«Լատվիական դիցաբանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: ) - → ), , եւ → և oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 1.
'''Լատվիական դիցաբանությունը''' առասպելների հավաքածու է, որն առաջացել է [[Լատվիայի պատմություն|Լատվիայի պատմության]] ողջ ընթացքում։ Երբեմն Լատվիական դիցաբանությունը մշակվում էր նախորդ սերունդների կողմից, և երբեմն մերժվում ու փոխարինվում էր այլ պատմիչների կողմից<ref name="reshist3">{{cite encyclopedia|last=Kursīte|first=Janīna|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Baltic Religion: History of study|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=2|pages=767–771|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։ Այս առասպելները բխում են լատվիացիների և
[[Պատկեր:Baltic_Tribes_c_1200.svg|մինի|275x275փքս|13-րդ դարի սկզբին Բալթյան ցեղերի տարածքներ: Վաղ հետազոտությունը փորձում էր այդ ժամանակ գործնականում վերականգնել հեթանոսական կրոնը:.]]
նախաքրիստոնեական Բալթյան դիցաբանությունից։
Լատվիական դիցաբանությունն օգտագործվում է, մասնավորապես, որպես Լատվիայի [[Հեթանոսություն|հեթանոսական]] պատմական հավատալիքները և ազգային ինքնությունը վերակառուցելու և վերլուծելու գործիք<ref name="scholar4">{{cite journal|last=Ķencis|first=Toms|year=2011|title=The Latvian Mythological space in scholarly Time|url=http://www.ku.lt/leidykla/leidiniai/Archaeologia_BALTICA/Archaeologia_BALTICA_15.pdf|journal=Archaeologia Baltica|location=Klaipėda|publisher=Klaipėda University Press|issue=15|pages=144|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325025627/http://www.ku.lt/leidykla/leidiniai/Archaeologia_BALTICA/Archaeologia_BALTICA_15.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=21 August 2012|url-status=dead}}</ref>։
Տող 10.
=== 13–18–րդ դարեր ===
Կան քիչ զեկույցներ բալթյան ցեղերի, ժամանակակից լատվիացիների նախնիների և նրանց դիցաբանության մասին մինչև քրիստոնեության ընդունման XIII դարը։ [[Քրիստոնեություն|Քրիստոնեության]] ընդունումից ի վեր տեղի են ունեցել մի քանի զեկույցներ, որոնք առնչվում են տեղական դիցաբանությանը, ինչպես նաև մատենագրությունները, ճանապարհորդությունների մասին զեկույցները, այցելությունների գրառումները, ճիզվիտական զեկույցները և հեթանոսական պրակտիկայի այլ պատմություններ<ref name="
=== 18-րդ - 20-րդ դարի սկիզբ ===
Բանահյուսական նյութերի մեծ մասը հավաքվել է 19-րդ դարի կեսերից։ 18-րդ և 19-րդ դարերում ենթադրվում էր, որ բալթյան ցեղերը ի սկզբանե մեկ ազգ են և, այդպիսով, ունեն նույն աստվածությունները<ref>{{cite journal|last=Rozenbergs|first=Jānis|year=1997|title=Pārdomas par tematu "Garlībs Merķelis un latviešu folklora"|journal=Latvijas Zinātņu Akadēmijas Vēstis|language=lv|location=Rīga|publisher=Latvijas Zinātņu Akadēmija|volume=51|issue=1./2.(588./589.)|pages=1–8}}</ref>։ Վաղ հեղինակները, որոնք փորձում էին վերակառուցել լատվիական պանթեոնը, օգտագործում էին հարևան տարածաշրջանների տվյալները։ Այս միտումը հետագայում ընդունվեց նաև լատվիացի ազգային ռոմանտիստների կողմից։ Ճորտատիրության վերացումից հետո ձևավորվում էր նոր ազգային ինքնություն, և հեղինակները փորձում էին ապացուցել, որ Բալթյան մշակութային ավանդույթները նույնքան խորն են, որքան մյուս ազգերի ավանդույթները<ref name="neopagans">{{cite encyclopedia|last=Muktupāvels|first=Valdis|author-link=Valdis Muktupāvels|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Baltic religion: New religious movements|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=2|pages=762–767|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։ Հույս կար, որ կարելի է մեծ էպոս կառուցել բանահյուսության մեջ պահպանված պատառիկների միջոցով։ Կարծում էին նաև, որ 700 տարվա ճնշման ընթացքում մոռացված հին կրոնը կարող է վերակառուցվել։ Այնուամենայնիվ, բանահյուսության աղբյուրները ապացուցեցին առաջադրանքի անբավարարությունը։ Ոմանք փորձեցին վերակառուցել պանթեոնները նույնքան տպավորիչ, որքան [[Հունական դիցաբանություն|Հունական դիցաբանության]] մեջ, ինչը հանգեցրեց որոշ աստվածությունների պարզապես հորինմանը։ Բացի այն ենթադրությունից, որ Բալթյան այլ ժողովուրդների աստվածությունները նույնպես պետք է լինեին լատվիական, բայց ժամանակի ընթացքում դրանք պարզապես կորան, շատ նոր աստվածություններ ստացվեցին Հունական և [[Հռոմեական դիցաբանություն|Հռոմեական]] աստվածությունների օրինակով։ Միտման օրինակ է Անդրեյ Պումպուրսի «Lāčplēsis» էպիկական պոեմը, որում ներկայացված է լատվիական և պրուսական աստվածների պանթեոն, իսկ որոշ պոեմներ հենց ինքն է հորինել։ Նույն կերպ, [[Յուրիս Ալունան
Միևնույն ժամանակ, որոշ հեթանոսական ծեսեր դեռևս կիրառվում էին։ Եվ, քանի որ քրիստոնեությունը դիտվում էր որպես խորթ երևույթ, փորձեր արվեցին վերստեղծել հին կրոնը։ Նոր հեթանոսական շարժումներից ամենահաջողը Դիևտուրիբան էր, որը հիմնադրվել է 1920-ականների վերջին, պնդում է, որ հին լատվիացիները միաստված էին, և տարբեր դիցաբանական էակները Աստծո բոլոր ուղղություններն են։ Չնայած լատվիական ավանդույթները վերակառուցելու համար այլմոլորակային ազդեցությունները վերացնելու անհրաժեշտության գաղափարը պահպանվեց հետագայում, կեղծ աստվածների Օլիմպոսանման պանթեոն ստեղծելու փորձերն ի վերջո դադարեցին, քանի որ ազգային ռոմանտիզմը փոխարինվեց ռեալիզմով և սկսվեց քննադատվել 20-րդ դարի առաջին կեսին։ Կասկածվում էր նաև, որ բանահյուսական որոշ նյութեր հնարավոր է կեղծված լինեն<ref name="par smitu">{{Citation|first=L.|last=Bērziņš|title=P. Šmits kā latviešu tautas dziesmu pētnieks|place=Rīga|series=Filologu biedrības raksti|volume=XIX|year=1939}}</ref>։ Այս ժամանակի հետազոտությունը բնութագրվում է ոչ միայն թերահավատությամբ, այլև օտար ազդեցություններ որոնելու փորձերով։
=== 1944–1970-ական թվականներ ===
1944-ին Խորհրդային ուժերի կողմից Լատվիայի վերազավթումից հետո, Լատվիայում արգելվեց դիցաբանության և հատկապես
[[Պատկեր:Memorial_for_Dievturi_(Latvian_pagan)_victims_of_Soviet_rule_1942-1952,_Forest_Cemetery,_Riga,_Latvia.jpg|մինի|Լատվիական Դիեվտուրի Անտառային գերեզմանատանը քարե հուշարձան՝ ի հիշատակ կոմունիստների կողմից սպանվածների:]]
կրոնական հասկացությունների ուսումնասիրությունը։ Նույն կերպ, հեթանոսական խմբերի նոր անդամները հետապնդվում էին, քանի որ հեթանոսությունը համարվում էր շովինիստական: Չնայած դրան, ուսումնասիրությունները շարունակեցին աքսորյալ լատվիացիները, որոնք կենտրոնացած էին ժողովրդական երգերի դիցաբանության վրա։ Երգերն արդեն դիտվում էին որպես դիցաբանության ուսումնասիրության լավագույն աղբյուր միջպատերազմյան շրջանում։ Պատճառն այն էր, որ, քանի որ բանաստեղծական մետրը և մեղեդին պահպանելու անհրաժեշտությունը սահմանափակում էին հնարավոր փոփոխությունները, ենթադրվում էր, որ հին հասկացություններն ավելի լավ են պահպանվել դրանց մեջ, քան բանահյուսության այլ ժանրերում։ Ըստ այդմ, ժողովրդական երգերը երկար ժամանակ հետազոտության միակ աղբյուրն էին։ Այս մոտեցումը քննադատել են ժամանակակից հետազոտողները, ովքեր գտնում էին, որ այլ ժանրերում նշված թեմաները, ինչպիսիք են հեքիաթները, լեգենդները և ժողովրդական հավատալիքների և կախարդական պրակտիկայի գրառումները, կարող են լրացնել ժողովրդական երգերը, քանի որ յուրաքանչյուր ժանր պարունակում է տարբեր թեմաներ և կարող է ապահովել միայն մասնակի պատկերացում դիցաբանության մեջ։
=== 1970-ականներ, արդի ժամանակներ ===
Չնայած Լատվիայում հետազոտությունները կարող էին վերսկսվել միայն 1980-ականներին, 1970-ականներին առաջացավ շարժման անդամների հետ բանահյուսական շարժում, որը կարելի էր բնութագրել որպես նոր հեթանոսների շարժում։ Այս խմբերը պանթեիստական էին, պակաս միատարր, պակաս դոգմատիկ, հետաքրքրված էին բնության և մշակութային ժառանգության պահպանմամբ և ավելի բաց էին հարևան ազգերի ավանդույթների ազդեցության համար։ Ավելի ուշ, այս շարժումներն ուսումնասիրեցին հոգևորականությունը ինչպես տեղական ավանդույթներում, այնպես էլ աշխարհի կրոնական և հոգևոր պրակտիկայում, ինչպիսիք են [[Արևելք
== Էակներ և հասկացություններ ==
Տող 30.
Լատվիական առասպելաբանության մեջ տարբեր վերակառուցումներ կան, բայց հետազոտողների մեծ մասը համաձայն է երկնքի հետ կապված որոշ առանձնահատկությունների նշանակության շուրջ։ Երկինքն ինքնին նույնացվում է որպես Դեբեսկալնս («Երկնքի լեռ»)։ Երկինքը կոչվում է նաև Oļu kalns («Խիճերի լեռ»), Sudraba kalns («Արծաթե լեռ») կամ Ledus kalns («Սառցե լեռ»)՝ ածականներով, հավանաբար նկատի ունենալով աստղերը կամ ձյունը։ Ենթադրվում է նաև, որ Դիևսը (Աստված) նույնպես երկնքի խորհրդանիշն է, նրա անվան ստուգաբանությունը, կարծես, կապված է երկնքի հետ։ Դիևսը համարվում է գերագույն աստված<ref name="skygods">{{cite encyclopedia|last1=Biezais|first1=Haralds|last2=Ankrava|first2=Sigma|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Baltic Religion:Overview|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=2|pages=756–761|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։ Մեկ այլ երկնային աստվածուհի է Սոլը՝ արևի ասվածուհին, որի անունը բառացիորեն թարգմանվում է «արև», նա երկրի պտղաբերությունը և անհաջողության աստվածուհին էր, պահապան էր հատկապես որբերի և երիտասարդ հովիվների համար<ref name="vvf">{{cite encyclopedia|last=Vīķe-Freiberga|first=Vaira|author-link=Vaira Vīķe-Freiberga|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Saule|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=12|pages=8131–8135|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։ Նրա ճանապարհը նրան տանում է երկնքի լեռան միջով դեպի ծով, որը երբեմն մեկնաբանվում է որպես երկնքի կամ տիեզերական օվկիանոսի խորհրդանիշ։ Ծովն ու ջրի մյուս մարմինները, ներառյալ գետերը, հատկապես Դաուգավան, կարծես թե նշում են ողջը մեռածների աշխարհների միջև։ Լատիներեն «աշխարհ» բառը բխում է Արև բառից, և այդ աշխարհները կոչվում են «այս արևը» և «այդ արևը»։ Հետևաբար, թվում է, որ Սոլեն սերտ կապ ունի նաև մահ հասկացության հետ։ Նա, ըստ երևույթին, մահացածների հոգիները ծովի այն կողմ է տեղափոխում՝ դեպի մահացածների աշխարհ։ Այսպիսով, նրա ամենօրյա շարժումը կարող է կապված լինել մարդկային կյանքի ցիկլի հետ, երբ նա ամեն օր վերածնվում է։
Արևի ճանապարհին, ջրի մեջ կամ դրա կողքին, հաճախ ծովերի մեջտեղում գտնվող կղզու կամ ժայռի վրա, գտնվում է Austras koks- ը (արշալույսի ծառ), ենթադրաբար այն ներկայացնում է համաշխարհային ծառ կամ առանցք, այն սովորաբար նկարագրվում է որպես ծառ , բայց կարող է լինել նաև այլ բույսերի կամ նույնիսկ առարկաների բազմազանություն։ Ոչ ոք երբևէ չի տեսել ծառը, չնայած բանահյուսությունը ենթադրում է, որ շատերը փնտրել են իրենց ամբողջ կյանքում։ Դեռևս ենթադրվում է, որ դրա բնական օբյեկտ կարող է լինել բևեռային աստղը կամ [[Ծիր Կաթին
Բացի այդ, քանի որ լատիշերենում դուստր բառը նշանակում է նաև աղջիկ, անորոշ է, թե կոնկրետ ով է ամուսնանում։ Այնուամենայնիվ, դա չի ազդում առասպելական իրադարձությունների ձևավորման վրա։ Արական աստվածությունները համաշխարհային ծառի մոտ լրտեսում են արևի աստծուն, բաղնիք պատրաստում նրա համար, ծաղրում նրան և այլն։ Ի վերջո, նրան առևանգում են և ամուսնանում (ենթադրվում է, որ Սոլեի ամուսինը լուսնի աստված Մաունեսն է)։ Դա զայրացնում է Պիրկոնսին, ով հարվածում է համաշխարհային ծառին, ուստի լաց լինող Սաուլը ստիպված է երեք տարի վերցնել իր կտորները և այնուհետև նորից հավաքել դրանք՝ չորրորդ տարում ավարտելով։
Տող 37.
Մահացածների աշխարհը կոչվում է Aizsaule կամ Viņsaule «Մյուս արևը», որտեղ արևը գիշերն է դուրս գալիս։ Այն կապված է տարբեր մայր աստվածությունների հետ (կամ գուցե մեկի հետ, որը կոչվում է մի քանի անուններով). Emեմես māte (Երկրի մայր), երբեմն անվանում են «Nāve», բառացիորեն նշանակում է «մահ»։ Veļu māte (բարկությունների մայր), Kapu māte (գերեզմանների մայր) և Smilšu māte (ավազի մայր)։ Զեմեսի զուգընկերը պատկերված է այնպես, որ կրում է սպիտակ հագուստով երկար խալաթ և երբեմն ունի մանգաղ<ref name="ancestors">{{cite encyclopedia|last=Muktupāvela|first=Rūta|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Ancestors: Baltic cult of ancestors|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=1|pages=327–331|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։
''Ջոդսը'' (չպետք է շփոթել ''վելնիի'' հետ) էակ է, որը սովորաբար պատկերվում է այլ աստվածների հետ հավասար։ Ի տարբերություն վելնիի, Ջոդսը զուտ չար է։ Ասում են, որ նա մասնակցել է աշխարհի և կենդանի էակների ստեղծմանը։ Ջոդսը մարդկանց գողանում է՝ նրանց իր աշխարհը տանելու համար։ Դրանով նա նման է այլ ոգիներին, ովքեր սպանում են մարդկանց, այդ թվում նաև Վեչիին, որը, ինչպես ենթադրվում էր, երբեմն վերադառնում էր՝ պահանջելու մի մարդու կյանք, որին նրանք ճանաչում էին իրենց կյանքի ընթացքում<ref name="bur">{{cite book|title=Latviešu buramie vārdi|last=Straubergs|first=Kārlis|publisher=Latviešu folkloras krātuve|year=1941|volume=II|location=Rīga|language=lv}}</ref>։ Ենթադրվում էր, որ մահացածները, որոնք կոչվում էին Վեչի (նաև Iņi, Dievi werei, Pauri), աշնան ընթացքում այցելում էին իրենց հին տները Միչեչիից (սեպտեմբերի 29) դեպի Մարթինի (նոյեմբերի 10)։ 16-րդ դարի վերջի ճիզվիտական զեկույցը ենթադրում է, որ պատմականորեն թաղման թափորը ղեկավարում էր մի անձնավորություն, ով կացինը թափահարում էր՝ պաշտպանելու մահացածին Veļi- ից, որը նրա մոտ գալիս էր շատ արագ։ Հանգուցյալին թաղում էին առևտրի առարկաների հետ, որպեսզի կարողանային ապահովել ապրուստը հետմահու կյանքում։ Հաց ու գարեջուր էլ էին տալիս։ Աշնանը հոգիներին հյուրասիրության էին հրավիրում տուն։ Տունը մաքուր էր լինում։ Տոնի սկզբում մի երեց հրավիրում էր Վեչիին՝ զանգահարելով բոլոր մահացածներին, ովքեր ժամանակին ապրում էին այն կենդանի տանը, ում հիշում էին ողջերը։ Դրանից հետո նա ելույթ էր ունենում՝ նախատելով նրանց տունը բավարար չափով չպաշտպանելու համար, խնդրելով նրանց ավելի լավ անել հաջորդ տարի, ապա հրավիրել սնվելու։ Ժամանակակից Լատվիայում նախնիներին երկրպագելու ձևը պահպանվել է ուշ նոյեմբեր ամսին մահացածների Հիշատակի օրը և գերեզմանների օրը նշելու համար։
=== Սատանաներ ===
Տող 44.
Հաճախ հաղորդվում է, որ կախարդները կաթը գողանում են դոդոշներ և օձեր գործածելով, որոնք, ենթադրաբար, ունակ են կովի կուրծքից ծծել այն, իսկ հետո հրամանով վերականգնել այն։
Մեկ այլ գազան, որը երբեմն ասում էին, որ կախարդի ծառայություն է մատուցում կամ նույնիսկ կախարդի ընտանի կենդանին էր pūķis (վիշապ),
Սատանան, որը երբեմն կապվում էր կախարդների հետ, բայց սովորաբար ասում էին, որ երեխայի հոգին է, որը դատապարտվել է հետապնդման մեջ մինչև իր մահվան ժամանակը, Լիետուվանն է, որը գիշերը խոշտանգում էր մարդկանց, անասուններին և ձիերին և կապված է նրա հետ։ Նմանապես, երբեմն հաղորդվում է, որ Vadātājs- ը ուրվական է, երբեմն վաղաժամ մահացած մարդու և երբեմն ուզում է սպանել մարդուն՝ իր մահվան նման։ Սակայն հաճախ vadātājs- ը ինքը սատանա է։ Այս դևը հարձակվում է ճանապարհորդների վրա ՝ նրանց շփոթեցնելով, և նրանք չեն կարողանում գտնել իրենց ճանապարհը։ Հաճախ դրա նպատակը, կարծես, մարդկանց տանելն է դեպի ջրի մոտակա հատվածը, որտեղ նրանք կխեղդվեին։ Վելնսը էակներ են, որոնց փոքրերը պատկերվում են որպես մարդու չափի մոտ կեսը։ Երիտասարդ վելնիները ֆիզիկապես հզոր չեն, բայց դեռ չարաճճի են, երբեմն նույնիսկ հիմար։ Բոլոր վելնիներն ունեն
=== Ճակատագրի աստվածուհիներ ===
Տող 53.
Նա ապրում է Երկրի վրա և ամբողջովին ընդրկված է մարդու կյանքի մեջ։ Նրա հիմնական գործառույթը կապված է
[[Պատկեր:Old_Latvian_bathhouse_with_a_pond.jpg|մինի|250x250փքս|19-րդ դարի բաղնիք Լատվիայի Ծագումնաբանական Բացօթյա թանգարանում: Որպես բաղնիք՝ դրանք ավանդապես օգտագործվում էին ծննդաբերության համար, որը կապված էր Լայմայի պատվին կատարվող արարողակարգերի հետ:]]
ծննդաբերության և երեխայի ճակատագիրը որոշելու հետ։ Ավանդաբար կանայք ծննդաբերում էին լոգարաններում։ Լոգանքի տանող ուղին մաքրվելու էր, որպեսզի Լայման հեշտությամբ կարողանար օգնել ծննդաբերության գործընթացին։ Կինը պետք է մաքրվեր ծիսականորեն, աղոթթներ կատարեր և ծիսական զոհեր մատուցեր Լայմային։ Հաջող ծննդաբերությունից հետո ամուսնացած կանայք խնջույքներ պետք է անցկացնեին, իսկ Լաիմային պատվո տեղ էր վերապահված լոգարանում ՝ ի նշան երախտագիտության։ Նա նաև որոշելու էր մարդու ճակատագիրը, դա մի որոշում էր, որը չէր կարող փոխել։ Ակնկալվում էր, որ նա կօգնի նաև կյանքի այլ կարևոր ասպեկտներին և կհոգա առհասարակ մարդկանց բարեկեցության մասին։ Ամուսնացած աղջիկները աղոթում էին, որպեսզի նրանց լավ ամուսիններ և երջանիկ ամուսնություն պարգևի։ Նա նաև որոշ չափով ապահովում էր դաշտերի և կենդանիների (մասնավորապես ձիերի) բերրիությունը<ref>{{cite encyclopedia|last=Biezais|first=Haralds|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Laima|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=8|pages=5285–5286|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։
Մեկ այլ աստվածուհի՝ Մարան, նույնպես ունի մի քանի ընդհանուր գործառույթներ Լայմայի հետ<ref name="bur I">{{cite book|title=Latviešu buramie vārdi|last=Straubergs|first=Kārlis|publisher=Latviešu folkloras krātuve|year=1939|volume=I|location=Rīga|language=lv}}</ref>։ Չնայած այս տեսակետը քննադատության է ենթարկվել, շատ հետազոտողներ համաձայն են, որ Մարան նման է [[Մարիամ Աստվածածին|Սուրբ Մարիամին]]։ Առաջարկվում էր, որ Մարիամը ստանձնի ավելի վաղ աստվածությունների որոշ գործառույթներ, ներառյալ Լայման<ref name="Māra2">{{cite encyclopedia|last=Kursīte|first=Janīna|editor-last=Jones|editor-first=Lindsay|title=Māra|encyclopedia=Encyclopedia of Religion|volume=8|pages=5691–5694|publisher=Thomson Gale|year=2005|edition=2nd}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, Մարան հղում էր անում սուրբ Մարիամին, որին նույնպես կանչում էին ծննդաբերության ժամանակ և օգնում էին մի շարք հիվանդությունների դեպքում ՝ նրա ժամանակակից լատվիական Marija անունով։ Այս ամենը օգտագործվել է նաև որպես մեղմասացություն։ Հակասական տեսակետը, որը հիմնված է համեմատական լեզվաբանության վրա, որը կապում է նրան Հնդեվրոպական այլ աստվածությունների լայն շրջանակի հետ, այն է, որ նա կարևոր նախաքրիստոնեական խտոնիկ աստվածություն էր, որը և՛ կյանք է տալիս, և՛ խլում։
Նմանատիպ գործառույթներ ունեցող ևս երկու աստվածուհիներ են Կորտան և Դակլան։ Dēkla- ն բանահյուսության մեջ հիշատակվում է հիմնականում [[Կուռլանդիա
=== Պտղաբերության աստվածներ ===
Պտղաբերության ապահովումը կարևոր գործառույթ էր, որը վերագրվում էր մի շարք հոգիների և աստվածությունների։ Լավ բերքի ապահովումը Ջումիսի հիմնական գործառույթն էր։ Ենթադրվում էր, որ նա ապրում է դաշտերում, ուստի բերքի վերջին մասը մնում էր դաշտերում, որպեսզի որպեսզի Ջումիսը շարունակեր բնակվել այնտեղ։ Այս հավատալիքը ծիսակարգի հիմքն էր, որը կատարվում էր '''Միկելիի''' ժամանակ, որը
[[Պատկեր:Jumis.JPG|մինի|250x250փքս|Ջումիսը խորհրդանշող տանիքի զարդարանքը]]
սովորաբար բերքի վերջին օրն էր<ref name="Jumis">{{cite web|url=http://www.liis.lv/folklora/gadsk/origin/mikeli.htm|title=Miķeļi (Apjumības)|language=lv|archive-url=https://web.archive.org/web/20121019222304/http://www.liis.lv/folklora/gadsk/origin/mikeli.htm|archive-date=October 19, 2012|access-date=14 April 2014|url-status=dead}}</ref>։ Թվում է, որ սա ենթադրում էր երգերի կատարու, քանի որ հացահատիկի վերջին մասը քաղվում էր, և խնդրում էին Յումիսին վազել այնտեղ, որտեղ բերքը հավաքվում էր։ Բերքի վերջին կտորը փնտրում էր Ջումիսը և, ապա կապում էր մի հանգույցի մեջ։ Նման մեկ այլ գործողություն էր հացահատիկային ծաղկեպսակների պատրաստումը, որոնք պահվելու էին մինչև հաջորդ տարի, երբ դրանցից առաջին սերմերը ցանվեին։ Սովորաբար այդ ծաղկեպսակների մեջ փորձում էին տեղադրել Ջումիսի ցողուններ։ Այս իմաստով Ջումիսը խորհրդանշվում է երկու ականջներով ցողուններով։ Ցանկացած միրգ կամ ծաղիկ, որը ցույց է տալիս նման ոչ նորմալ կրկնօրինակում, կոչվում էր Ջումիս։ Ենթադրվում էր, որ Ջումիս ուտելը կանանց կամ կենդանիներին երկվորյակներ լույս աշխարհ բերելու պատճառ կդառնա։
Անասունների բարեկեցության ապահովումը, այլ աստվածների գործառույթն էր։ Ūsiņš- ը կապված էր Ūsiņi տոնակատարության հետ և այդպիսով որոշակիորեն միացավ Սուրբ Գեորգիի հետ։ Նրան պաշտում էին հիմնականում որպես ձիերի պահապան։ Ենթադրվում է նաև, որ նա կարող է լինել մեղուների և լույսի աստվածը<ref>{{cite web|url=http://www.liis.lv/folklora/gadsk/origin/jurgi.htm|title=Jurģi (Ūsiņi)|language=lv|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018044547/http://www.liis.lv/folklora/gadsk/origin/jurgi.htm|archive-date=October 18, 2012|access-date=14 April 2014|url-status=dead}}</ref>։ Կովերի հիմնական պաշտպանը կարծես թե եղել է Մարան։ Նա հայտնի է նաև որպես Lopu Marija (անասունների Մարիամ), Lopu māte (անասունների մայր) և Piena māte (կաթի մայր)։ Նրա գործառույթն էր ապահովել կովերի կաթնատվությունը։ Հետևաբար, նա նաև հաճախ է հիշատակվում ջրի, գետերի և ծովի հետ կապված, քանի որ ջուրը կաթ էր խորհրդանշում, իսկ կովը կարագ։ Պատմական աղբյուրները նշում են նաև, որ լատվիացի հեթանոսները երկրպագում էին օձերին (հավանաբար խոտի օձերին) և դոդոշներին որպես «կաթնամթերք» և կերակրում էին նրանց կաթով։
Տող 71.
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
[[Կատեգորիա:Լատվիայի մշակույթ]]
[[Կատեգորիա:Դիցաբանություն ըստ մշակույթի]]
|