'''Կոստանդնուպոլիս'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref> ({{lang-el|Κωνσταντινούπολις}}, ''Կոստանդնուպոլիս'', կամ {{lang-el2|ἡ Πόλις}} — «Քաղաք»),({{lang-ota|قسطنطينيه}} [kostantîniyye], {{lang-tr|Konstantinopolis}}, {{lang-la|Constantinopolis}}), քաղաք, որ ժամանակին հանդիսացել է [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական կայսրության]] մայրաքաղաքը (330–395), [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիա]]յի մայրաքաղաքը (395-1204 և 1261-1453), [[Լատինական կայսրություն|Լատինական կայսրության]] մայրաքաղաքը (1204-1261) և [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] մայրաքաղաքը (1453-1922)։
3424324 թվականին հնագույն քաղաք [[Բյուզանդիոն]]ը վերանվանվեց «Նոր Հռոմ» և հռչակվեց Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաք [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]]ի կողմից, ում պատվին քաղաքը 330 թվականի մայիսի 11-ին անվանեցին Կոստանդնուպոլիս<ref name="ODB">{{ODB | title=Constantinople | last = Mango | first = Cyril | author link = Cyril Mango | pages = 508–512}}</ref>։ 5-րդ դարի կեսերից մինչև 13-րդ դարի սկիզբը Կոստանդնուպոլիսն Եվրոպայի ամենախոշոր և ամենահարուստ քաղաքն էր<ref>Pounds, Norman John Greville. ''An Historical Geography of Europe, 1500–1840'', p. 124. CUP Archive, 1979. {{ISBN|0-521-22379-2}}.</ref>։ Քաղաքը հայտնի դարձավ իր ճարտարապետական հուշարձաններով, ինչպիսիք էին [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)|Սուրբ Սոֆիայի տաճար]], որը [[Արևելյան ուղղափառ եկեղեցի|Արևելյան ուղղափառ եկեղեցու]] տաճար էր և ծառայում էր որպես [[Կոստանդնուպոլսի տիեզերական պատրիարքություն|Տիեզերական պատրիարքության]] նստավայր, [[Կոստանդնուպոլսի մեծ պալատ|Կայսերական պալատ]]ը, որտեղ ապրում էին կայսրերը, [[Գալաթայի աշտարակ]]ը, [[Կոստանդնուպոլսի Հիպոդրոմ|Հիպոդրոմ]]ը, [[Կոստանդնուպոլսի պարիսպներ|պարիսպներ]]ը և այլ հանրահայտ շինություններ։ [[Կոստանդնուպոլսի համալսարան]]ը հիմնադրվել է հինգերորդ դարում և ուսուցվում էր գրականություն և արվեստ մինչև ավերվելը 1204 և 1453 թվականներին<ref>Janin (1964), ''[[passim]]''</ref>, ներառյալ մեծ [[Կոստանդնուպոլսի Կայսրեական գրադարան|Կայսրեական գրադարարան]]ը որտեղ նաև պահվում էին [[Ալեքսանդրիայի գրադարան]]ի մնացորդները և ուներ մոտ 100,000 գիրք<ref>{{Cite web|url=https://www.clir.org/pubs/reports/bellagio/bellag1/|title=Preserving The Intellectual Heritage--Preface • CLIR|website=CLIR}}</ref>։ Քաղաքը [[Կոստանդնուպոլսի պատրիարք]]ի նստավայրն էր և պահվում էր քրիստոնեության սրբազան իրերից [[Քրիստոսի Փշե պսակ]]ը և [[Իրական Խաչ]]ը։
Կոստանդնուպոլիսը հայտնի էր իր զանգվածային և բարդ ամրություններով, որը համարվում էր իր դարաշրջանի պաշտպանողական ճարտարապետության եզակի օրինակ։ [[Կոստանդնուպոլսի պարիսպներ|Թեոդոսյան պարիսպները]] ներառում էին զույգ պարիսպներ՝ փռված առաջին պատից 2 կմ դեպի արևմուտք<ref>{{Cite book|title = A History of Byzantine State and Society
