Աղավնու վանքը
Աղավնու վանքը, բալլադ, որը մեզ է հասել Հովհաննես Թումանյանի մշակմամբ։
| ' | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | բալլադ |
| Հեղինակ | Հովհաննես Թումանյան |
| Բնագիր լեզու | հայերեն |
| Գրվել է | 1912 |
| Վիքիդարան | Աղավնու վանքը |
Պատմություն խմբագրել
Հիմքում ընկած է մի ավանդություն, որը հիշատակվել է Ղազար Ջանկեցու «Գիրք աստվածաբանական, որ կոչի ցանկալի» (Կ. Պոլիս, 1795, էջ 672-673), Միքայել Չամչյանի «Պատմություն հայոց» (հատ. Գ. Վենետիկ, 1786, էջ 880-882) և Август фон Гакстгаузен, Закавкасзкий край գրքերում։
Թումանյանն առավելապես օգտվել է Չամչյանի գրքից, սակայն հաշվի է առել նաև Ա. Ֆոն Հաքստհաուգենի գրառած տարբերակը, որովհետև միայն այդ տարբերակում է հիշատակվել Սևանա լիճը իբրև գործողությունների վայր[1]։
Սկզբնաղբույրում աղավնի դարձած գերիները գետի հակառակ ափին են ստանում իրենց մարդկային կերպարանքը, իսկ Թումանյանի մշակած տարբերակում աղավնիներն ազատություն են գտնում են բաց երկնքի տակ։
Բալլադը գրվել է 1912 թվականին։
Ամբողջական ինքնագիրը մեզ չի հասել։ Թումանյանի ընտանիքի արխիվում պահվող ինքնագրի թերթիկների վերևի մասերը պատռված են։
«Ազգային ավանդություն» ենթավերնագրով առաջին անգամ տպագրվել է Նոր Հոսանք ամսագրի 1913 թվականի 34-36 էջերում, այնուհետև՝ Հորիզոն գրական հանդեսի 44-46 էջերում, ապա` Կ. Պոլսի Բանաստեղծությունների ժողովածուի, 115-117 էջերում, հետագայում՝ Երկերի ժողովածուի առաջին հատորի 334-336 էջերում։
Սյուժե խմբագրել
Բալլադը պատմում է այն մասին, թե ինչպես է Լենկթեմուրն իր զորքով հասել Սևանա լիճ և անթիվ հայերի գերի վերցրել։ Աստծո հանդեպ ունեցած մեծ հավատի շնորհիվ Հայր Օհանը կարողանում է աղոթքով ազատել բոլոր գերիներին` նրանց դարձնելով աղավնի։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Թումանյան, Հովհաննես (1988). Երկերի լիակատար ժողովածու. Երևան: Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն. էջ 565.