«Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 24.
Ներկայիս շինությունը կառուցվել է 532-537 թվականներին որպես եկեղեցի բյուզանդական կայսր Հուստինիանոս I-ի հրամանով և եղել է Սուրբ իմաստության երրորդ եկեղեցին: Տաճարը գտնվել է այն վայրում, որտեղ գտնվող նախորդ եկեղեցին ոչնչացվել էր Նիկայի ապստամբության ժամանակ: Տաճարը կառուցվել է հույն ճարտարապետներ [[Իսիդոր Միլետացի|Իսիդոր Միլետացու]] և [[Անթեմիուս Թրալեսցի|Անթեմիուս Թրալացու]] կողմից<ref>{{cite book|title=Gardner's Art Through the Ages: Volume I, Chapters 1–18|title=Gardner's Art Through the Ages|last=Kleiner|first=Fred S.|author2=Christin J. Mamiya|publisher=Wadsworth|year=2008|isbn=978-0-495-46740-3|edition=12th|location=Mason, OH|page=329}}</ref>: Եկեղեցին նվիրված է եղել Աստծո իմաստությանը, աստվածային խոսքին (Լոգոս, [[Հիսուս|Հիսուս Քրիստոսի]] անուններից, հունարենից թարգմանաբար՝ բառ, խոսք)՝ [[Սուրբ Երրորդություն|Սուրբ երրորդության]] մեջ երկրորդ անձին<ref name="ja471">Janin (1953), p. 471.</ref>: Վերջինիս հովանավոր տոնը տեղի է ունենում դեկտեմբերի 25-ին՝ ի նշան Քրիստոսի մեջ աստվածային խոսքի մարմնավորման ծնունդի հիշատակության<ref name=ja471/>: Չնայած տաճարը երբեմն կոչում են Sancta Sophia (իբրև թե այն կոչվել է ի պատիվ նահատակ Սոֆյայի), սակայն իրականում ''sophia'' բառը [[հունարեն]] իմաստություն բառի [[լատիներեն]] հնչյունական տառադարձումն է: Հունարեն ամբողջական անվանումն է {{lang|grc|Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας}}, ''Naos tēs Hagias tou Theou Sophias,'' որը նշանակում է «Աստծո սուրբ իմաստության տաճար»<ref name="McKenzieGraham1998">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=owwhpmIVgSAC&pg=PA149|title=The Hebrew Bible Today: An Introduction to Critical Issues|last1=McKenzie|first1=Steven L.|last2=Graham|first2=Matt Patrick|publisher=Westminster John Knox Press|year=1998|isbn=978-0-664-25652-4|page=149}}</ref><ref name="Binns2002">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=MOA5vfSl3dwC&pg=PA57|title=An Introduction to the Christian Orthodox Churches|last=Binns|first=John|publisher=Cambridge University Press|year=2002|isbn=978-0-521-66738-8|page=57}}</ref>: Եկեղեցում եղել են մեծաքանակ մասունքներ, այդ թվում 15 մ բարձրությամբ արծաթե իկոնոստաս:
1453 թվականին [[Մեհմեդ II|Մեհմեդ Նվաճողը]] գրավել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կ. Պոլիսը]] և այն միացրել [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրությանը]]: Նա հրամայել է Սուրբ Սոֆիայի տաճարը վերածել մզկիթի: Չնայած քաղաքի շատ մասեր կարճ ժամանակում վնասվել և ավերվել են, տաճարը պահպանելու համար անընդհատ գումար է հատկացվել: Տաճարն իր յուրօրինակ տեսքով շատ ուժեղ տպավորություն է թողել օսմանյան ղեկավարների վրա, ուստի նրանք որոշել են այն մզկիթի վերածել<ref name="http://www.livescience.com/27574-hagia-sophia.html">[http://www.livescience.com/27574-hagia-sophia.html]." LiveScience.</ref><ref name="archnet.org">"[http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=2966 Hagia Sophia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105062813/http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=2966|date=5 January 2009}}." ArchNet.</ref>: Զանգերը, զոհասեղանը, իկոնոստասը և շատ այլ մասունքներ ոչնչացվել են, Հիսուսին, [[Մարիամ Աստվածածին|Մարիամին]], քրիստոնյա սրբերին և [[հրեշտակ]]ներին պատկերող խճանկարները նույն ճակատագրին են արժանացել, ապա սվաղով ծածկվել են: Իսլամական կրոնին հատուկ տարրեր են ավելացվել տաճարին՝ [[միհրաբ]] (որմնախորշ, որը ցույց է տալիս [[Մեքքա]]յի ուղղությունը), մինբար (ամբիոն, որի վրայից իմամը քարոզ է կարդում) և 4 [[մինարե]]թ: Մինչև 1931 թվականը Սուրբ Սոֆիայի տաճարը եղել է մզկիթ, դրանից հետո այն փակ է մնացել 4 տարի: Տաճարը վերաբացվել է 1935 թվականին որպես թանգարան արդեն ժամանակակից [[Թուրքիա|Թուրքիայի Հանրապետությունում]]: 2014 թվականի տվյալներով Սուրբ Սոֆիայի տաճարը Թուրքիայում երկրորդ ամենաշատ այցելված թանգարանն է՝ տարեկան 3.3 միլիոն այցելու<ref name="mus">{{cite news|url=http://www.hurriyetdailynews.com/top-10-turkeys-most-visited-museums.aspx?pageID=238&nID=74133&NewsCatID=385|title=Top 10: Turkey's most visited museums|date=10 November 2014|work=Hürriyet Daily News}}</ref>: Թուրքիայի մշակույթի և տուրիզմի նախարարության 2015
Մինչև [[Կապույտ մզկիթ (Ստամբուլ)|Սուլթան Ահմեդ մզկիթի]] կառուցումը 1616 թվականին Սուրբ Սոֆիայի տաճարը, որն այդ ժամանակ մզկիթ էր, եղել է Ստամբուլի գլխավոր և հիմնական մզկիթը: Սուրբ Սոֆիայի տաճարի բյուզանդական ճարտարապետությունն օսմանյան մի շարք մզկիթների համար ոգեշնչման աղբյուր է հանդիսացել՝ [[Շեհզադե (մզկիթ)|Շեհզադե մզկիթ]], [[Սուլեյմանիե մզկիթ]], Ռյուսթեմ փաշա մզկիթ և Քըլըչ Ալի փաշա մզկիթային համալիր:
| |||