Վիքիպեդիա

«Համազասպյան-Մամիկոնյաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չNo edit summary
չNo edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Արքայատոհմ
|անուն = Համազասպյան-Մամիկոնյաններ
|բնօրինակ = Համազասպյան-Մամիկոնյաններ
|զինանշան = Sb.Grigor bardzraqash ekeghetsi - bardzraqandak.JPG
|երկիր = [[Զաքարյան Հայաստան]]
|տիրույթ = [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիր]], [[Ուրծ]] գավառներ
|ծագում = Մամիկնոյաններ
|տիտղոսներ = ''Մանդատուրթուխուցես''
|վերջին ներկայացուցիչ =
|ներկա առաջնորդ =
|հիմնում = [[11-րդ դար]]
|հիմնադիր = Համազասպ մարզպան
|ավարտ= [[17-րդ դար]]
|ձուլում =
|մեծագույն =
|ազգ = [[Հայեր|Հայ]]
|կրոն = [[Քրիստոնեություն]]
|կրտսեր =
|Commons =
|Rodovid =
}}
'''Համազասպյան-Մամիկոնյաններ''', հայկական իշխանական տոհմ [[Միջնադարյան Հայաստան]]ում՝ [[Զաքարյանների իշխանապետություն|Զաքարյանների իշխանապետության]] ժամանակ (11-17-րդ դարեր)<ref name="Լևոն">«Հայ նշանավոր գերդաստաններ», Լևոն Սողոմոնյան, Լոս-Անջելես, 2003, էջ 5.</ref>: Սերում են [[Մամիկոնյաններ]]ի իշխանական տոհմից<ref name="Լևոն" />: Տոհմանունն առաջացել է [[Համազասպ մարզպան]]ի (11-րդ դարի վերջ - 12-րդ դարի սկիզբ) անունից<ref name="Լևոն" />: Իշխանանիստն էր [[Գուգարք]] աշխարհի [[Տաշիր գավառ]]ի [[Դսեղ]] գյուղը<ref name="Լևոն" />:
 
'''Համազասպյան-Մամիկոնյաններ''', հայ իշխանական տոհմ XI-XVII դարերի [[Մամիկոնյաններ]]ի տոհմից, տոհմանունն առաջացել է Համազասպ մարզպանի (XI դարի վերջ&nbsp;-&nbsp;XII դարի սկիզբ) անունից։
 
== Տիրույթները ==
Համազասպյան-Մամիկոնյանների տիրույթներն էին [[Տաշիր գավառ]]ի [[Դսեղ]], [[Մարց]], [[Քարինջ]], [[Մշարդ]], [[Աղեգի]] գյուղերը<ref name="Լևոն" />: Իշխանանիստը Դսեղ գյուղն էր<ref name="Լևոն" />:
 
== [[Զաքարյան Հայաստան]]ումԻշխանապետություն ==▼
Համազասպյան-Մամիկոնյաններին էին պատկանում [[Տաշիր (գավառ)|Տաշիր]] գավառի [[Մարց]], [[Քարինջ]], [[Մշարդ]], [[Աղեգի]], [[Դսեղ]] (իշխանանիստը) գյուղերը։
{{Հիմնական|Զաքարյան իշխանապետություն}}
[[ԶաքարյաններԶաքարյանների իշխանապետություն]]ի իշխանությունումում ազդեցիկ դեր ունեցող Համազասպյան-Մամիկոնյանները, մասնակցելխոշոր դեր են խաղացել նրանց իշխանությունում, մասնակցել [[Իվանե Ա]]-ի և [[Զաքարե Բ Մեծ]] Մեծիի ազատագրական պատերազմներին։պատերազմներին<ref name="Լևոն" />: Այս կռիվներին մասնակցող զորավարներից է եղել [[1201|1201Սարգիս թ.Համազասպյան]]-ինը, ով հավանաբար զոհվել է 1201 թվականին, [[Բջնի]]իԿոտայքի ազատագրմանազատագրումը մարտում,Զաքարյանների զոհվելկողմից|Բջնիի էազատագրման զորավարմարտում]]<ref Սարգիսname="Լևոն" Համազասպյանը։/>: Նրա որդի [[Համազասպը եղել է]] Զաքարյանների իշխանապետության մանդատուրթուխուցեսը։մանդատուրթուխուցեսն XIIIէր<ref դարիname="Լևոն" 1/>: 13-ինրդ կեսինդարի շինարարականառաջին աշխատանքներ ծավալածկեսի պետական գործիչ Մարծպանիէր (կառուցել[[Մարծպանը]], որը ծավալել է նաև շինարարական աշխատանքներ, կառուցել [[Բարձրաքաշ Սուրբ Գրիգորի վանք]]ը)<ref name="Լևոն" />: Նրա որդի [[Համազասպ Անեցի]]ն (եղել է [[ՀաղպատիՀաղբատի վանք]]ի առաջնորդը (13-րդ դարի կես), կառուցել է վանքի ժամատուն-գավիթը, զանգակատունը ևն։և այլն<ref name="Լևոն" />: [[ՀովհաննավանքՀովհանավանք]]ի առաջնորդներ են եղել [[Համազասպ եպիսկոպոս]]ը ([[1274]]-[[1300]] թթ.) և [[Ներսեսը]] (XIV14-րդ դարի սկիզբ)։<ref Համազասպյանname="Լևոն" />: Համազասպ-Մամիկոնյանները խնամիական կապեր են ունեցել [[հայ]] մի շարք հայկական իշխանական տների ([[Զաքարյաններ]]հետ` Զաքարյանների, [[Վաչուտյաններ]]Վաչուտյանների, [[Օրբելյաններ]]Օրբելյանների և այլն)<ref հետ։name="Լևոն" XII/>: 12-րդ դարի վերջին [[Համազասպ մարզպանիմարզպան]]ի թոռ [[Հասանը]] տեղափոխվել է [[Խաչեն]]ում ստեղծելև էայնտեղ ստեղծել իր փոքր իշխանությունը։իշխանությունը, [[Մարզպան Համազասպյանի]] որդի [[Գրիգորը]] XIII13-րդ դարի 1-ին կեսին հաստատվելհիմնվել է [[Ուրծ գավառ]]ում ([[ՈւրծաձորՎեդի գետ]]ի վերին հոսանք)<ref գավառում։name="Լևոն" />: Գրիգորի և նրա որդի [[Մամիկոնի]] իշխանության տարիներին նրանց տիրույթների մեջ են մտել [[Մանկուս]]ը, Ջշինգյոլ[[Ջշին գյուղերը,գյոլ]]ը և այլ բնակավայրեր։գյուղեր<ref name="Լևոն" />:▼
 
== Հետագա պատմություն ==▼
▲== [[Զաքարյան Հայաստան]]ում ==
Հավանաբար Համազասպյան-Մամիկոնյանների տոհմից է XVII17-րդ դարի կեսին հիշատակված [[Բայանդուրը]] (Թումանեցի)։ Ենթադրում են, որ Դսեղի [[ԴսեղԹումանյաններ]]ի Թումանյաններըը ևս սերել են Համազասպյան-Մամիկոնյաններից։▼
 
== Համազասպյան-Մամիկոնյանների տոհմածառը ==
▲[[Զաքարյաններ]]ի իշխանությունում ազդեցիկ դեր ունեցող Համազասպյան-Մամիկոնյանները, մասնակցել են [[Իվանե Ա]]-ի և [[Զաքարե Բ]] Մեծի ազատագրական պատերազմներին։ [[1201|1201 թ.]]-ին, հավանաբար [[Բջնի]]ի ազատագրման մարտում, զոհվել է զորավար Սարգիս Համազասպյանը։ Նրա որդի Համազասպը եղել է Զաքարյանների իշխանապետության մանդատուրթուխուցեսը։ XIII դարի 1-ին կեսին շինարարական աշխատանքներ ծավալած պետական գործիչ Մարծպանի (կառուցել է [[Բարձրաքաշ Սուրբ Գրիգորի վանք]]ը) որդի [[Համազասպ Անեցի]]ն ([[Հաղպատի վանք]]ի առաջնորդը) կառուցել է վանքի ժամատուն-գավիթը, զանգակատունը ևն։ [[Հովհաննավանք]]ի առաջնորդներ են եղել [[Համազասպ եպիսկոպոս]]ը ([[1274]]-[[1300]] թթ.) և Ներսեսը (XIV դարի սկիզբ)։ Համազասպյան-Մամիկոնյանները խնամիական կապեր են ունեցել [[հայ]] մի շարք իշխանական տների ([[Զաքարյաններ]], [[Վաչուտյաններ]], [[Օրբելյաններ]] և այլն) հետ։ XII դարի վերջին Համազասպ մարզպանի թոռ Հասանը [[Խաչեն]]ում ստեղծել է իր փոքր իշխանությունը։ Մարզպան Համազասպյանի որդի Գրիգորը XIII դարի 1-ին կեսին հաստատվել է [[Ուրծ]] ([[Ուրծաձոր]]) գավառում։ Գրիգորի և նրա որդի Մամիկոնի իշխանության տարիներին նրանց տիրույթների մեջ են մտել Մանկուս, Ջշինգյոլ գյուղերը, այլ բնակավայրեր։
{{Տոհմածառ/սկիզբ}}
{{Տոհմածառ| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | }}
{{Տոհմածառ| | | | | | | | | | | | | | | Ham | | | | | | | | | | | | | | | | Ham = Համազասպ Մամիկոնյան<br/><small>մարզպան</small><br/>(<small>†</small> 12-րդ դար)}}
{{Տոհմածառ| | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | }}
{{Տոհմածառ| | | | | | | | | | | | | | | Smb | | | | | | | | | | | | | | | | Smb = Սմբատ Մամիկոնյան<br/><small></small><br/>(<small>†</small>)}}
{{Տոհմածառ| | | | | | | | | | | | | |,|-|^|-|-|-|-|-|-|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|-|-|-|-|.| | | | | | | }}
{{Տոհմածառ| | | | | Sit |-|-|v|-|-| Sar |-|-|v|-|-| Agh | | Khu | | Has |v| Mam | | Ham | | | | | | | | | | | | Sit = Սիթի | Sar = Սարգիս Համազասպյան<br/><small>զորավար</small><br/>(<small>†</small> 1201)| Agh = Աղուտ | Khu = Քուրդ<br/><small></small><br/>(<small>†</small> )| Has = Հասան<br/><small>Իշխան</small><br/>(<small>†</small> 13-րդ դար) | Mam = Մամախաթուն | Ham = [[Համազասպ եպիսկոպոս]]}}
{{Տոհմածառ| | |,|-|-|-|-|-|-|^|.| | | | | | |)|-|-|-|-|v|-|-|-|.| | | | |!| | | | | | | | | | }}
{{Տոհմածառ| | Mar |v| Mak | | Smb |v| Agh | | Mam | | Ruz | | Ham | | | |!| | | | | | | | | | | Mar = Մարծպան | Mak = Մամքան | Sit = Սիթի | Smb = Սմբատ | Agh = Աղուտ | Mam = Մամնան | Ruz = Ռուզուքան | Ham = Համազասպ Մանդատուրթուխուցես}}
{{Տոհմածառ| | | | |!| | |,|-|-|-|-|^|-|-|.| | | | | | | |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.| | }}
{{Տոհմածառ| | | | |!| | Ham |-| Mam | | Sad |-| Nrj | | Mac | | Sev | | Mak | | Khe | | Ruu | | Ham = Համլիկ | Mam = Մամքան | Sad = Սադուն | Nrj = Նրջիս Զաքարյան | Mac = Մարծպան | Sev = Սևադա | Mak = Մամիկոն | Khe = Խերխան | Ruu = Ռուզուքան }}
{{Տոհմածառ| | |,|-|^|-|-|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | | | }}
{{Տոհմածառ| | Gri |v| Mam | | Ham | | Asl | | Sar | | Ami | | Kho | | | | | | | | | | Gri = Գրիգոր | Mam = Մամքան | Ham = [[Համազասպ Անեցի]] | Asl = Ասլանբեգ | Sar = Սարգիս | Ami = Ամիրա | Kho = [[Խորիշահ Մամիկոնյան|Խորիշահ]]}}
{{Տոհմածառ| | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | }}
{{Տոհմածառ| | | | Mam | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | Mam = Մամիկոն }}
{{Տոհմածառ/ավարտ}}
 
== Ծանոթագրություններ ==
▲== Հետագա պատմություն ==
{{ծանցանկ}}
 
▲Հավանաբար Համազասպյան-Մամիկոնյանների տոհմից է XVII դարի կեսին հիշատակված Բայանդուրը (Թումանեցի)։ Ենթադրում են, որ [[Դսեղ]]ի Թումանյանները ևս սերել են Համազասպյան-Մամիկոնյաններից։
 
{{ՀՀՀ}}
 
[[Կատեգորիա:Համազասպյան-Մամիկոնյաններ]]
[[Կատեգորիա:Մամիկոնյաններ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Համազասպյան-Մամիկոնյաններ» էջից