Ալեքսանդրա Բելցովա
Ալեքսանդր Բելցովա (լատիշ․՝ Aleksandra Beļcova, 17 մարտի, 1892, Սուրաժ, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - 1 փետրվարի, 1981, Ռիգա, Լատվիական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), լատվիացի խորհրդային նկարչուհի, «Ռիգայի նկարիչների խումբ» և «Կանաչ ագռավ» միությունների անդամ, ճենապակե իրերի նկարազարդման «Բալտարս» արվեստանոցի նկարիչ։
Ալեքսանդրա Բելցովա լատիշ․՝ Aleksandra Beļcova | |
|---|---|
| Ծնվել է | մարտի 17, 1892[1][2] |
| Ծննդավայր | Սուրաժ, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | փետրվարի 1, 1981[3][2] (88 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ռիգա, Լատվիական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[4] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն,  Լատվիա և  ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | նկարչուհի և գծանկարիչ |
| Ոճ | մոդեռնիզմ |
| Ժանր | դիմանկար, նատյուրմորտ |
| Թեմաներ | գեղանկարչություն |
| Ամուսին | Ռոման Սուտա |
| Զավակներ | Tatjana Suta? |
Կենսագրություն խմբագրել
Ալեքսանդրա Միտրոֆանովնա Բելցովան ծնվել է 1892 թվականի մարտի 17-ին Չեռնիգովի նահանգի Սուրաժ ոչ մե քաղաքում։ Հայրը՝ Միտրոֆան Բելցովի, իր ծառայությունների համար արժանացել էր ազնվականի տիտղոսի։ Բելցովան հաճախել է Նովոզիբկովի իգական գիմնազիա, որն ավարտել է 1912 թվականին։
1912-1917 թվականներին Ալեքսանդրա Բելցովան սովորել է Պենզայի գեղարվեստի դպրոցում, իսկ 1918-1919 թվականներին Պետրոգրադում լրացուցիչ պարապմունքների է հաճախել նկարիչ Նատան Իսաևիչ Ալտմանի արվեստանոցում։ Պետրոգրադում 1919 թվականին տեղի է ունենում Բելցովայի առաջին անհատական ցուցահանդեսը, որից հետո՝ նույն 1919 թվականին, նա իր ապագա ամուսնու՝ Ռոման Սուտայի հրավերով մեկնել է Լատվիա (նրա հետ Բելցովան ծանոթացել էր Պենզայում սովորելու տարիներին)։
Ալեքսանդրա Բելցովան ու Ռոման Սուտան ամուսնացել են 1922 թվականին Ռիգայում և ամուսնությունից հետո միասին այցելել են Փարիզ, Բեռլին և Դրեզդեն։ 1923 թվականին Ռիգայում ծնվել է նրանց դուստրը՝ Տատյանան։
Ալեքսանդրա Բելցովան 1920-1924 թվականներին եղել է «Ռիգայի նկարիչների խմբի» անդամ։ 1920 թվականից մասնակցել է տարբեր ցուցահանդեսների, այդ թվում նաև «Կանաչ ագռավ» միության խմբակային ցուցահանդեսներին (1927-1931)։ Նրա անհատական ցուցահանդեսները կազմակերպվել են Ռիգայում (1928, Ռոման Սուտայի հետ միասին, 1962, 1972), Տուկումսում (1963), Լենինգրադում (1972, 1973), Լիեպայում (1974), Յուրմալայում (1977)։
Նկարիչների միության անդամ է 1945 թվականից։ Նկարել է յուղաներկով, պաստելով, ջրաներկով՝ ստեղծելով մեծ մասամբ դիմանկարներ ու նատյուրմորտներ։ Ամուսնու՝ Ռոման Սուտայի հետ միասին մասնակցել է ճենապակու նկարազարդման «Բալտարս» արվեստանոցի աշխատանքներին (1924-1929)[5]։
Առավել հայտնի են Ալեքսանդրա Բելցովայի «Սև և սպիտակ» (1925, Լատվիայի գեղարվեստի ազգային թանգարան), «Աուստրա Օզալինա-Կրաուզեի դիմանկարը» (1927), «Թենիսիստուհին» (1928) նկարները։
Ալեքսանդրա Բելցովան մահացել է 1981 թվականի փետրվարի 1-ին Ռիգայում։ Թաղված է Անտառային գերեզմանատանը։
Բելցովայի հիշատակին նվիրված ցուցահանդեսներ են անցկացվել Ռիգայում (1984), Լիեպայում ու Մադոնայում (1985), Վալմիերայում (1986)։ 2008 թվականին Ռիգայում բացվել է Ալեքսանդրա Բելցովայի ու Ռոման Սուտայի արվեստին նվիրված թանգարան։
Ալեքսանդրա Բելցովայի ու Ռոման Սուտայի դուստրը՝ Տատյանա Սուտան, արվեստագետ է, իսկ նրանց թոռը՝ Ինգա Սուտան՝ երաժիշտ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Delarge J. Le Delarge (ֆր.) — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
- ↑ 2,0 2,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #126030596 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Māksla un arhitektūra biogrāfijās / [atb. red. Andris Vilsons, Anita Vanaga; zin. red.: Velta Holcmane … [u.c.]; fotogr.: Aivars Lode, Mārtiņš Salna]. 1. sēj. A-Kal. — Rīga : Latvijas enciklopēdija, 1995 : (Latvijas karte). — 255 lpp. : il. ; 24 cm. — (Latvija un latvieši). ISBN 5-89960-058-6 Grāmata Skata formas Eksemplāri (լատիշերեն)
Գրականություն խմբագրել
- Latviešu tēlotāja māksla: 1860—1940. Rīga, 1986
- Siliņš J. Latvijas māksla: 1915—1940 I. Stokholma, 1988
- Unerwartete Begegnung: lettische Avantgarde: 1910—1935. Köln,1990.
- Бужинска Ирена. Две женщины-художницы в Латвии. Александра Митрофановна Бельцова и Маргарита Лиепине-Скулме // «Амазонки авангарда» / Ответственный редактор Г. Ф. Коваленко; Государственный институт искусствознания Министерства культуры Российской Федерации. — М.: Наука, 2004. — С. 264—275. — ISBN 5-02-010251-2.
- Бужинска Ирена. Бельцова Александра Митрофановна // Энциклопедия русского авангарда: Изобразительное искусство. Архитектура / Авторы-составители В. И. Ракитин, А. Д. Сарабьянов; Научный редактор А. Д. Сарабьянов. — М.: RA, Global Expert & Service Team, 2013. — Т. I: Биографии. А—К. — С. 65. — ISBN 978-5-902801-10-8.