Ալբանիայի անկախության հռչակագիր

Ալբանիայի անկախության հռչակագիր (ալբ․՝ Shpallja e Pavarësisë, or Deklarata e Pavarësisë), Օսմանյան կայսրությունից Ալբանիայի նահանգի անկախության հռչակումը։ Ալբանիան անկախ հռչակվեց 1912 թվականի նոյեմբերի 28-ին Վլորայում։

Ալբանիայի անկախության հռչակումը Վլորայի ցույցի ժամանակ
Ալբանիայի անկախության 100-ամյակի հուշարձանը Տիրանայում ԱԼբանիայի դրոշի և Անկախության հռչակագրի հետ միասին

Պատմություն

խմբագրել

1912 թվականի Ալբանիայի ապստամբությունը հարևան երկրներին ահազանգեց Թուրքական կայսրության թույլ լինելու մասին[1]։ Սերբիայի թագավորությունը չընդունեց Ալբանիայի նահանգի պլանը և նախընտրեց տարանջատվել Օսմանյան Կայսրության եվրոպական հատվածից Բալկանյան դաշինքի չորս անդամների հետ միասին[2]։

Բալկանյան դաշինքի պետությունները պլանավորեցին առանձնանալ Օսմանյան Կայսրության եվրոպական տարածքից, տարածքն Առաջին Բալկանյան պատերազմի ժամանակ նվաճվեց և համաձայնվեցին կոնդոմինիում (համատիրություն) կարգավիճակին[3]։ Այդ պատճառով Իսմայիլ Քեմալը Վլորայում ճանաչեց Համա-ալբանական կոնգրեսը[4]։

Անկախության հռչակագիրը

խմբագրել
 
Ալբանիայի անկախության հռչակագիրը

1912 թվականին 83 անդամներից կազմված խորհուրդը Վլորայում հռչակեց Ալբանիայի անկախությունը և ստեղծեց ժամանակավոր կառավարություն։ Հռչակագրի ամբողջական տեքստը ալբաներեն և թուրքերեն հետևյալն էր[5].

Վլորայում, նոյեմբերի 15/28 Նախագահ Իսմայիլ Քեմալը խոսում է Ալբանիայի առջև ծառացած խնդիրներից և պատվիրակությունը միաձայն ընդունում է, որ Ալբանիան պետք է լինի ազատ և անկախ։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Warrander, Gail; Verena Knaus (November 2007). Kosovo. United States: The Globe Pequot Press. էջ 12. ISBN 1-84162-199-4. «At the same time the rebellion sent strong signal to Kosovo neighbors that the Ottoman Empire was weak.»
  2. Redlich, Josef; d'Estournelles, Baron; Godart, M. Justin; Shucking, Walter; Hirst, Francis W.; Brailsford, H. N.; Milioukov, Paul; Dutton, Samuel T. (1914). «Report of the International Commission to Inquire into the Causes and the Conduct of the Balkan Wars». Washington, D.C.: Carnegie Endowment for International Piece. էջ 47. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 10-ին. «The Servians hastened to oppose the plan of a "Greater Albania" by their plan for partition of Turkey in Europe among the Balkan States into four spheres of influence.»
  3. Redlich, Josef; d'Estournelles, Baron; Godart, M. Justin; Shucking, Walter; Hirst, Francis W.; Brailsford, H. N.; Milioukov, Paul; Dutton, Samuel T. (1914). «Report of the International Commission to Inquire into the Causes and the Conduct of the Balkan Wars». Washington D.C.: Carnegie Endowment for International Piece. էջ 49. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 10-ին. «In a few weeks the territories of Turkey in Europe .. by the Balkan allies....in their hands as condominium»
  4. Zhelyazkova, Antonina (2000). «Albania and Albanian Identities». International Center for Minority Studies and Intercultural Relations. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 10-ին. «calling together an all-Albanian congress. On 28 November 1912, delegates from all over the country gathered in Vlora»
  5. Pollo, Stefanaq; Selami Pulaha (1978). «175». Akte të rilindjes kombëtare shqiptare 1878-1912 (Memorandume, vendime, protesta, thirrje). Tirana: Akademia e Shkencave të RPS të Shqipërisë. էջ 261. «Vendimi është hartuar shqip dhe turqisht ...»