Վեբ դիզայն

Վեբ կայքի հասկացությունը խմբագրել

Վեբ կայքի ստեղծումն ու մշակումը մի գործընթաց է, որը բաղկացած է մի քանի փուլերից, որը ստեղծվելուց հետո պարունակում է շատ կարևոր միջոցներ և տեղեկություններ։ Վեբ կայքը կարող է լինել HTM ֆորմատի էջով, ու այլ հազարավոր էջերով, որոնք պարունակում են անիմացիաներ, Java ծրագրավորված ծառայություններ, PHP կամ այլ լեզվով սերվեր, JavaScript-ով կամ AJAX-ով փոփոխման ենթակա փաստաթղթեր։ Այն կարող է հիմնված լինել տվյալների բազայի տեխնոլոգիաների վրա, օրինակ՝ MySQL։

Պատմություն խմբագրել

Համաշխարհային Սարդոստայնի հեղինակ Թիմ Բերներս Լին 1991 թ. օգոստոսին գործի է դրել առաջին վեբ կայքը՝ դառնալով կայքի առաջին մշակող (վեբ դիզայներ) ։ Կայքն առաջին անգամ օգտագործում էր էլ. հասցե հղվող հիպերտեքստ։ Սկզբում ինտերնետային կայքերը գրված էին HTML լեզվով, որը հիմքային կառուցվածք էր տալիս կայքերին (վերնագրեր և ենթագլուխներ), ինչպես նաև հիպերտեքստային հղումներ օգտագործելու հնարավորություն։ Այն նորույթ էր, և հիմնովին տարբերվում էր հաղորդակցության նախնական ձևերից։ Օգտագործողները կարող էին հեշտությամբ բացել այլ էջեր։ Աստիճանաբար, երբ Ինտերնետը և կայքի հասկացությունը զարգացան, էջերը կազմող լեզուն՝ "Hypertext Mark-up Language" կամ HTML, դարձավ ավելի ճկուն։ Աղյուսակները՝ որպես նոր տարր, որոնց մեջ հնարավոր էր տվյալներ ներկայացնել, իրենց նախնական նպատակին այլևս չծառայելով՝ սկսեցին օգտագործվել էջերի ստեղծման համար։ Բազմաստիճան ձևի էջի և ոճային էջերի հայտնվելուց հետո, աղյուսակներով էջերի ստեղծումն այլևս արդիական չէր։ Ժամանակակից տեխնոլոգիաները, որոնք օգտագործում էին տվյալների բազա կամ սերվերի կոդավորում (CGI, PHP, ASP.NET, ASP, JSP և ColdFusion), ինչպես նաև հասկացության այնպիսի նորմեր, ինչպես՝ CSS ավելի են կատարելագործվել և բազմազան դարձրել կայքի հասկացության գործիքները։ Macromedia-ի ստեղծած Flash-ի ի հայտ գալը, որը հնարավորություն է տալիս անիմացիաներ տեղադրել, ինչպես նաև ձայնային և վիդեո ֆայլեր տարածել, փոխել է ինտերնետի էությունը՝ կայքեր մշակողներին նոր հնարավորություններ տալով։ Այնուամենայնիվ Flash-ը ավելի սահմանափակ հնարավորություններ ունի քան HTML-ն, քանի որ այն Macromedia-ի ֆորմատ է և պահանջում է լրացուցիչ ծրագիր՝ plugin, ֆայլերը բացելու համար։ Բավականին նոր մի տեխնիկա, որը հեռահար կոդավորում ենք անվանում, ինտերնետի ավելի դինամիկ օգտագործման հնարավորություն է տվել, առանց փլագինի կամ լրացուցիչ այլ գործիքների տեղադրման։ Այս տեխնոլոգիան ղեկավարում է AJAX-ը, սակայն այն միակ գոյություն ունեցող տեխնոլոգիան չէ։ Այնուամենայնիվ AJAX-ը դեռ չի հասել նորմերի կարգավիճակին։

Ստեղծման փուլերը խմբագրել

Կախված կայքի տեսակից, բովանդակությունից, այն տեղադրելու համար անհրաժեշտ միջոցներից՝ այս փուլերից որոշները կարելի է անտեսել։ Յուրաքանչյուր փուլին համապատասխանում են հատուկ գիտելիքներ՝ արգոնոմիա, տեղեկատվության կառուցում, հղումներ, վեբ խմբագրում և այլն։
1.Նախագծում՝

կայքի նպատակի, թիրախային խմբի, շահութաբերության, անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցների հաստատաում
կայքի թարմացման համար ցանկալի ՚«անկախության» և մարդկային ռեսուրսների հաստատում
բովանդակության հաստատում. էջեր, սպասվող ծառայություններ, զննարկման սկզբունքներ

2.Տեղադրում՝

տիրույթի անվան (domain name) տեղադրում
հյուրընկալողի (hosting) ընտրություն
բովանդակության կառավարման համակարգի (Content Management System -CMS) ընտրություն և տեղադրում (SPIP, վիկի և այլն) կամ WYSIWYG տիպի վեբ կայքի խմբագիր (օրինակ՝ NVU, Macromedia Dreamweaver, Microsoft FrontPage) կամ տեքստ (օրինակ՝ Bluefish, Emacs)

3.Մշակում՝

HTML կամ XHTML էջերի կառուցվածքի տեղադրում
ծառանման կառուցվածքի կազմում
գրաֆիկական սխեմայի կազմում
խմբագրական սխեմայի կազմում

4.Իրականացում՝

բովանդակության կառավարման համակարգի կամ խմբագրողի միջոցով էջերի ստեղծում։ Էջերը կարող են ստեղծվել առանձին-առանձին, կամ որոշակի չափի համակարգի հիման վրա
CSS տիպի էջերի միջոցով գրաֆիկական սխեմայի տեղադրում
դինամիկ հավանական զարգացումներ (թղթաձևեր, ծառայություններ և այլն)

5.Ընթացք՝

Արդեն պատրաստ կայքի պատրաստման ձև
Կայքի տեղադրում
Առաջխաղացում. կայքը հնարավոր է ճանաչելի դարձնել տարբեր եղանակներով՝ հայտարարություն, գովազդ, գրանցում տարեգրքերում
թարմացում (նոր հոդվածներ, ուղղումեր, որակի բարձրացում)

Էջերի կառուցվածքի տեղադրումից հետո յուրաքանչյուր փուլում պետք է հաշվի առնել կայքի հասանելիությունը, ինչպես նաև հղման սկզբունքները՝ չափը սահմանելիս, էջերի տեղադրումը, բովանդակության խմբագրումը, կայքի հրապարակումը, թարմացումը։ Ագրոնոմիկան բոլոր փուլերում առկա է՝ ընկալում, պատրաստման եղանակ և աուդիտ, բովանդակության բարելավում։ Էջերի բաղկացուցիչ մասերը

HTML կամ XHTML լեզվով էջի կառուցվածք
CSS ոճով էջերի տեղադրում
GIF, JPG, PNG ֆորմատի նկարներով գրաֆիկա
Flash կամ SVG անիմացիաներ
մուլտիմեդիա գործիքներ
AJAX-ով կազմված ձևեր