Վիքիպեդիա

«Ղարաբաղ կոմիտե»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
'''Ղարաբաղ կոմիտե'''՝ Ղարաբաղյան շարժման Հայաստանի կոմիտե։ ՆախաձեռվնվելՍկսել է ձևավորվել [[1987]] թվականին՝ ուենալովունենալով նպատակ կենտրոնական իշխանությունների ուշադրությունը բևեռել [[Լեռնային Ղարաբաղ]]ը Հայաստանին վերամիավորելու հայ ժողովրդի արդար պահանջի և այն սահմանադրորեն բավարարելու վրա։ Հետագայում որպես հավասարազոր նպատակ է դրվել նաև Հայաստանի անկախացումը [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ-ից։ից]]։ Այն կազմակերպել և ղեկավարել է ժողովրդի բազմահազարանոց ցույցերն ու հանրահավաքները։հանրահավաքները 1980-ական թվականների վերջին, ինչպես նաև ազդեցություն ունեցել Արցախում զուգահեռ ծավալվող պայքարի վրա։ Ղարաբաղ կոմիտեի հիմքի վրա հիմնադրվել է [[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ]] կուսակցությունը, որը դարձել է անկախ Հայաստանի պատմության առաջին իշխող ուժը։
 
== Պատմություն ==
[[1987]] թվականին նախաձնողներն են եղել Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի տնտեսագիտության ինստիտուտի աշխատակից [[Իգոր Մուրադյան]]ը, ինչպես նաև ակադեմիայի աշխատակիցներ [[Ալեքսան Հակոբյան|Ալեքսան Հակոբյանը]], Մերուժան Կարապետյանը, [[Համբարձում Գալստյան|Համբարձում Գալստյանը]]։ [[1987]] թվականի դեկտեմբերին նրանց է միացել [[Վազգեն Մանուկյան|Վազգեն Մանուկյանը]] ու Սամսոն Ղազարյանը։ Նրանց հետ կապի մեջ են եղել Արցախից ակտիվիստներ [[Մանվել Սարգսյան|Մանվել Սարգսյանը]], Գագիկ ՍաֆարյանՍաֆարյանը, Մուրադ ՊետրոսյանՊետրոսյանը, Էմիլ ԱբրահամյանԱբրահամյանը, [[Արկադի Կարապետյան|Արկադի Կարապետյանը]], Հրայր Ուլուբաբյանը, [[Սլավիկ Առուշանյան|Սլավիկ Առուշանյանը]], [[Արթուր Մկրտչյան (քաղաքական գործիչ)|Արթուր Մկրտչյանը]]։ Այնուհետև միացել է էկոլոգիական շարժման ղեկավար Սամվել Գևորգյանը ու [[Վանո Սիրադեղյան|Վանո Սիրադեղյանը]]։ 1988 թվականի մարտին շարժմանը միացել են Դավիթ Վարդանյան, [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]], [[Բաբկեն Արարքցյան|Բաբկեն Արարքցյանը]]<ref>{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2018/02/21/aleksan-hakobyan-interview/|title=«1987-ի երկրորդ կեսին մարդկանց մի խումբ նախապատրաստում էր Արցախյան պոռթկումը» {{!}} Aniarc|last=Հակոբյան|first=Թաթուլ|language=en-US|accessdate=2020-09-02}}</ref>։ Մինչ [[1988]] թվականի մայիսը Ղարաբաղ կոմիտեն հրապարակել է մի շարք հայտարարություններ։
 
[[1988]] թվականի [[Փետրվարի 26|փետրվարի 26-ին]] ցույցերի արգելքին ընդառաջ [[Իգոր Մուրադյան|Իգոր Մուրադյանը]] հայտարարել է Ղարաբաղ կոմիտեի ստեղծման մասին<ref>{{Cite book|title=Արցախյան օրագիր․ կանաչ և սև|last=Հակոբյան|first=Թաթուլ|publisher=Անտարես|year=2011|isbn=978-9939-51-146-7|location=Երևան-Ստեփանակերտ|pages=17}}</ref>։
[[1988]] մայիսին Կոմիտեից հեռացվում են [[Իգոր Մուրադյան|Իգոր Մուրադյանն]] ու [[Զորի Բալայան|Զորի Բալայանը]], ում հետ ծագել էր տարաձայնություն․ վերջիններս Արցախի վերամիավումը տեսնում էին որպես կոմիտեի միակ նպատակ, մինչ այլ անդամներ առաջ էին քաշում նաև Հայաստանի անկախացման նպատակը<ref>{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4658000/4658961.stm|title=Черный Сад - Глава 4. 1988-1989 г.г. Кризис в Армении|last=де Ваал|first=Томас|date=|website=|publisher=|accessdate=2020-09-02}}</ref>։ Ձևավորվում է նոր «Ղարաբաղ» կոմիտեն, որի կազմ կոմիտեի մեջ են մտնում 11 հոգի․▼
 
[[1988]] թվականի մարտին շարժմանը միացել են Դավիթ Վարդանյանը, [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]], [[Բաբկեն Արարքցյան|Բաբկեն Արարքցյանը]]<ref>{{Cite web|url=https://www.aniarc.am/2018/02/21/aleksan-hakobyan-interview/|title=«1987-ի երկրորդ կեսին մարդկանց մի խումբ նախապատրաստում էր Արցախյան պոռթկումը» {{!}} Aniarc|last=Հակոբյան|first=Թաթուլ|language=en-US|accessdate=2020-09-02}}</ref>։ Մինչ [[1988]] թվականի մայիսը Ղարաբաղ կոմիտեն հրապարակել է մի շարք հայտարարություններ։
* [[Բաբկեն Արարքցյան]]ը,▼
* [[Համբարձում Գալստյան]]ը,▼
* [[Սամվել Գևորգյան]]ը,▼
* [[Ռաֆայել Ղազարյան]]ը,▼
* [[Սամսոն Ղազարյան]]ը,▼
* [[Ալեքսան Հակոբյան]]ը,▼
* [[Վազգեն Մանուկյան]]ը,▼
* [[Աշոտ Մանուչարյան]]ը,▼
* [[Վանո Սիրադեղյան]]ը,▼
* [[Դավիթ Վարդանյան (քաղաքական գործիչ)|Դավիթ Վարդանյանը]],▼
* [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը։▼
 
▲[[1988]] մայիսին Կոմիտեից հեռացվում են [[Իգոր Մուրադյան|Իգոր Մուրադյանն]] ու [[Զորի Բալայան|Զորի Բալայանը]], ում հետ ծագել էր տարաձայնություն․տարաձայնություն։ Ըստ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի՝ վերջիններս Արցախի վերամիավումը տեսնում էին որպես կոմիտեի միակ նպատակ, մինչ այլ անդամներ առաջ էին քաշում նաև Հայաստանի անկախացման նպատակըհարցը<ref>{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4658000/4658961.stm|title=Черный Сад - Глава 4. 1988-1989 г.г. Кризис в Армении|last=де Ваал|first=Томас|date=|website=|publisher=|accessdate=2020-09-02}}</ref>։ Ձևավորվում է նոր «Ղարաբաղ» կոմիտեն, որի կազմ կոմիտեի մեջ են մտնում 11 հոգի․
[[1988]] թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր [[1988]] թվականի օգոստոս ամիսներին տեղի ունեցած ՀԽՍՀ ԳԽ մասնակի ընտրությունների ժամանակ պատգամավորներ են ընտրվել «Ղարաբաղյան» կոմիտեի անդամներ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]], [[Աշոտ Մանուչարյան|Աշոտ Մանուչարյանը]] և [[Ռաֆայել Ղազարյան|Ռաֆայել Ղազարյանը]]։▼
 
▲* [[Բաբկեն Արարքցյան]]ը,
[[1988]] թվականի դեկտեմբեր [[1989]] թվականի հունվար ամիսներին կոմիտեի բոլոր անդամները ձերբակալվել են և պահվել Մոսկվայի տարբեր բանտերում։ Ժողովուրդը լայն պայքար է ծավալել նրանց ազատելու համար։ [[1989]] թվականի ապրիլ-մայիսին «Ղարաբաղյան» կոմիտեի անդամներն ազատվել են և վերստին ստանձնել Ղարաբաղյան շարժման ղեկավարումը։▼
▲* [[Համբարձում Գալստյան]]ը,
▲* [[Սամվել Գևորգյան]]ը,
▲* [[Ռաֆայել Ղազարյան]]ը,
▲* [[Սամսոն Ղազարյան]]ը,
▲* [[Ալեքսան Հակոբյան]]ը,
▲* [[Վազգեն Մանուկյան]]ը,
▲* [[Աշոտ Մանուչարյան]]ը,
▲* [[Վանո Սիրադեղյան]]ը,
▲* [[Դավիթ Վարդանյան (քաղաքական գործիչ)|Դավիթ ՎարդանյանըՎարդանյան]],
▲* [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան]]ը։
 
▲[[1988]] թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր [[1988]] թվականի օգոստոս ամիսներին տեղի ունեցած [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|ՀԽՍՀ]] Գերագույն ԳԽԽորհրդի մասնակի ընտրությունների ժամանակ պատգամավորներ են ընտրվել «ՂարաբաղյանՂարաբաղ» կոմիտեի անդամներ [[Լևոն Տեր-Պետրոսյան|Լևոն Տեր-Պետրոսյանը]], [[Աշոտ Մանուչարյան|Աշոտ Մանուչարյանը]] և [[Ռաֆայել Ղազարյան|Ռաֆայել Ղազարյանը]]։
Կոմիտեն ընդլայնել է շարժման ծրագիրը՝ ընղգրկելով երկրռւմ ժողովրդավարական ազատությունների ապահովմանը, հանրապետության ինքնիշխանության ընդարձակմանը (հետագայում նաև անկախ պետականության հաստատմանը), պատմական անցյալի վերագնահատմանը, կենսոլորտի բարելավմանը, հայոց լեզվի դերի ընդլայնմանն ու հայկական դպրոցների զարգացմանը վերաբերող հարցեր։ Հիմնականում այս խնդիրների իրագործման նպատակով «Ղարաբաղի» կոմիտեի նախաձեռնությամբ ստեղծվեց Հայոց համազգային շարժում (ՀՀՇ) հասարակական-քաղաքական կազմակերպությունը, որի հիմնադիր համագումարի ընտրված վարչության կազմում ընդգրկվել են «Ղարաբաղյան» կոմիտեի գրեթե բոլոր անդամները։▼
 
▲[[1988]] թվականի դեկտեմբեր [[1989]] թվականի հունվար ամիսներին կոմիտեի բոլոր անդամները ձերբակալվել են և պահվել Մոսկվայի տարբեր բանտերում։ Ժողովուրդը լայն պայքար է ծավալել նրանց ազատելու համար։ [[1989]] թվականի ապրիլ-մայիսին «ՂարաբաղյանՂարաբաղ» կոմիտեի անդամներն ազատվել են և վերստին ստանձնել Ղարաբաղյան շարժման ղեկավարումը։ղեկավարումը ՀԽՍՀ-ում։
[[1991]] թվականին՝ Հայաստանի անկախության հռչակումից հետո, ներքին գաղափարական և քաղաքական տարաձայնությունների հետևանքով, «Ղարաբաղյան» կոմիտե պառակտվել է, նրա մի շարք անդամներ դուրս են եկել նաև [[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ-ից]]՝ կազմելով նոր հասարակական-քաղաքական կազմակերպություններ։▼
 
▲Կոմիտեն ընդլայնել է շարժման ծրագիրը՝ ընղգրկելով երկրռւմերկրում ժողովրդավարական ազատությունների ապահովմանը, հանրապետության ինքնիշխանության ընդարձակմանը (հետագայում նաև անկախ պետականության հաստատմանը), պատմական անցյալի վերագնահատմանը, կենսոլորտի բարելավմանը, հայոց լեզվի դերի ընդլայնմանն ու հայկական դպրոցների զարգացմանը վերաբերող հարցեր։ Հիմնականում այս խնդիրների իրագործման նպատակով «ՂարաբաղիՂարաբաղ» կոմիտեի նախաձեռնությամբ ստեղծվեց [[Հայոց համազգային շարժում|Հայոց համազգային շարժում (ՀՀՇ)]] հասարակական-քաղաքական կազմակերպությունը, որի հիմնադիր համագումարի ընտրված վարչության կազմում ընդգրկվել են «ՂարաբաղյանՂարաբաղ» կոմիտեի գրեթե բոլոր անդամները։
 
▲[[1991]] թվականին՝ Հայաստանի անկախության հռչակումից հետո, ներքին գաղափարական և քաղաքական տարաձայնությունների հետևանքով, «ՂարաբաղյանՂարաբաղ» կոմիտեկոմիտեն պառակտվել է,է։ նրաՆրա մի շարք անդամներ դուրս են եկել նաև [[Հայոց համազգային շարժում|ՀՀՇ-ից]]՝ կազմելով նոր հասարակական-քաղաքական կազմակերպություններ։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ղարաբաղ_կոմիտե» էջից