Պալաուի տնտեսություն
Պալաուի տնտեսություն, ազգային տնտեսություն, որը հիմնականում բաղկացած է կենսապահովման գյուղատնտեսությունից և ձկնորսությունից։ Կառավարությունը աշխատուժի հիմնական գործատուն է, որը մեծապես ապավինում է ԱՄՆ ֆինանսական օգնությանը։ Բնակչությունը մեկ շնչին ընկնող եկամուտ ունի ավելի քան երկու անգամ, քան Ֆիլիպինների և Միկրոնեզիայի մեծ մասը։ Զբոսաշրջային հատվածի երկարաժամկետ հեռանկարները մեծապես խթանվել են Խաղաղ օվկիանոսում ճանապարհորդությունների ընդլայնմամբ և Արևելյան Ասիայի առաջատար երկրների բարգավաճման աճով։
| Ենթակատեգորիա | • Համաշխարհային տնտեսություն • Օվկիանիայի տնտեսություն  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Պալաու | |
| Վայր | Պալաու | |
| Անվանական ՀՆԱ | 291 544 300 ԱՄՆ դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 13 338 ԱՄՆ դոլար | |
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 322 763 812 միջազգային դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 14 854,057 միջազգային դոլար | |
| Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | 0,1±0,1 տոկոս | |
| Գնաճի մակարդակ | 0,4±0,1 տոկոս | |
Պալաուի մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմում է $17,000, այն դարձնում է Խաղաղօվկիանոսյան կղզիների հարուստ նահանգներից մեկը։ Անվանական ՀՆԱ-ն տարեկան միջինը աճել է գրեթե 14%-ով 1983-1990 թվականներին և տարեկան ավելի քան 10%-ով 1991-1997 թվականներին։ Աճը կտրուկ բացասական է դարձել 1998 և 1999 թվականներին՝ 1997 թվականի ասիական ֆինանսական ճգնաժամի հետևանքով։
Արդյունաբերություն խմբագրել
Զբոսաշրջությունը Պալաուի հիմնական արդյունաբերությունն է։ Գործունեությունը կենտրոնանում է կղզիների հարուստ ծովային միջավայրում, ներառյալ Կորորից արևմուտք գտնվող Լողացող այգու կղզիները, սուզվելը և ջրասուզումը։ Սկուբա դայվինգի հիմնական վայրերը ներառում են German Channel-ը և Blue Corner-ը։ Այցելուների թիվը, որոնց 85%-ը գալիս է Ճապոնիայից, Թայվանից և ԱՄՆ-ից, 1997 թվականին հասել է մոտ 67,000-ի, ինչը ավելի քան քառապատիկ է, քան մեկ տասնամյակ առաջ։ Զբոսաշրջությունը 1996 թվականին Պալաուում վաստակել է 67 միլիոն դոլար արտարժույթ, (որը կազմում է 1000 դոլար մեկ անձի համար), կազմում է ՀՆԱ-ի մոտավորապես կեսը։ Ասիական երկրներից ժամանումները նվազել են 1998-ին և 1999-ին՝ տարածաշրջանային տնտեսական անկման և դոլարի նկատմամբ ասիական շատ արժույթների արժեզրկման պատճառով, ինչը թանկացրել է Պալաուի դոլարով արտահայտված գները։
Ծառայությունների ոլորտը գերիշխում է Պալաուի տնտեսության մեջ, որը նպաստում է ՀՆԱ-ի ավելի քան 80%-ին, աշխատում է աշխատուժի երեք քառորդը։ Միայն կառավարությունում աշխատում է աշխատողների գրեթե 30%-ը։ Կառավարության հիմնական պարտականություններից մեկը արտաքին օգնության կառավարումն է։ Համաձայն ԱՄՆ-ի հետ ազատ ասոցիացիայի պայմանագրի պայմանների՝ Պալաուն կստանա ավելի քան 450 միլիոն դոլարի օգնություն 15 տարվա ընթացքում, տարեկան 30 միլիոն դոլար և իրավունք ունի մասնակցելու ավելի քան 40 դաշնային ծրագրերի։ 142 միլիոն դոլարի առաջին դրամաշնորհը տրվել է 1994 թվականին։ Հետագա տարեկան վճարումները ավելի փոքր չափերով կատարվել են մինչև 2009 թվականը։ 1999 թվականին ԱՄՆ դրամաշնորհները կազմել են 24 միլիոն դոլար։
Շինարարությունն ամենակարևոր արդյունաբերական գործունեությունն է, որը նպաստում է ՀՆԱ-ի ավելի քան 9%-ին։ Մի քանի խոշոր ենթակառուցվածքային ծրագրեր, ներառյալ Կորոր և Բաբելդաոբ կղզիները կապող կամրջի վերակառուցումը 1996 թվականին դրա փլուզումից հետո և Բաբելդաոբի եզրագծի շուրջ մայրուղու կառուցումը, խթանեցին գործունեությունը 1990-ական թվականների վերջին։
Գյուղատնտեսությունը հիմնականում կենսապահովման մակարդակի վրա է, հիմնական մշակաբույսերն են կոկոսը, արմատային մշակաբույսերը և բանանը։ Ձկնորսությունը եկամտի պոտենցիալ աղբյուր է, սակայն 1990-ական թվականներին կղզիներում թունա ձկան արտադրանքը նվազել է ավելի քան մեկ երրորդով։
Պալաուում արտոնագրային օրենքներ չկան[1]։
Տնտեսական մարտահրավերներ խմբագրել
Պալաուի առջև ծառացած հիմնական տնտեսական մարտահրավերն է ապահովել իր տնտեսության երկարաժամկետ կենսունակությունը՝ նվազեցնելով նրա կախվածությունը արտաքին օգնությունից։ Պալաուն ստեղծել է հավատարմագրային հիմնադրամ, այն պետք է ներգրավվեր Համաձայնագրի դրամաշնորհների դադարեցումից հետո, որի արժեքը 2009 թվականի սկզբին հասել է 140 միլիոն դոլարի։ Նաև 1990-ական թվականների վերջին Պալաուն տուժել է 1997 թվականի ասիական ֆինանսական ճգնաժամից։ Կղզին մեծ հարված ստացավ COVID-19 համավարակի ժամանակ՝ համաշխարհային ճանապարհորդության սահմանափակումներով, որոնք կանգնեցնում էին զբոսաշրջությունը։ Ասիական զարգացման բանկը կանխատեսում էր, որ 2020 թվականին Պալաուի ՀՆԱ-ն կրճատվել է 9,5%-ով[2]։
Զբոսաշրջություն խմբագրել
Զանգվածային զբոսաշրջության դեմ պայքարելու համար Պալաուի ժառանգության նախագիծը՝ կայուն զբոսաշրջության պատասխանատուն, ստեղծեց վիզային քաղաքականություն Պալաու կղզու համար՝ բնակչությանը բնապահպանական վնասներից պաշտպանելու համար։ Palau Pledge-ը[3] 2018 թվականի ամենաշատ պարգեւատրված քարոզարշավն էր՝ ըստ WARC Creative 100 ինդեքսի[4]։
Տնտեսական վիճակագրություն խմբագրել
Եկամուտ Համախառն ներքին արդյունք (ՀՆԱ). գնողունակության համարժեքություն, 132 միլիոն դոլար (2009) (ՀՆԱ գնահատումը ներառում է ԱՄՆ սուբսիդիա)
ՀՆԱ – իրական աճի տեմպ՝ 1% (2009)
ՀՆԱ – մեկ շնչի հաշվով. գնողունակության համարժեքություն – $8 500 (2009)
ՀՆԱ – կազմը՝ ըստ ոլորտների
- գյուղատնտեսություն
- արդյունաբերություն
- ծառայություններ
- Աղքատության շեմից ցածր բնակչություն
Տնային տնտեսության եկամուտը կամ սպառումը տոկոսային մասնաբաժնով
- ամենացածր 10%՝ N/A
- ամենաբարձր 10%՝ N/A
Գնաճ խմբագրել
Գնաճի մակարդակը (սպառողական գներ)՝ 3,4% (2000)
Աշխատուժ խմբագրել
Աշխատուժ՝ 10 200 (2000)
Աշխատուժ՝ ըստ զբաղմունքի
- Գյուղատնտեսություն՝ 20%
- Արդյունաբերություն
- Ծառայություններ(1990)
Գործազրկության մակարդակը` 4,2% (2000)
Բյուջե խմբագրել
Եկամուտներ՝ 57,81 մլն դոլար Ծախսեր՝ 80,8 միլիոն դոլար, ներառյալ՝ 17,1 միլիոն դոլար կապիտալ ծախսեր
Արդյունաբերություն խմբագրել
Գերիշխող արդյունաբերությունները ներառում են
- զբոսաշրջությունը,
- արհեստագործական իրերը (կեղևից, փայտից, մարգարիտից),
- շինարարություն
- կարի արտադրություն
Արդյունաբերական արտադրանքի աճի տեմպերը՝ տվյալներ չկան
Էլեկտրականություն Էլեկտրաէներգիա – արտադրություն՝ 200 ՄՎտժ (1996)
Էլեկտրաէներգիա - արտադրություն ըստ աղբյուրի (1996)
- Հանածո վառելանյութեր՝ 85%
- Հիդրո՝ 15%
- Միջուկային՝ 0%
- Այլ՝ 0%
Էլեկտրաէներգիա – սպառում` 200 ՄՎտժ (1996)
Էլեկտրաէներգիա – արտահանում՝ 0 կՎտժ (1996)
Էլեկտրաէներգիա – ներմուծում` 0 կՎտժ (1996)
Առևտուր խմբագրել
Գյուղատնտեսություն, ապրանքներ՝ կոկոս, կոպրա, կասավա (տապիոկա), կարտոֆիլ
Արտահանում` $18 մլն (2001) ապրանքներ՝ տրոխուս (խեցեմորթների տեսակ), թունա, կոպրա, արհեստներ
Արտահանում, գործընկերներ՝ Ճապոնիա 70.1%, Հարավային Կորեա 15.1%, ԱՄՆ 7.1% (2019)[5]։
Ներմուծումը՝ $99 մլն (2001) Ապրանքներ՝ մեքենաներ և սարքավորումներ, վառելիք, մետաղներ, սննդամթերք
Ներմուծում, գործընկերներ՝ Հարավային Կորեա 18,7%, Չինաստան 18,2%, Թայվան 16,9%, ԱՄՆ 16,5%, Ճապոնիա 16%, (2019)
Պարտք և օգնություն խմբագրել
Արտաքին պարտք՝ 18,4 միլիարդ դոլար (2014 թվականի գնահատական)[6]։ Պալաուն դասվում է որպես ՀՆԱ-ում ամենամեծ պարտք ունեցող երկրներից մեկը՝ ըստ արտաքին պարտքի ծավալների։
Տնտեսական օգնություն՝ $155,8 մլն, ԱՄՆ-ի հետ ազատ ասոցիացիայի պայմանագիրը, որը կնքվել է 1994 թվականի հոկտեմբերի 1-ին ՄԱԿ-ի հոգաբարձության ավարտից հետո, Պալաուին տրամադրում էր մինչև 700 միլիոն ԱՄՆ դոլար օգնություն 15 տարվա ընթացքում՝ ռազմական օբյեկտներ կահավորելու դիմաց։
Արժույթ խմբագրել
Օգտագործվում է ԱՄՆ արժույթը։ 1 ԱՄՆ դոլար = 100 ցենտ։
Ֆիսկալ տարի՝ հոկտեմբերի 1- սեպտեմբերի 30
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պալաուի տնտեսություն» հոդվածին։ |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Gazetteer – Patents Արխիվացված 2018-09-26 Wayback Machine
- ↑ «Palau Economy». Asian Development Bank. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 26-ին.
- ↑ Stuart Alexander (2018 թ․ ապրիլի 29), Palau Pledge – Case Study, Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին, Վերցված է 2019 թ․ մարտի 1-ին
- ↑ «2018's Most Awarded Campaign: Havas' Palau Pledge». www.mediapost.com (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ մարտի 1-ին.
- ↑ «Palau (PLW) Exports, Imports, and Trade Partners | OEC». OEC – The Observatory of Economic Complexity.
- ↑ «Palau». CIA World Factbook. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 31-ին.