Տատյանա Պերտունեն
Տատյանա Ալեքսեևնա Պերտունեն (ռուս.՝ Татьяна Алексеевна Перттунен, հունիսի 4, 1881, Կալևալսկի շրջան, Կարելիայի Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ - ապրիլի 11, 1963), կարելացի հեքիաթասաց, էպիկական երգերի կատարող։
| Տատյանա Պերտունեն | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունիսի 4, 1881 |
| Ծննդավայր | Կալևալսկի շրջան, Կարելիայի Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ |
| Մահացել է | ապրիլի 11, 1963 (81 տարեկան) |
Կենսագրություն խմբագրել
Հեքիաթասաց Արխիպ Պերտունենի ժառանգներից է (նրա եղբոր՝ Իգնատի սերունդներից)։ Ծնվել է գյուղացի-բատրակների ընտանիքում։ Նախքան հեղափոխությունը բատրակություն է արել գյուղացիների մոտ։ Ամուսնացել է Ստեպան Պերտունենի (Արխիպի սերունդներից) հետ։ Աշխատել է «Красный Ударник» կոլտնտեսությունում։ 1936 թվականից ապրել է Ուխտայում, Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին տարհանվել է քաղաք Օնեգա (որդիներից մեկը զոհվել է պատերազմում)։
1941 թվականին մասնակցել է Ուխտայի հեքիաթասացերի կոնֆերանսին, «Կալեվալա» էպոսի հոբելյանին (1949 թվական)։
Ժառանգություն խմբագրել
Ռունաները սովորել է կույր երգասաց Միխայիլ Արխիպովիչ Պերտունենից (պապի եղբայրը)։ 1930-ական թվականներից սկսած Տատյանա Պերտունենի կատարմամբ ձայնագրվել է 35 էպիկական ավանդական ռունա։ Լինելով անգրագետ՝ նա նաև հորինել է նովինաներ ժամանակակից թեմաներով։
Տատյանա Պերտունենի կատարմամբ ձայնագրվել են ռունաների «Որմզդեղնի հետապնդումը», «Կրակի ծնունդը», «Ծնկի վնասվածքը», «Աղջիկ սաղմոնի բռնելը» և այլ տարբերակներ։
Հիշատակ խմբագրել
Պահպանվել է հեքիաթասացի տունը, որը Կարելիայի մշակութային ժառանգության հուշարձան է։ Տան պատին տեղադրվել է հուշատախտակ[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Գրականություն խմբագրել
- Конкка, У. С. Дом, в котором жила сказительница Т. А. Перттунен / У. С. Конкка // Материалы свода памятников истории и культуры РСФСР : памятники культуры : Карельская АССР. — М., 1977. — С. 123—124
- Timonen, E. Ei mahti maahan jouda : lahikuvia runonlaulajista / Elina Timonen. — Petroskoi: Karjala-kustantamo, 1979. — 245 s. — Sisal.: Tatjana Perttunen. — S. 48-68. — Текст фин.
- Татьяна Перттунен // «Калевала» — памятник мировой культуры : библиогр. указ. — Петрозаводск, 1993. — С. 62-63.
- Sokolova, O. «Tuuli toi šata šanua, tuhat ilma tuuvvitteli…» : …vienankarjalaini runonlaulaja Tat’t’ana Perttunen täyttäis 125 vuotta / Ol’ga Sokolova // Oma Mua. — Петрозаводск, 2015. — 5. elokuudu / elokuuta (№ 30). — S. 9 .
- Иванова, Л. И. Особенности фиксации и интерпретации биографических материалов о сказителях Карелии / Л. И. Иванова // Культура повседневности карельской семьи (конец XIX — первая треть XX в.) : исследования, материалы, документы. — Петрозаводск, 2014. — С. 377—430. — ISBN 978-5-9274-0635-7
- Рода нашего напевы : избранные песни рунопевческого рода Перттуненов / Карельский филиал АН СССР, Институт языка, литературы и истории; сост. Э. С. Киуру и Н. А. Лавонен; науч. ред. Э. Г. Карху; ред. карел. текстов П. М. Зайков; ред. пер. А. И. Мишин. — Петрозаводск : Карелия, 1985. — 272 с. ; 22 см. — (Памятники фольклора Карелии). — Текст парал. рус., карел. — Коммент.: с. 231—257.
- Тимонен, Э. Наследница королей рун / Элина Тимонен // Север. — Петрозаводск, 1980. — № 9. — С. 104—105. — ISSN 0131-6222
- Потомки Архипа Перттунена // На рубеже. — 1948. — N 11. — С.32-34