«Մասնակից:Rima 2009/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 6.
== Ստուգաբանություն ==
Ժողովրդական ստուգաբանությունը «Յադրին» անվանումը բացատրում է այն բանով, որ [[Իվան IV Ահեղ|Իվան IV Ահեղը]] Կազանի խանության դեմ պատերազմի ժամանակ այստեղ միջուկ է պատրաստել: Այդ տարբերակը չի վկայում պատմական տվյալները. քաղաքը կառուցվել է [[Կազան|Կազանի]] գրավումից հետո, քաղաքի բնակիչների մեջ դարբիններ և այլ վարպետներ չկային: Ժամանակակից ստուգաբանությունը կապված է ''Етĕрне'' կամ ''Едьрне'' (ռուսացման ձևը` ''Յադրի'') բնակավայրի հիմնադրի, այն հողի տիրոջ անունով, որի վրա կառուցվել է քաղաքը, կամ, դեռ հավատալի է, որ կապված է ''Етерне'' բնակավայրի չուվաշական անվան հետ: Յադրինի վոլոստը գոյություն է ունեցել մինչև քաղաքի հիմնադրումը: Ինչպես նաև, «հրետանու» առաջացման տարբերակը քաղաքի անվանումը գտել է գերբի անդրադարձումը, որը հաստատվել է [[1781 թվական|1781 թվականին]]. ''«եռանկյուն թնդանոթային չուգունե բուրգը կազմավորվել է կարմիր դաշտում, որը իրենից ներկայացնում է այս քաղաքի անվանումը»'':
== Աշխարհագրություն ==
Տող 12.
== Պատմություն ==
[[Պատկեր: Yadrin COA (Kazan Governorate) (1781).png|100px|thumb|left|Յադրին քաղաքի գերբը (1781 թվական)]]
[[Պատկեր:Ядрин (1859).gif|100px|thumb|left|Յադրին քաղաքի գերբը (1859 թվական)]]
[[1590 թվական|1590 թվականին]] հիմնադրվել է որպես ռազմական-ֆեոդալական ամրություն ռուսական հանրապետության արևելյան ծայրամասում: Առաջին բնակիչները` [[Ստրելեցներ|ստրելեցները]], թնդանոթագործները, բոյարի երեխաները և այլ զինծառայողներ, որոնց թիվը 17-րդ դարի առաջի կեսերին հասել է մինչև 195 մարդ:
[[1648 թվական|1648 թվականին]] 20 ոտավոր ստրելեցները, այլ ռազմի մարդկանց հետ, հիմնադրել են Տագայ քաղաքը<ref>{{Cite web|url=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/54241-martynov-p-l-tagay-uprazdnennyy-gorod-simbirskogo-uezda-istoriko-statisticheskiy-ocherk-simbirsk-1898#mode/inspect/page/6/zoom/4|title=ГПИБ {{!}} Мартынов П. Л. Тагай : упраздненный город Симбирского уезда : (историко-статистический очерк). - Симбирск, 1898.|author=Н. П. ИнфоРост // |website=|date=|publisher=elib.shpl.ru|accessdate=2020-01-20}}</ref>:
[[18-րդ դար|18-րդ դարի]] սկզբին Յադրինը կորցրել է ռազմա-պահպանական նշանակությունը: Դարի վերջին քաղաքում ապրել է շուրջ 1,5 հազար մարդ, [[19-րդ դար|19-րդ դարի]] կեսերին` շուրջ 2,5 հազար մարդ, իսկ [[1915 թվական|1915 թվականին]]` շուրջ 4429 մարդ: Այն ժամանակ բնակչության գլխավոր զբաղմունքը համարվում էր հողագործությունը, առևտրի և գործի զարգացումը:
Տող 21 ⟶ 23՝
== Բնակչություն ==
[[2019 թվական|2019 թվականի]] [[հունվարի 1|հունվարի 1-ին]] քաղաքի բնակչության թիվը Ռուսաստանի Դաշնության 1115 քաղաքներից 993-ն է:
Տող 50 ⟶ 40՝
== Մարդիկ, որոնք կապված էին Յադրին քաղաքի հետ ==
* 19-րդ դարի երկրորդ կեսին` 20-րդ դարի սկզբին քաղաքի զարգացմանը մեծ դեր են խաղացել Տալանցևի վաճառական եղբայրները<ref>{{Cite web |url=http://www.enc.cap.ru/open.asp?id=2&L=23&branch=6 |title=Архивированная копия |accessdate=2005-03-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930055432/http://www.enc.cap.ru/open.asp?id=2&L=23&branch=6 |archivedate=2007-09-30 |deadlink=yes }}</ref>` Միխայիլը, Զինովին և Նիկոլայը, [[Չեբոքսարի|Չեբոքսարիի]] հայտնի վաճառական Միխայիլ Տալանցևի որդիները:
* Այստեղ աշխատել և մահացել է բժիշկ Կոնստանտին Վոլկովը:
* Գլեբ Աբակումով` [[ռուս]] և խորհրդային [[քիմիկոս]], [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]] գիտության ակադեմիայի [[ակադեմիկոս]]:
* Նիկոլայ Աշմարին` [[ռուս]] և խորհրդային լեզվաբան, թյուրքագետ:
* [[Նիկոլայ Մորդվինով]]` [[թատրոն|թատրոնի]] և [[կինո|կինոյի]] խորհրդային [[դերասան]], թատերական ռեժիսոր: ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1949 թվական):
== Տեսարժանությունները ==
* Միխայիլ հրեշտակապետի եկեղեցի (17-րդ դարի վերջ` 18-րդ դարի սկիզբ);
* Տրոիցկայա եկեղեցի (1829 թվական);
* 19-րդ մի շարք տներ (նախկին ռեալ ուսումնարանի, գանձատան, փոստի, շրջանային գրադարանի և այլի շենքը);
* Ալեքսեևի եկեղեցի (1856 թվական);
* «Հիշատակի և փառքի հրեշտակը» քանդակը (2005 թվական):
== Պատկերասրահ ==
<gallery perrow="4">
Свято-Троицкая церковь (Ядрин).jpg|Սուրբ Տրոիցկայա եկեղեցի, 18-րդ դար
Отделение Сбербанка (Ядрин).jpg|[[Սբերբանկ|Սբերբանկի]] Յադրինի բաժանմունք
Бюст Н.М.Таланцева (Ядрин).jpg|Ն. Տալանցևի կիսանդրին
Памятник В.И.Ленину (Ядрин).jpg|Լենինի հուշարձանը
Административное здание (Ядрин).jpg|Հաղթանակի 30 ամյակի փողոցի վարչական շենքը
Физкультурно-спортивный комплекс (Ядрин).jpg|«Պրիսուրիե» ֆիզկուլտուրայի սպորտային համալիրը
L-29 (Yadrin).jpg|Լ-29 ինքնաթիռով պատվանդանը
Здание ОВД Ядринского района.jpg |Յադրինսկի շրջանի ոստիկանության շենքը
</gallery>
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Ядрин|[[Неволин, Пётр Иванович|Неволин П. И.]],}}
* В. Д. Димитриев, «История Чувашской АССР», Чебоксары.
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.mojgorod.ru/chuvashsk_r/jadrin/index.html Ядрин в энциклопедии «Мой город»]
* [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=78 Официальный сайт администрации Ядринского района]
* [http://www.na-svyazi.ru/map/21.htm Ядрин на карте Чувашии]
* [http://gov.cap.ru/hierarhy.asp?page=./5027/12071/84567/86668 К 415-летию города Ядрин]
* [https://web.archive.org/web/20140107152859/http://xn--b1aedlzq7h.xn--p1ai/ Неофициальный сайт Ядрина]
* {{Культурное наследие РФ список|Чувашия/Ядринский район#Ядрин|города Ядрин}}
{{Արտաքին հղումներ}}
| |||