«Մասնակից:GhevondHay/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Մասնակցի խնդրանքով |
|||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}}
'''Թեոդորա''' ({{lang-grc|Θεοδώρα}} — «Աստվածային պարգև»), բյուզանդական կայսրուհի, [[Հուստինիանոս Ա|Հուստինիանոս I]] կայսեր կինն ու իշխանակիցը: Մեծ ազդեցություն է ունեցել Բյուզանդական կայսրության քաղաքական և կրոնական կյանքում VI դարի կեսին: Քրիստոնեական եկեղեցու պաշտելի սրբերից է:
▲'''Թեոդորա''' ({{lang-grc|Θεοδώρα}} — «Աստվածային պարգև»), բյուզանդական կայսրուհի, [[Հուստինիանոս Ա|Հուստինիանոս I]] կայսեր կինն ու իշխանակիցը: Մեծ ազդեցություն է ունեցել Բյուզանդական կայսրության քաղաքական և կրոնական կյանքում VI դարի կեսին: Քրիստոնեական եկեղեցու պաշտելի սրբերից է: Ողղափառ եկեղեցին նրա և ամուսնու հիշատակության օրը նշում է նոյեմբերի 14 (27)-ին:
== Կենսագրություն ==
=== Ծագում ===
Թեոդորան ծնվել է մոտ 500 թվականին<ref>Год рождения Феодоры неизвестен. Прокопий сообщил, что примерно во 2-й половине правления («когда державой правил ещё Анастасий») императора [[Анастасий I|Анастасия]] (491—518 гг.) Феодоре должно быть не более 5 лет, откуда историки принимают дату её рождения около 500 года.</ref> (մի տեսակետի համաձայն՝ Կիպրոսում<ref>Сведения исходят от патриарха Никифора (IX век)</ref>) կոստանդնուպոլսյան կրկեսի աշխատող Ակակիոսի<ref name="dil1">[http://www.sedmitza.ru/index.html?did=11313 Диль Ш. ''Византийские портреты''. Часть I. Глава III. Феодора]</ref> ընտանիքում, որը մահից հետո կնոջն ու երեք դուստրերին թողնում է աղքատության մեջ: Հետագայում, կայսերական տան նկատմամաբ հարգանքից ելնելով, ի հայտ եկան կենսագրություններ, որտեղ հայրը հիշատակվում էր որպես սենատոր<ref name="dil1" />: Թեոդորայի մայրը երկրորդ անգամ ամուսնանում է կենդանիներին խնամողի հետ, իսկ աղջիկները սկսում են աշխատել կրկեսում<ref name="prokopii">[http://www.vostlit.info/haupt-Dateien/index-Dateien/P.phtml?id=2056 Прокопий Кесарийский. ''Тайная История'']</ref>:
Տող 23 ⟶ 19՝
'''Ամուսնություն'''
[[Պատկեր:Meister von San Vitale in Ravenna 004.jpg|thumb|315x315px|Հուստինիանոս կայսր: Խճանկարի հատված Սան Վիտալե բազիլիկում (Ռավեննա)|alt=]]Կոստանդնուպոլիս վերադառնալուց հետո Թեոդորան սկսում է վաստակել՝ զբաղվելով ձեռագործությամբ՝ թողնելով հին զբաղմունքը: Իր գեղեցկությամբ, անսովոր հմայքով, իմաստությամբ և ամուր կամքով նա գերում է ապագա կայսր Հուստինիանոսին, որը մոտենում էր քառասնամյա տարիքին: Նրանց ծանոթության մասին կան մի քանի վարկածներ: Մեկի համաձայն Հուստինիանոսը տեսել է նրան պատուհանից, ըստ մյուսի՝ նրանց ծանոթացրել է Մակեդոնիա դերասանուհին, որի տանն ապրում էր Թեոդորան Ալեքսանդրիայից վերադառնալուց հետո<ref name="v_sveta" />: 523 թվականին նա տալիս է Թեոդորային պատրիկի աստիճան: Օրինական ամուսնության համար 524 թվականին փոխում է [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ|Կոստանդիանոս Մեծի]] օրենքը, որով արգելվում էր ազնվականների ամուսնությունը ցածր ծագման կանանց, պարուհիների կամ նրանց դուստրերի հետ: Նոր օրենքով այդպիսի ամուսնությունները թույլատրելի են դառնում, եթե կինը թողել է դերասանի արհեստը<ref>James Allan Evans,The Empress Theodora: Partner of Justinian,University of Texas Press, 2003, p. 20; ISBN 978-0-292-70270-7</ref>: Հուստինիանոսի և Թեոդորայի ամուսնության դեմ է հանդես գալիս Եվֆիմիա կայսրուհին, և միայն նրա մահից հետո ամուսնությունը կայանում է<ref>Прокопий Кесарийский. Тайная история. IX:47</ref>: Հուստինիանոսի և Թեոդորայի պսակադրությունը տեղի է ունենում հավանաբար, 525 թվականին [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)|Սուրբ Սոֆիայում]]<ref name="dora">[http://www.roman-emperors.org/dora.htm James Allan Evans. ''Theodora (Wife of Justinian I)'' / An Online Encyclopedia of Roman Emperors]</ref>:
Տող 36 ⟶ 31՝
=== Քաղաքական և կրոնական գործունեություն ===
[[Պատկեր:Benjamin-Constant-L'Imperatrice Theodora au Colisée.jpg|thumb|301x301px|left|«Թեոդորա կայսրուհին կրկեսի օթյակում»: Նկարիչ՝ Ժ.Կոնստան, XIX դարի վերջ|alt=]]
==== Մասնակցություն կայսրության ղեկավարմանը ====
Թեոդորան կայսրուհի է դառնում 527 թվականի ապրիլի 1-ին, երբ նրա ամուսին Հուստինիանոսը թագադրվում է կայսր՝ համակառավարիչ մեռնող Հուստինոս I-ին: Չորս ամիս անց Հուստինոսը մահանում է: Թեոդորան ամուսնուն հավասար ղեկավարում է 22 տարի՝ նշանակելով պաշտոնյաներ, ազդելով կայսեր օրենսդրական և ներքաղաքական գործունեության վրա, զբաղվելով դիվանագիտական գրագրությամբ, ընդունելով օտարերկրյա հյուպատոսներին և այլն: Թեոդորայի՝ Հուստինիանոսի կյանքում և կայսրության կառավարման մեջ ունեցած նշանակալի դերի մասին է վկայում կայսեր թողած արձանագրությունը Սուրբ Սոֆիայի տաճարի ոսկե գահավորակի վրա. « Քոնը Քեզ ենք բերում, Քրիստոս, Քո ստրուկներ Հուստինիանոս և Թեոդորա»<ref name="kartashov" />: Ըստ «Ֆեոֆանի ժամանակագրության»՝ Թեոդորային ուղևորությունների ժամանակ «ուղեկցում էին քաղաքապետ Մինասը, պատրիկ Իլյան և մոտ 4000 այլ պաշտոնյաներ ու աստիճանավորներ»<ref>Хронография Феофана, год 6025 / 525 (532)</ref>:
Տող 108 ⟶ 102՝
== Գեղարվեստական գրականության մեջ ==
* Ֆելիքս Դան, Պայքար Հռոմի համար, վեպ (1871—1875).
* [[Նիկոլայ Գումիլյով]], Թունավորված տունիկա, պիես
Տող 130 ⟶ 123՝
== Ծանոթագրություն ==
{{ծանտուփ}}
== Արտաքին հղումներ ==
{{Навигация|Тема=Феодора|Портал=|Викисловарь=|Викиучебник=|Викицитатник=|Викитека=Жития святых (Димитрий Ростовский)/Ноябрь/14#Память благоверного царя Юстиниана и царицы Феодоры|Викивиды=|Викиновости=|Метавики=|Проект=}}
* [http://www.roman-emperors.org/dora.htm An Online Encyclopedia of Roman Emperors]
* [http://ancientrome.ru/imp/theodora-sd.htm Թեոդորա] ,Ս. Բ. Դաշկով,«Բյուզանդիայի կայսրերը»,1997
Տող 141 ⟶ 133՝
* [https://web.archive.org/web/20071118171545/http://lafayette.150m.com/chu1467e.html XIX դարի նշանավոր գեղեցկուհի Ռենդոլֆ Չերչիլը Թեոդորայի հագուստով: Պատկերասրահ]
* [https://web.archive.org/web/20080129124945/http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=5967 Մ. Կռիլովա, Մ. Տուշինսկի: Թեոդորան՝ պարգև Հուստինիանոսին]
{{Արտաքին հղումներ}}
| |||