Վիքիպեդիա

«Ստորին Սաքսոնիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
{{խմբագրում եմ|[[Մասնակից:Anitarzi|Anitarzi]] ([[Մասնակցի քննարկում:Anitarzi|քննարկում]])|2021-07-13 20:32:24}}
{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}
'''Ստորին Սաքսոնիա''' ({{lang-de|Niedersachsen}} {{IPA|[ˈniːdɐzaksn̩]}}, ), ({{audio|De-Niedersachsen.ogg|произношение}}), [[Գերմանիա]]<nowiki/>յի երկրամաս: Մայրաքաղաքը` [[Հաննովեր]]:▼
 
▲'''Ստորին Սաքսոնիա''' ({{lang-de|Niedersachsen}} {{IPA|[ˈniːdɐzaksn̩]}}, ), ({{audio|De-Niedersachsen.ogg|произношение}}), [[Գերմանիա]]<nowiki/>յի երկրամաս: Մայրաքաղաքը` [[Հաննովեր]]:
 
== Աշխարհագրական դիրք ==
Գերմանիայում [[Բավարիա]]<nowiki/>յից հետո ամենամեծ տարածքը զբաղեցնում է Ստորին Սաքսոնիան: Նրան հյուսիսում ողողում է [[Հյուսիսային ծով]]<nowiki/>ը և իր մեջ ներառում Արևելյան Ֆրիզյան կղզիները, հարավ-արևելքում սահմանակցում է Հարց լեռներին: Ստորին Սաքսոնիայի տարածքի մեծ մասը հարթավայր է: Ստորին Սաքսոնիայի ամենահայտնի վայրը [[Լյունեբուրգ]]<nowiki/>յան անապատն է, որը գտնվում է Հարց լեռների և [[Հյուսիսային ծով]]<nowiki/>ի միջև:
 
== Պատմական ակնարկ ==
* [[Լիխտենշտայն|Լիխտեյնշտայն]]<nowiki/>ի քարանձավում հայտնաբերվել են աճյունասափորներով թաղման մշակույթի վկայություններ:
* [[Սաքսոնիա|Սաքսոն]]<nowiki/>ներ
* Սաքսոնյան պատերազմներ
* [[Սաքսոնիայի թագավորություն|Սաքսոնիա]]<nowiki/>յի դքսություն (VII—XIV դ)
* [[Բրաունշվայգ]] - [[Լյունեբուրգ]] ([[1235]]—[[1807]])
* 1807-1813 թվականներին [[Վեստֆալյան ինքնիշխանություն|Վեսթֆալիա]]<nowiki/>յի թագավորությունը իր [[հեսսեն]]<nowiki/>յան [[Քաստել (Ստորին Ֆրանկոնիա)|Քասսել]] մայրաքաղաքով կախված էր [[Նապոլեոն Բոնապարտ|նապոլեոն]]<nowiki/>յան [[Ֆրանսիա]]<nowiki/>յից:
* [[Հաննովեր]]<nowiki/>ի թագավորություն ([[1814]]—[[1866]])
* [[Պրուսական ահաբեկչություն (վեպ)|Պրուսյան]] [[Հաննովեր]] գավառ([[1866]]—[[1945]])
 
Երկիրը ձևավորվել է 1946 թվականին նախկին [[Պրուսական ահաբեկչություն (վեպ)|պրուսյան]] [[Հաննովեր]] գավառի մեծ մասի գերմանական հողերի հետ միավորման արդյունքում, ինչպիսիք են [[Օլդենբուրգ]]<nowiki/>ը, [[Բրաունշվայգ|Բրաունշվայգը]] և Շաումբուրգ - Լիպպեն:
 
== Քաղաքականություն ==
 
=== Օրենսդիր մարմին ===
Ստորին [[Սաքսոնիայի թագավորություն|Սաքսոնիա]] [[Երկրամաս (վարչական միավոր)|երկրամաս]]<nowiki/>ի [[Օրենսդիր իշխանություն|օրենսդիր]] մարմինը` Ստորին սաքսոնյան Լանդթագը ({{lang-de|Niedersächsischer Landtag}}) ընտրում է բնակչությունը: [[Լանդտագ|Լանդթագ]]<nowiki/>ում աշխատում են 137 պատգամավորներ: 18-րդ Լանդթագի վերջին ընտրություններն անցկացվել են 2017 թվականի հոկտեմբերի 15-ին: Պատգամավորական մանդատները բաշխվել են հետևյալ կերպ` [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|ԳՍԴՊ]] - 55 տեղ, Գերմանիայի Քրիստոնեադեմոկրատական Միություն (ԳՔԴՄ) - 50 տեղ, Կանաչներ - 12 տեղ, ԳՍՊ - 11 տեղ, «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» կուսակցություն - 9 տեղ:
 
=== Գործադիր իշխանություն ===
Գործադիր իշխանության մարմին է համարվում Ստորին Սաքսոնիան երկրամասի կառավարությունը (''Niedersächsische Landesregierung''), որին ընտրում է Լանդթագը, և կազմված է Ստորին Սաքսոնիա երկրամասի վարչապետից (''Ministerpräsidenten des Landes Niedersachsen'') ու Ստորին Սաքսոնյա երկրամասի նախարարներից:
 
==== Ստորին ՍաքսոնիանՍաքսոնիա երկրամասի վարչապետերը ====
* [[1946]]—[[1955]]: Հենրիխ Վիլհելմ Քոփֆ, [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|ԳՍԴՊ]]
* [[1955]]—[[1959]]:Հենրիխ Հելֆեգե, Գերմանական պարտիա
Տող 36 ⟶ 34՝
* [[1990]]—[[1998]]: Գերհարդ Շղյոդեր, [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|ԳՍԴՊ]]
* [[1998]]—[[1999]]:Գերհարդ Գլոգովսկի, [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|ԳՍԴՊ]]
* [[1999]]—[[2003]]: Զիգմար Գաբրիել, [[Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|ԳՍԴՊ]] - Գերմանիայի էկոլոգիայի նախարար ([[Անգելա Մերկել|Մերկել]]<nowiki/>ի գրասենյակ)
* [[2003]]—[[2010]]: Քրիստիան Վոլֆ, ԳՔԴՄ (2010 թվականի հունիսի 3-ին իշխող կոալիցիայի կողմից ընտրվել է Գերմանիայի նախագահի թեկնածու)<ref>[https://www.faz.net/s/Rub9F8AFB0E023642BAAB29EA1AEF2A9296/Doc~E6F0D13CAAB2D449AA8AD37C59942FED6~ATpl~Ecommon~Scontent.html Wulff soll Bundespräsident werden]{{ref-de}}</ref>
* [[2010]]—[[2013]]: Դեյվիդ Մաքալիստեր, ԳՔԴՄ
Տող 54 ⟶ 52՝
 
=== Դատական ուժ ===
[[Սահմանադրական դատարան]]<nowiki/>ի վերահսկիչ մարմին - Ստորին Սաքսոնիայի պետական [[դատարան]] (''Niedersächsischer Staatsgerichtshof''), բարձրագույն դատական ատյաններ - [[Բրաունշվայգ]] երկրի բարձրագույն դատարան (''Oberlandesgericht Braunschweig''), Ցելլե <u>երկրի բարձրագույն դատարան</u> (''Oberlandesgericht Celle''), [[Օլդենբուրգ]] <u>երկրի բարձրագույն դատարան</u> (''Oberlandesgericht Oldenburg''), վարչական <u>արդարադատության բարձրագույն դատական ատյան</u> - Ստորին Սաքսոնիա երկրի <u>բարձրագույն դատարան</u> (''Niedersächsisches Oberverwaltungsgericht'').
 
== Վարչատարածքային բաժանում ==
Ստորին Սաքսոնիայի [[տարածք]]<nowiki/>ը բաժանվում են [[Շրջան (վարչական միավոր)|շրջան]]<nowiki/>ների ({{lang-de|Landkreis}}) և շրջաններից դուրս գտնվող [[քաղաք]]<nowiki/>ների ({{lang-de|Kreisfreie Stadt}}),որոնք համարժեք են շրջաններին, շրջանները բաժանվում են քաղաքների ({{lang-de|Stadt}}) և համայնքային միությունների ({{lang-de|Samtgemeinde}}), համայնքային միությունները բաժանվում են համայքների ({{lang-de|Gemeinde}}), քաղաքները բաժանվում են քաղաքային շրջանների ({{lang-de|Stadtbezirk}}), [[Համայնք (վարչատարածքային միավոր)|համայնք]]<nowiki/>ները` տեղայնությունների ({{lang-de|Ortschaft}}) :
 
=== Շրջաններ և շրջաններից դուրս գտնվող քաղաքներ ===
Տող 70 ⟶ 68՝
# Ամերլանդ (Վեստերշթեդե, '''WST''')
# Աուրիխ (Աուրիխ, '''AUR''')
# [[Բենսհայմ|Բենթհայմ]]<nowiki/>ի դքսություն (Նորդհորն, '''NOH''')
# Ցելլե (Ցելլե, '''CE''')
# Քլոփենբուրգ (Քլոփենբուրգ, '''CLP''')
Տող 91 ⟶ 89՝
<li> Լյուխով - Դաննենբերգ (Դաննենբերգ, '''DAN''')
<li> [[Լյունեբուրգ]] ([[Լյունեբուրգ|Լյունեբուրգ,]] '''LG''')
<li> [[Վեզեր (գետ, Գերմանիա)|Վեզեր]]<nowiki/>ի Նիենբուրգ (Նիենբուրգ, '''NI''')
<li> Նորդհայմ (Նորդհայմ, N'''OM''')
<li> [[Օլդենբուրգ]] (Վիլդեսհաուզեն, '''OL''')
Տող 113 ⟶ 111՝
</ol>
|}
* [[Քաղաք]]<nowiki/>ներ, որոնք համարժեք են շրջանների (''Kreisfreie Städte'')`
# [[Բրաունշվայգ|Բրունշվայգ]] ('''BS''')
# [[Վիլհելմսհաֆեն]] ('''WHV''')
Տող 241 ⟶ 239՝
* Հարց
* Հիլդենսհայմերյան Բորդե
* [[Լյունեբուրգ]]<nowiki/>յան [[Անապատներ|անապատ]]
* [[Օլդենբուրգ]]
* Օլդենբուրգի Մունսթերլանդ
Տող 247 ⟶ 245՝
* Շաումբուրգ
* Վենդլանդ
* [[Վեզեր (գետ, Գերմանիա)|Վեզեր]]<nowiki/>բերգլանդ
* Վյումմենիեդեղունգ
 
=== Վարչական շրջաններ ===
[[Պատկեր:De-ni-kreise.png|thumb|Ստորին Սաքսոնիայի վարչական քարտեզ]]
1978 - 2004 թվականները Ստորին Սաքսոնիան բաժանված էր 4 [[Վարչական շրջաններ|վարչական շրջան]]<nowiki/>ների`
# [[Բրաունշվայգ|Բրունշվայգ]] (Braunschweig)
# Վեզեր - Էմս (Weser-Ems)
Տող 259 ⟶ 257՝
 
=== Տեղական ինքնակառավարման մարմիններ ===
Շրջանների ներկայացուցչական մարմինը կրայզթագն ({{lang-de|Kreistag}}) է, որը կազմված է լանդղաթից (''Landrat'') և կրայզթագի պատգամավորներից (''Kreistagsabgeordnete''), որոնց, ըստ համամասնական համակարգի, թափանցիկ ցուցակներով ընտրում է բնակչությունը, որոնք էլ հանդիպումներ անցկացնելու համար իրենց կազմից ընտրում են կրայզթագի ներկայացուցիչ (''Vorsitzender des Kreistages''). Շրջանում գործադիր մարմնի գործառույթն իրագործում է լանդղաթը,որին ընտրում է բնակչությունը և շրջանային կոմիտեները (''Kreisausschuss''), որը կազմված է լանդղաթից, շրջանային կոմիտեի անդամներից` քաղաքական գործիչներից, և կրեյզթագից` պրոֆեսիոնալ [[չինովնիկ]]<nowiki/>ներից:
 
Միավորված համայնքների ներկայացուցչական մարմինը զամթգեմայնդեղաթն է` միավորված համայնքների խորհուրդը (''Samtgemeinderat''), որը կազմված է միավորված համայնքների քաղաքապետից` բյուրգերմայսթեր (''Samtgemeindebürgermeister'') և միավորված համայնքների անդամներից (''Samtgemeinderatsmitglied''), որոնց, ըստ համամասնական համակարգի, թափանցիկ ցուցակներով ընտրում է բնակչությունը, որոնք էլ իրենց կազմից ընտրում են միավորված համայնքների ներկայացուցիչ (''Samtgemeinderatsvorsitzende''), հանդիպումներ անցկացնելու համար: Միավորված համայնքներում գործադիր իշխանությունն իրականացնում են միավորված համայնքների քաղաքապետը, որին ընտրում է բնակչությունը, և միավորված [[Համայնք (վարչատարածքային միավոր)|համայնք]]<nowiki/>ների կոմիտեները (''Samtgemeindeausschuss''), որոնք կազմված են միավորված համայնքների քաղաքապետից, միավորված համայնքների կոմիտեների անդամներից` քաղաքական գործիչներից և օգնականներից (''Beigeordneter'')` պրոֆեսիոնալ չինովնիկներից:
 
Քաղաքների ներկայացուցչական մարմինները` քաղաքային խորհուրդները (''Rat der Stadt''), որոնք կազմված են առաջին քաղաքապետից` օբերբյուրգերմայստեր (''Oberbürgermeister'') և խորհրդականներից (''Ratsherr''), որոնց, ըստ համամասնական համակարգի, թափանցիկ ցուցակներով ընտրում է բնակչությունը: Նրանք էլ իրենց կազմից ընտրում են խորհրդի ներկայացուցիչ հանդիպումներ անցկացնելու համար (''Ratsvorsitzender''): Քաղաքում գործադիր իշխանության գործառույթն իրականացնում են առաջին քաղաքապետը` օբերբյուրգերմայստեր (''Oberbürgermeister''), որին ընտրում է բնակչությունը, և վարչական կոմիտեները (''Verwaltungsausschuss''), որոնք կազմված են առաջին [[քաղաքապետ]]<nowiki/>ից` օբերբյուրգերմայստեր (''Oberbürgermeister'') վարչական կոմիտեի անդամներից, որոնց ընտրում է քաղաքային խորհուրդը:
 
Համայնքների ներկայացուցչական մարմինները համայնքային խորհուրդներն են (''Rat der Gemeinde''), որոնք բաղկացած են քաղաքագլխից (''Bürgermeister'') և խորհրդականներից (''Ratsherr''), որոնց բաց ցուցակներով ընտրում է բնակչությունը համամասնական համակարգով , վերջիններս էլ իրենց կազմից հանդիպումներ անցկացնելու համար ընտրում են խորհրդի նախագահ (''Ratsvorsitzender''): [[Համայնք (վարչատարածքային միավոր)|Համայնք]]<nowiki/>ում գործադիր իշխանությունը իրականացնում են [[քաղաքապետ]]<nowiki/>ը,որին ընտրում է բնակչությունը, և վարչական կոմիտեները (''Verwaltungsausschuss''), որոնք կազմված են քաղաքապետից և վարչական խորհրդի անդամներից, որոնց ընտրում է համայնքային խորհուրդը:
 
Քաղաքային շրջանների ներկայացուցչական մարմինները քաղաքային շրջանային [[խորհուրդ]]<nowiki/>ներն են (''Stadtbezirksrat''), գործադիր մարմինները թաղապետերն են (''Bezirksbürgermeister''):
 
Գյուղական շրջանների ներկայացուցչական մարմինները շրջանային խորհուրդներն են (''Ortsrat''), գործադիր մարմինները` շրջանային քաղաքապետերը (''Ortsbürgermeister''):
 
== [[Տնտեսություն]] ==
* Պարտք` մեկ շնչի հաշվով 6018 եվրո ([[2002]])
* Ընդհանուր պարտք` 48 միլիարդ ([[2002]])
 
Ստորին Սաքսոնիայում հիմնականում զարգացած է [[գյուղատնտեսություն]]<nowiki/>ը, սակայն շատ լավ զարգացած է նաև [[մեքենաշինություն]]<nowiki/>ը` [[Volkswagen|Ֆոլկսվագեն]] (VW) [[ապրանքանիշ]]<nowiki/>ով [[Վոլֆսբուրգ]] քաղաքում:
 
[[Գերմանիա]]<nowiki/>յի [[Նավթարդյունաբերություն|նավթ]]<nowiki/>ի և [[գազ]]<nowiki/>ի պաշարի 95%-ը տալիս է Ստորին Սաքսոնիան. օգտագործում են [[էկոլոգիա]]<nowiki/>պես վնասակար [[ֆրեքինգ]] [[տեխնոլոգիա]]<nowiki/>ն: Որպեսզի պայթեցնեն շերտը, հողի շերտի տակ ներբեռնում են ջրի, ավազի և թունավոր [[քիմիա]]<nowiki/>կան նյութերի խառնուրդ,ինչպիսիք են [[բենզոլ]]<nowiki/>ը, [[տոլուոլ]]<nowiki/>ը,[[քսիլոլ]]<nowiki/>ը և [[էթիլբենզոլ]]<nowiki/>ը: Դրանք թույլ չեն տալիս,որ ճաքերը կրկին փակվեն: Այդ պատճառով էլ լիմֆոցիտ [[Հանգույց (բուսաբանություն)|հանգույց]]<nowiki/>ների [[քաղցկեղ]]<nowiki/>ի տարբեր տեսակները շատ բարձր տոկոս են կազմում [[Բրեմեն (նահանգ)|Բրեմեն]]<nowiki/>ի արևելքում գտնվող [[Բոթե]]<nowiki/>լ քաղաքի [[տղամարդ]]<nowiki/>կանց մոտ<ref>{{cite web |url = http://www.dw.de/немецкие-борцы-против-сланцевой-революции/a-18030391 |deadlink = yes |title = ''Deutsche Welle:'' «Немецкие борцы против сланцевой революции» |accessdate = 2019-12-06 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150406162614/http://www.dw.de/%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%86%D1%8B-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2-%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B9-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%B8/a-18030391 |archivedate = 2015-04-06 }}</ref>:
 
== [[Գյուղատնտեսություն]] ==
Ի շնորհիվ [[ավազ]]<nowiki/>ե- [[կավ]]<nowiki/>ային [[հող]]<nowiki/>ի` շատ լավ զարգանում է [[գյուղատնտեսություն]]<nowiki/>ը: [[Հացահատիկային բույսեր|Հացահատիկ]]<nowiki/>ներից բացի մշակում են նաև [[սևուկ]], [[շաքարեղեգ]], [[Հազար մշակովի|հազար]], [[կաղամբ]], [[գազար]], [[ծնեբեկ]] և կանաչ կաղամբ: Գյուղատնտեսությունից և անասնապահությունից բացի մեծ դեր ունի նաև պտղաբուծությունը հատկապես Ստորին Սաքսոնիայի հյուսիսում:
 
== [[Գիտություն]] ==
Ստորին Սաքսոնիայի ամենահայտնի գիտական հաստատություններն են` [[Գյոթինգենի համալսարան|Գյոթինգենի համալսարանը]], [[Բրաունշվայգ]]<nowiki/>ի տեխնիկական համալսարանը, [[Հաննովեր]]<nowiki/>ի բժշկական ինստիտուտը, Հաննովերի [[Անասնաբուժություն|անասնաբուժ]]<nowiki/>ական ինստիտուտը .
 
== [[Տուրիզմ]] ==
Զբոսաշրջիկներին առաջին հերթին գրավում են [[Հարց]] լեռները: Նրանք այցելում են նաև Այխսֆելդ, [[Վեզեր (գետ, Գերմանիա)|Վեզեր]]<nowiki/>բերգլանդ, Լայնեբերգլանդ, [[Հյուսիսային ծով]]<nowiki/>ափ, [[Լյունեբուրգ]]<nowiki/>յան անապատ, Վյումմենիեդեղունգ, Շթայնհուդեր և Դյումմեր լճեր, Ալլեր, Լայնե, Հունթե, Վյումե և [[Վեզեր (գետ, Գերմանիա)|Վեզեր]] գետեր: [[Զբոսաշրջիկների ընկերություն|Զբոսաշրջիկ]]<nowiki/>ներին հետաքրքրում են նաև [[Նետաձգություն (մարզաձև)|նետաձգ]]<nowiki/>ության ավանդական [[տոն]]<nowiki/>երը և կանաչ [[կաղամբ]]<nowiki/>ից պատրաստված ավանդական տոնական ուտեստը:
 
== [[Ճարտարապետություն]] ==
{{В планах|дата=2017-01-31}}
 
Տող 295 ⟶ 293՝
* {{FRA}}: Վերին [[Նորմանդիա]]
* {{NED}}
* {{POL}}: [[Լեհաստան|Լեհ]]<nowiki/>ական Մեծ Վոյեվոդություն (խոշոր վարչական միավորում) և Ստորին [[Սիլեզիա (մարզ)|Սիլեզիա]]<nowiki/>յի Վոյեվոդություն (խոշոր վարչական միավորում)
* {{CHN}}: [[Անհոյ]]
* {{RUS}}: [[Պերմի երկրամաս|Պերմ]]<nowiki/>ի տարածք և [[Տյումենի մարզ]]
* {{RSA}}: [[Արևելյան Կապ]] [[նահանգ]]
 
Տող 303 ⟶ 301՝
 
Հավատացյալների զգալի մասը [[Լյութերականություն|լյութերական]] է: Լյութերական խոշոր տեղական եկեղեցիներն են`
* [[Հաննովեր]]<nowiki/>ի [[ավետարան]]<nowiki/>ա - լյութերական տեղական [[եկեղեցի]] ({{lang-de|Evangelisch-lutherische Landeskirche Hannovers}})
* [[Բրաունշվայգ|Բրաունշվայգի]] [[ավետարան]]<nowiki/>ա - լյութերական տեղական [[եկեղեցի]] (''Evangelisch-lutherische Landeskirche in Braunschweig'')
* [[Օլդենբուրգ|Օլդենբուրգի]] [[ավետարան]]<nowiki/>ա - լյութերական տեղական [[եկեղեցի]] (''Evangelisch-Lutherische Kirche in Oldenburg'')
* Շաումբուրգ - Լիպեի [[ավետարան]]<nowiki/>ա - լյութերական տեղական [[եկեղեցի]](''Evangelisch-Lutherische Landeskirche Schaumburg-Lippe'')
 
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ստորին_Սաքսոնիա» էջից