումը ստեղծվել է դեռևս 1923 թվականին[1]։

Ավելի ուշ բժիշկ Այբոլիտը դարձել է բանաստեղծական «Բարմոլեյ» հեքիաթի հերոս, որը հրատարակվել է 1925 թվականին, իսկ գրվել՝ 1924 նոյեմբերին[1]։

Շատ տարիներ անց Չուկովսկին պնդում էր, որ բժիշկ Այբոլիտի նախատիպը հանդիսացաել է հայտնի հրեա բժիշկ և հասարակական գործիչ Ցեմախ Շաբադը, որը բնակվում էր Վիլնյուսում — Կոռնեյ Չուկովսկին 1905 և 1912 թվականներին Վիլնյուս գնալիս մնացել է նրա տանը[2] (2007 թվականի մայիսի 15-ին Հին քաղաք Վիլնյուսում, Դիսնոս և Մեսինյու փողոցների հատման կետում, բացվել է Շաբադի հուշարձան[3][4]):

Աղբյուրը նման է «շփոթության», որը կարելի է համարել իրավիճակը երկակի հերոսի, նրա զուգահեռ գոյության միանգամից երկու մրցակից տարածքների (այսինքն, միաժամանակյա ներկայությունը Այբոլիտի և բանաստեղծական ստեղծագործություններում հենց Չուկովսկու, և Լոֆտինգի տեքստի վերապատմումը)[1]։

Էկրանավորում խմբագրել

Անիմացիա խմբագրել

  • «Լիմպոպո» մուլտֆիլմ («Սոյուզմուլտֆիլմի», ԽՍՀՄ, 1939 թվական), ռեժիսորներ Լեոնիդ Ամալրիկ, Վլադիմիր Պոլկովնիկով։
  • «Բարմալեյ» մուլտֆիլմ («Սոյուզմուլտֆիլմ», 1941), ռեժիսորներ Լեոնիդ Ամալրիկ, Վլադիմիր Պալկովնիկով։
  • «Սիրամարգի պոչ» մուլտֆիլմ («Սայուզմուլտֆիլմ», 1946), ռեժիսորներ Լեոնիդ Ամալրիկ, Վլադիմիր Պալկովնիկով։
  • «Այբոլիտ և Բարմալեյ» մուլտֆիլմ (Սայուզմուլտֆիլմ, 1973), ռեիսյոր Նատալիա Չերվինսկայա։ «Այբոլիտ և Բարմալեյ» հնչյունավորել է Հարրի Բարդին։
  • «Այբոլիտի արկածները» մուլտֆիլմ, ( «Սոյուզմուլտֆիլմ», 1983), ռեժիսոր Ալեքսանդր Դավիդով։ Այբոլիտի արկածները հնչյունավորել է Արմեն Ջիգարխանյանը։
  • «Բժիշկ Այբոլիտ» մուլտֆիլմ («Կիև գիտական ֆիլմ», ԽՍՀՄ, 1984), ռեժիսոր Դավիթ Չերկասկի։ Այբոլիտի կերպարը հնչյունավորել է Զինովիյ Գեռդտը։
  • «Մոխրագույն Գայլը և Կարմիր Գլխարկը» մուլտֆիլմ («Սայուզմուլտֆիլմ», ԽՍՀՄ, 1990, մոտիվներով երևակայությունից ռուսների և արտասահմանյան հեքիաթներ թեմայով), ռեժիսոր Հարի Բարդին. Այբոլիտի կերպարը հնչյունավորել է Վլադիմիր Վինոգրադովը։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել