Վիքիպեդիա

«Դամոն և Պիթիաս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ մանր-մունր փոփոխություններ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Պատկեր:Damon_and_Pythias..gif|մինի|Դամոն և Պիթիաս]]
'''Դամոնի''' ({{IPAc-en|ˈ|d|eɪ|m|ən|7=ˈ}}, {{lang-el|Δάμων}}) և '''Պիթիասի''' ({{IPAc-en|ˈ|p|ɪ|θ|ə|s}}; {{Lang-grc|Πυθίας|label=none}} կամ {{Lang-grc|Φιντίας|label=none}} կամ '''Ֆինթիասի''' {{IPAc-en|ˈ|f|ɪ|n|t|i|ə|s}}) պատմություն, [[Պյութագորասականություն|պյութագորասական]] իդեալական ընկերության մասին հունական պատմագրություններում հանդիպող լեգենդ։ Պիթիասը մեղադրվում է բռնակալ [[Դիոնիսոս Ավագ|Դիոնիսոս Ավագի]]ի դեմ դավադրություն կազմակերպելու մեջ և վերջինից խնդրում թույլ տալ իրեն կարգավորել իր գործերը պայմանով, որ իր ընկեր Դամոնը պատանդ վերցվի և իր՝ Պիթիասի չվերադառնալու դեպքում իր փոխարեն մահապատժի ենթարկվի։ Երբ Պիթիասը վերադառնում է, նրանց ընկերության վստահությունից ու սիրուց զարմացած Դիոնիսոսը ազատ է արձակում երկուսին էլ։
 
== Հունական լեգենդ ==
Ինչպես պատմել է [[Արիստոքսենոս|Արիստոքսենոսը]]ը, որից հետո էլ [[Ցիցերոն|Ցիցերոնը]]ը (''De Offic.'' 3.45), [[Դիոդորոս Սիկիլիացի|Դիոդորոս Սիկիլիացին]]ն (10.4) և այլոք, փիլիսոփա [[Պյութագորաս|Պյութագորասի]]ի հետևորդներ Պիթիասն ու իր ընկեր Դամոնը բռնակալ [[Դիոնիսոս Ավագ|Դիոնիսոս Ավագի]]ի իշխանություն օրոք (մ․թ․ա 405&#x2013ndash;367 թվականներ) ճամփորդել են դեպի [[Սիրաքյուս|Սիրակուզա]], որտեղ Պիթիասը մեղադրվել է բռնավորի դեմ դավադրություն կազմակերպելու մեջ և դատապարտվել մահվան:
 
Ընդունելով իր պատիժը՝ Պիթիասը խնդրել է թույլ տալ մի վերջին անգամ վերադառնալ տուն՝ գործերը կարգավորելու և հարազատներին հրաժեշտ տալու համար։ Չցանկանալով հայտնվել հիմար իրավիճակում՝ թագավորը մերժել է, հավատացած լինելով, որ ազատ արձակվելով Պիթիասը կփախչեր ու այլևս չէր վերադառնա։ Դամոնն ինքնառաջադրվում է որպես պատանդ Պիթիասի բացակայության ընթացքում, և երբ թագավորը պնդում է, որ եթե Պիթիասը հանկարծ ճիշտ ժամանակին չվերադառնա, Դամոնին մահապատժի կենթարկեն նրա փոխարեն, վերջինս համաձայնվում է և Պիթիասին թույլատրվում է մեկնել։
Տող 18.
[[Պատկեր:Damon_and_Pythias_(1914)_-_1.jpg|աջից|մինի|278x278փքս|Կադր «Դամոն և Պիթիաս» կինոնկարից (1914)]]
 
* 1564 թվականին անգլիացի պոետ Ռիչարդ Էդվարդսը լեգենդի հիման վրա ստեղծել է «Դամոն և Պիթիաս» [[Տրագիկոմեդիա|տրագիկոմեդիանտրագիկոմեդիա]]։ն։
* Լեգենդի ժամանակակից լավագույն մեկնաբանությունը [[գերմաներեն]] «''Die Bürgschaft»'' բալլադն է<ref>[http://de.wikisource.org/wiki/Die_B%C3%BCrgschaft Die Bürgschaft – Wikisource]. De.wikisource.org. Retrieved 2012-02-16.</ref>, որը գրվել է 1799 թվականին [[Յոհան Ֆրիդրիխ Շիլլեր|Ֆրիդրիխ Շիլլերի]] կողմից։
* 1821 թվականին իռլանդացի բանաստեղծ Ջոն Բանիմը լեգենդի հիման վրա պիես է գրել, որին ծանոթանալով՝ Ջաստուս Ռաթբոնը հիմնել է «<nowiki/>[[Պիթիասի ասպետներ]]<nowiki/>» [[Եղբայրություն (կազմակերպություն)|եղբայրությունը]]։
* 1915 թվականին [[Ալբերտ Փեյսոն Թերհյուն|Ալբերտ Փեյսոն Թերհյունը]]ը հրատարակել է «Դամոնի ու Պիթիասի պատմությունը» գիրքը, որը «պատկերազարդվել է ըստ [[Universal Studios]] կինոստուդիայի<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/storydamonandpy00compgoog|title=The Story of Damon and Pythias|last1=Terhune|first1=Albert Payson|date=1915|publisher=Grosset and Dunlap Publishers}}</ref> կողմից 1914 թվականին թողարկված կինոնկարի<ref name="IMDB">{{IMDb title|id=0003816|title=Damon and Pythias (1914)}}</ref>», որտեղ գլխավոր դերերը կատարել են Վիլյամ Վորթինգտոնը և Հերբերտ Ռոլինզոնը։ Այս գրքում, ինչպես գերմաներեն բալլադում, Դամոնն է մեղադրվում և պետք է ժամանակին վերադառնա՝ կանխելու Պիթիասի սպանությունը։
* 1925 թվականին [[Ուիլյամ Ֆոլքներ|Ուիլյամ Ֆոլքները]]ը Նոր Օռլեանի ''Double Dealer'' թերթում հրատարակել է ''Damon and Pythias Unlimited''<ref>"Damon and Pythias Unlimited," in ''New Orleans Sketches,'' ed. Carvel Collins, Rutgers University Press, 1958; reprinted 2002, 2009 by University Press of Mississippi, pp. 19-27.</ref> ակնարկը, մեկն այն մի քանիսից, որոնք նա գրել է թերթի համար այդտեղ տեղափոխվելուց հետո<ref>''New Orleans Sketches,'' ed. Carvel Collins, Rutgers University Press, 1958; reprinted 2002, 2009 by University Press of Mississippi, pp. xi-xxxv.</ref>։
* 1955 թվականին հրատարակված և [[Ֆրեդերիկ Պոլ|Ֆրեդերիկ Պոլի]]ի հեղինակած «Պիթիաս» կարճ պատմվածքը միահյուսում է առասպելական տարրերը ժամանակակից քաղաքական և հոգեշարժական տարրերի հետ։
* 1962 թվականին [[Մետրո-Գոլդուին-Մայեր|MGM]] կինոստուդիայի թողարկած «Դամոն և Պիթիաս» կինոնկարը ստեղծվել է հին լեգենդի հիման վրա, որտեղ Գայ Ուիլյամսը մարմնավորել է Դամոնին, իսկ Դոն Բուրնետը՝ Պիթիասին։
* Ճապոնիայում [[Օսամու Դաձա|Օսամու Դաձայի]]յի հեղիանակած «Վազի՛ր, Մելոս» կարճ պատմվածքն ու [[Միեկիկի Սուձուկի|Միեկիկի Սուձուկիի]]ի հեղինակած մի մանկական հեքիաթ նույնպես հիմնված են այս լեգենդի վրա․ 1992 թվականին «Toei Company, Ltd.» ընկերությունը դրանք վերածել է [[Անիմե|անիմեիանիմե]]։ի։
* «Դրիմվորքս» ընկերության թողարկած «<nowiki/>[[Սինդբադ. Յոթ ծովերի լեգենդը]]<nowiki/>» անիմացիոն ֆիլմում (2003) գլխավոր հերոսը ճանապարհորդում է գանձ գտնելու նպատակով, իսկ նրա լավագույն ընկերը մնում է Սիրակուզայում՝ մահապատժի ենթարկվելու, եթե նա հանկարծ չվերադառնա․ նա վերադառնում է և երկուսն էլ փրկվում են։
* Պատմությունը բավականին ճշգրտորեն վերարտադրվել է «Mythic Warriors: The Legend of Guardians» անիմացիոն շարքի դրվագներից մեկում:
Տող 32.
«Դամոն և Պիթիասը» դարձել է իսկական ընկերությունը խորհրդանշող իդիոմատիկ արտահայտություն և կիրառվել տարբեր ստեղծագործություններում։
 
* [[Դենի Դիդրո|Դենի Դիդրոյի]]յի «Բուրբոնցի երկու ընկեր» (1770) [[Պատմվածք|պատմվածքնպատմվածք]]ն սկսվում է «Այստեղ ապրում էին երկու տղամարդ, որոնց կարելի է անվանել Բուրբոնի Դամոն և Պիթիաս» բառերով։
* 1865 թվականին Բումերի սատկելուց հետո Բումեր և Լազարուս շնիկներն անվանվել են «Սան Ֆրանցիսկոյի Դամոն և Պիթիաս»<ref>{{cite web|url=http://www.oac.cdlib.org/ark:/13030/tf8n39p5k3/?layout=metadata|title=Bummer and Lazarus/The Damon and Pythias of San Francisco|date=1865|access-date=2014-09-07}}</ref>։
* [[Ռոբերտ Լուիս Սթիվենսոն|Ռոբերտ Լուիս Սթիվենսոնի]]ի «Դոկտոր Ջեկիլի ու միստր Հայդի տարօրինակ պատմությունը» [[Նովել|նովելումնովել]]ում Հենրի Ջերկիլի երկու հին ընկերների մի քննարկման ընթացքում հիշատակվում է «Դամոն և Պիթիաս» իդիոմատիկ արտահայտությունը։
* 1869 թվականի [[Գյուստավ Ֆլոբեր|Գյուստավ Ֆլոբերի]]ի հեղինակած «<nowiki/>[[Զգացմունքների դաստիարակություն]]<nowiki/>» վեպի «Դամոն և Պիթիաս» վերնագրված երկրորդ գլուխը պատմում է Ֆրեդերիկ Մորյոյի և Չառլզ Դեսլորյեի ընկերության մասին։
* [[Ուիլյամ Շեքսպիր|Շեքսպիրի]] [[Համլետ (ողբերգություն)|Համլետն]] իր մտերիմ ընկեր Հորացիոյին ասում է․ «Օ, սիրելի Դամոն»։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}{{ՎՊԵ}}{{Արտաքին հղումներ}}
 
[[Կատեգորիա:Հին հունական դիցաբանություն]]
[[Կատեգորիա:Անտիկ դարաշրջանի հույն փիլիսոփաներ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Դամոն_և_Պիթիաս» էջից