Տիեզերքի քաղաքացին

Տիեզերքի քաղաքացին; անգլ.՝ Citizen of the Galaxy
Հեղինակ	Ռոբերտ Հայնլայն
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	գիտական ֆանտաստիկա
Բնօրինակ լեզու	անգլերեն
Շարք	Heinlein juveniles?
Նախորդ	Time for the Stars?
Հաջորդ	Կան տիեզերական հագուստ - մենք ճանապարհորդելու ենք
Երկիր	ԱՄՆ
Հրատարակիչ	Charles Scribner's Sons
Հրատարակման տարեթիվ	1957

Տիեզերքի քաղաքացին, Ֆանտաստիկ վեպ, որի հեղինակն ամերիկացի գրող Ռոբերտ Հայլայնն է։ Նախապես տպագրվել է «Astoinding science Fiction» ամսագրի 4 մասերում (1957 թ., սեպտեմբեր-դեկտեմբեր)։ Նույն թվականին կոշտ կազմով տպագրվել է Նյու Յորքի «Charles Scribner’s Sons» հրատարակությունում, «Heinlein juveniles» արքի 12 սիրավեպերի ցանկում։ Վեպը ստրկության խնդրների մասին է։

Սյուժե խմբագրել

Սարգոն մոլորակի վրա, որը մտնում է Ինը աշխարհների ստրկատիրական միության մեջ, ստրուկներով մի օդանավ է իջնում։ Հենց կասմպորտի մոտ սկսվում է աճուրդը։ Աճուրդախոսը փորձում է մի մեծահարուստի վաճառել փոքրիկ տղայի, բայց մեծահարուստ էլ հրամայում է վաճառականին իր ապրանքը շատ ցածր գնով վաճառել։ Օգտվելով առիթից տեղացի միոտանի մուրացկան Բասլիմը գնում է տղային և տանում իր տուն։ Բասլիմը տիրապետում էր հիպնոսի և հիպնոզացնելով տղային, որի անունը Տորբի էր, իմանում է նրա պատմությունը։

Տորբին մեծանալով հասկանում է, որ իր հայրը այդքան էլ հասարակ չէ. նրա տունը լավ կահավորված է, ինքը՝ մուրացկանը, լավ կրթված է, սովորեցնում է Տորբիին լեզուներ, արագ ընթերցանություն և այլն։ Ժամանակ առ ժամանակ Բասլիմը հագնում է ջենտլմենի նման, ոտքին դնում է պրոթեզ և գնում է իր գործերով, ինչպես նաև տղային տալիս է տարբեր հրահանգներ։ Շուտով Բասլիմը տղային կրկին գցում է տրանսի մեջ, ստիպում է նրան հիշել հաղորդագրությունը և զգուշացնում է, որ նրան կհանձնի Հեգեմոնայի հողի ցանկացած ռազմական նավի։

Կատարելով հրահանգներից մեկը, Տորբին հայտնվում է ոստիկանության շրջափակման մեջ և հազիվ է փախնում։ Տանը նա ամբողջովին ձախողվում է։ Հարևանից իմանում է, որ Բասլինին գլխատել են, քանի որ նա լրտեսել է Սարգոնին, իսկ Տորբիի գլխի համար նրան պարգև են խոստացել։ Նա ապաստան է գտնում առևտրականների մոտ և խնդրում է հաղորդագրություն ուղարկել Ազատ առևտրականների նավերից մեկին։ Նրա մոտ է գալիս նավապետ Ֆյալար Կռաուսը և լսելով Տորբիին, անօրինական ճանապարհով նրան տանում է մոլորակից իր նավի՛ «Սիսու»-ի տախտակամածի մոտ։

Մոր հետ խորհրդակցելով Կրաուսը տղային ընդունում է իր ընտանիք, քանի որ առևտրականները պարտք էին Բասլինին։ Իրենք՝ առևտրականները խստաբարո մարդիկ էին, և ոչ առևտրականներին մարդ չէին համարում։ Տորբին դառնում է հրետանային հրաձիգ, փրկում է իր անձնակազմին գրավումից և ավազակային նավի հարձակման ժամանակ փրկում է նրանց ստորացումից։ Կռաուսն էլ, իր հերթին, Բասլինի հանդեպ իր ունեցած պարտքը կատարելով, նրան հնաձնում է Հեգեմենայի հողի պարեկային նավին՝ «Հիդրային»։

Տորբիին գցում են տրանսի մեջ և ստանում Բասլինի հաղորդագրությունը։ Նա իմանում է, որ Ռիչարդ Բասլինը կորցրել է ոտքը, հետևելով ստրկատերերի կողմից հափշտակված առևտրականների նավին։ Դրանից հետո, հաշմանդամության պատճառով նա գնաց Սարգոն, որտեղ գալիս է այն եզրակացությանը, որ ստրկավաճառները օգտագործում են ձմռան համար նախատեսված նավեր։ Տորբին դառնում է պահակախմբի անդամներից մեկը։ Շուտով սպաները բազա են ուղարկում նրա ոտնահետքերը։ Տորբին ինդենտիֆիկացվում է, որպես Տոր Բեդլի Ռադբեկ և ուղարկվում է երկիր մոլորակ։

Տորբին պատկանում է Ռադբեկերի հայտնի ընտանիքին և հանդիսանում է մի ամբողջ ընկերության ժառանգորդ։ Սակայն նրա քեռի Ուիմբսին, հիմնվելով աճուրդախոսների աջակցության վրա չի ուզում կառավարման ղեկը բաց թողնել։ Իրավաբան Գարշա Տորբիի օգնությամբ սկսում է գործընթացը և քվեարկության ժամանակա իր բարեկամ Լեդի անսպասելի օգնությամբ հասնում է հաջողության։ Նա նաև հանդիպում է Մարշալ Սմիթի՝ Իքս կորպուսի ղեկավարներից մեկի հետ։ Իքս կորպուսը հատուկ ստեղծված է ստրկավաճառության դեմ պայքարի համար։ Այդ կորպուսում է ծառայել Ռիչարդ Բասլինը։ Սմիտը Ռեդբեգին առաջարկում է կատարել իր պարտականությունները։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Citizen of the Galaxy Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine at the Heinlein Society
2009 retrospective review by Jo Walton