«Սրտի կանգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ մանր-մունր փոփոխություններ oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն}}
'''Սրտի կանգ''', [[արյան շրջանառություն|արյան շրջանառության]] հանկարծակի դադար, որը զարգանում է [[սիրտ|սրտի]] պոմպային գործառույթի անբավարարության հետևանքով<ref name="NIH2016What3">{{cite web|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/scda|title=What Is Sudden Cardiac Arrest?|date=June 22, 2016|website=NHLBI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160728031608/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/scda|archivedate=28 July 2016|accessdate=16 August 2016|deadurl=no|df=}}</ref>։
Սրտի կանգի ամենահաճախակի պատճառը [[Սրտի իշեմիկ հիվանդություն|պսակաձև զարկերակների հիվանդությունն]] է<ref name="NIH2016Ca4">{{cite web|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/scda/causes|title=What Causes Sudden Cardiac Arrest?|date=June 22, 2016|website=NHLBI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160728042233/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/scda/causes|archivedate=28 July 2016|accessdate=16 August 2016|deadurl=no|df=}}</ref>։ Ավելի հազվադեպ պատճառներից են [[արյունահոսություն|արյան մեծածավալ կորուստները]], [[թթվածնաքաղց]]ը, [[հիպոկալեմիա]]ն (արյան մեջ կալիումի ցածր մակարդակ), [[սրտային անբավարարություն]]ը կամ ինտենսիվ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը<ref name="NIH2016Ca4"/>։ Մի շարք ժառանգական խանգարումներ կարող են բարձրացնել սրտի կանգի ռիսկը, ներառյալ [[երկար QT համախտանիշ]]ը<ref name="NIH2016Ca4"/>։ Սրտի ռիթմը սկզբում [[փորոքային ֆիբրիլյացիա]]յի (շողացման) ձևով է<ref name="NIH2016Ca4"/>։ Ախտորոշումը դրվում է անոթազարկի բացակայության հայտնաբերման դեպքում։ Չնայած սրտի կանգի պատճառներ կարող են լինել [[սրտամկանի ինֆարկտ|սրտամկանի կաթվածը]] կամ սրտային անբավարարությունը, սակայն այդ երկու ախտաբանությունները նույնը չեն<ref name="NIH2016What3"/>։
Տող 8.
[[ԱՄՆ|Միացյալ Նահանգներում]] արտահիվանդանոցային պայմաններում տարեկան 10 000 բնակչի հաշվով լինում է 13 դեպք (սրտի կանգի 326 000 տարեկան դեպք)<ref name="AHA2015Part4">{{cite journal|last1=Kronick|first1=SL|last2=Kurz|first2=MC|last3=Lin|first3=S|last4=Edelson|first4=DP|last5=Berg|first5=RA|last6=Billi|first6=JE|last7=Cabanas|first7=JG|last8=Cone|first8=DC|last9=Diercks|first9=DB|date=3 November 2015|title=Part 4: Systems of Care and Continuous Quality Improvement: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care.|journal=Circulation|volume=132|issue=18 Suppl 2|pages=S397-413|doi=10.1161/cir.0000000000000258|pmid=26472992|last10=Foster|first10=JJ|last11=Meeks|first11=RA|last12=Travers|first12=AH|last13=Welsford|first13=M}}</ref>։ Ներհիվանդանոցային պայմաններում սրտի կանգի դեպքերը ԱՄՆ-ում տարեկան հաշվվում են 209 000<ref name="AHA2015Part42">{{cite journal|last1=Kronick|first1=SL|last2=Kurz|first2=MC|last3=Lin|first3=S|last4=Edelson|first4=DP|last5=Berg|first5=RA|last6=Billi|first6=JE|last7=Cabanas|first7=JG|last8=Cone|first8=DC|last9=Diercks|first9=DB|date=3 November 2015|title=Part 4: Systems of Care and Continuous Quality Improvement: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care.|journal=Circulation|volume=132|issue=18 Suppl 2|pages=S397-413|doi=10.1161/cir.0000000000000258|pmid=26472992|last10=Foster|first10=JJ|last11=Meeks|first11=RA|last12=Travers|first12=AH|last13=Welsford|first13=M}}</ref>։ Տարիքի հետ սրտի կանգի հավանականությունը մեծանում է<ref name="NIH2016Risk2">{{cite web|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/scda/atrisk|title=Who Is at Risk for Sudden Cardiac Arrest?|date=June 22, 2016|website=NHLBI|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160823231651/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/scda/atrisk|archivedate=23 August 2016|accessdate=16 August 2016|deadurl=no|df=}}</ref>։ Տղամարդկանց մոտ այն հանդիպում է ավելի հաճախ, քան կանանց մոտ<ref name="NIH2016Risk2"/>։ Բուժման շնորհիվ կենդանի մնացած մարդիկ կազմում են 8%<ref name="Adam20123">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=rpoH-KYE93IC&pg=PA1771|title=Emergency Medicine: Clinical Essentials (Expert Consult – Online)|last1=Adams|first1=James G.|date=2012|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=1455733946|page=1771|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170905133735/https://books.google.am/books?id=rpoH-KYE93IC&pg=PA1771|archivedate=2017-09-05|deadurl=no|df=}}</ref>։ Նրանցից շատերը ունենում են նշանակալի [[հաշմանդամություն]]<ref name="Adam20123"/>։ Համենայն դեպս ամերիկյան շատ հեռուստատեսային շոուներ ներկայացնում են անիրականանալի 67% փրկվելու հավանականություն<ref name="Adam20123"/>։
== Նշաններ և
Նախազգուշացնող ախտանիշերը բացակայում են մոտավորապես 50% դեպքերում<ref name=":2">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/890409638|title=Braunwald's heart disease : a textbook of cardiovascular medicine|last=|first=|publisher=Saunders|others=Mann, Douglas L.,, Zipes, Douglas P.,, Libby, Peter,, Bonow, Robert O.,, Braunwald, Eugene.|year=2015|isbn=9781455751341|editor-last=Myerburg|editor-first=Robert J.|edition=Tenth|location=Philadelphia, PA|pages=821–860|chapter=Cardiac Arrest and Sudden Cardiac Death|oclc=890409638}}</ref>։ Իսկ ի հայտ եկած
Անմիջապես սկսած որոշ միջամտություններ կարող են սրտի աշխատանքը վերականգնել, սակայն առանց նման միջամտության մահը անխուսափելի է<ref name="Harrison2">{{cite book|title=Harrison's principles of internal medicine|author=Jameson, J. N. St C.; Dennis L. Kasper; Harrison, Tinsley Randolph; Braunwald, Eugene; Fauci, Anthony S.; Hauser, Stephen L; Longo, Dan L.|publisher=McGraw-Hill Medical Publishing Division|year=2005|isbn=0-07-140235-7|location=New York|pages=|doi=|oclc=|accessdate=}}</ref>։ Որոշ դեպքերում սրտի կանգը հանդիսանում է ծանր հիվանդության ելք, որի դեպքում մահը սպասելի է<ref>{{cite web|url=http://www.mountsinai.org/patient-care/health-library/diseases-and-conditions/coronary-artery-disease|title=Mount Sinai – Cardiac arrest|work=|format=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120515004036/http://www.mountsinai.org/patient-care/health-library/diseases-and-conditions/coronary-artery-disease|archivedate=2012-05-15|accessdate=|deadurl=no|df=}}</ref>։
Տող 34.
=== Առիթմիաներ ===
Առիթմիաները, որոնք հետևանք չեն սրտի կառուցվածքային հիվանդության, կազմում են հանկարծակի սրտային մահվան 5-10%-ը<ref>{{Cite journal|last=Chugh|first=S. S.|last2=Kelly|first2=K. L.|last3=Titus|first3=J. L.|date=2000-08-08|title=Sudden cardiac death with apparently normal heart|journal=Circulation|volume=102|issue=6|pages=649–654|doi=10.1161/01.cir.102.6.649|issn=1524-4539|pmid=10931805}}</ref><ref name=":4">{{Cite journal|last=Drory|first=Y.|last2=Turetz|first2=Y.|last3=Hiss|first3=Y.|last4=Lev|first4=B.|last5=Fisman|first5=E. Z.|last6=Pines|first6=A.|last7=Kramer|first7=M. R.|date=1991-11-15|title=Sudden unexpected death in persons less than 40 years of age|journal=The American Journal of Cardiology|volume=68|issue=13|pages=1388–1392|doi=10.1016/0002-9149(91)90251-f|issn=0002-9149|pmid=1951130}}</ref>։ Հանկարծակի սրտային մահվան հետ կապված առիթմիկ
Երկար QT համախտանիշը երիտասարդների մոտ մահվան հաճախակի հիշատակվող պատճառ է, հանդիպում է ամեն 5000-7000 նորածիններից մեկի մոտ և պատասխանատու է շտապ օգնության ծառայության սրտի կանգի 300 000 դեպքերից 3000-ում<ref name="AHA2">[http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=4741 Sudden Cardiac Death] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100325174959/http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=4741|date=2010-03-25}}</ref>։ Այս վիճակները բոլոր սրտի կանգից առաջացած մահվան դեպքերի մի մասն են կազմում, բայց դրանք կարող են հայտնաբերվել սրտի կանգից առաջ և բուժվել։
Տող 81.
=== Դասակարգում ===
Կլինիցիստները դասակարգում են սրտի կանգը հետևայալ տիպերի՝ շոկի ենթարկվող և չենթարկվող, ինչը որոշվում է ԷՍԳ- ով։ Այս դասակարգումը կախված է նրանից, թե արդյոք առիթմիան
== Կանխարգելում ==
Տող 118.
Էպինեֆրինը բարելավում է կարճաժամկետ ելքերը, ինչպիսին է սպոնտան արյան շրջանառության վերականգնումը<ref>{{cite journal|last=Morley|first=PT|date=June 2011|title=Drugs during cardiopulmonary resuscitation.|journal=Current Opinion in Critical Care|volume=17|issue=3|pages=214–8|doi=10.1097/MCC.0b013e3283467ee0|pmid=21499094}}</ref>։ Երկարաժամկետ օգուտի բացակայությունը կարող է լինել էպինեֆրինի ուշացած կիրառման դեպքում<ref>{{cite journal|last=Attaran|first=RR|author2=Ewy, GA|date=July 2010|title=Epinephrine in resuscitation: curse or cure?|journal=Future cardiology|volume=6|issue=4|pages=473–82|doi=10.2217/fca.10.24|pmid=20608820}}</ref>։ Չնայած երեխաների մոտ դրա կիրառման վերաբերյալ չկան ապացուցողական տվյալներ, այնուամենայնիվ ուղեցույցները դրա կիրառումը համարում են ողջամիտ<ref name="AHA2015Part12" />։ Լիդոկայինը և ամիոդարոնը նույնպես համարվում են ողջամիտ երեխաների մոտ սրտի կանգի դեպքում, երբ առկա է էլեկտրական շոկին ենթարկվող ռիթմ<ref name="AHA2015Part1" /><ref name="AHA2015Part12" />։ [[Նատրիումի բիկարբոնատ]]ի կամ [[կալցիում]]ի համընդհանուր կիրառումը չի հանձնարարվում<ref name="AHA2015Part1" /><ref>{{cite journal|last1=Velissaris|first1=D|last2=Karamouzos|first2=V|last3=Pierrakos|first3=C|last4=Koniari|first4=I|last5=Apostolopoulou|first5=C|last6=Karanikolas|first6=M|date=April 2016|title=Use of Sodium Bicarbonate in Cardiac Arrest: Current Guidelines and Literature Review.|journal=Journal of clinical medicine research|volume=8|issue=4|pages=277–83|doi=10.14740/jocmr2456w|pmc=4780490|pmid=26985247}}</ref>։
[[Սրտի Ամերիկյան Ասոցիացիա]]յի 2010 թվականի հանձնարարականները առանց անոթազարկի էլեկտրական ակտիվության և ասիստոլիայի դեպքերում ատրոպինի կիրառման հանձնարարականներ այլևս չեն պարունակում, քանի որ դեռ չկան դրա կիրառության արդյունավետության մասին ապացուցողական տվյալներ<ref>{{cite journal|last=Neumar|first=RW|author2=Otto, CW|author3=Link, MS|author4=Kronick, SL|author5=Shuster, M|author6=Callaway, CW|author7=Kudenchuk, PJ|author8=Ornato, JP|author9=McNally, B|date=Nov 2, 2010|title=Part 8: adult advanced cardiovascular life support: 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care.|journal=Circulation|volume=122|issue=18 Suppl 3|pages=S729-67|doi=10.1161/CIRCULATIONAHA.110.970988|pmid=20956224|author10=Silvers, SM|author11=Passman, RS|author12=White, RD|author13=Hess, EP|author14=Tang, W|author15=Davis, D|author16=Sinz, E|author17=Morrison, LJ}}</ref>։ Դեֆիբրիլյատորի կիրառմամբ փորոքային տախիկարդիայի (հաճախասրտության) և փորոքների ֆիբրիլյացիայի (շողացման) բուժման ոչ արդյունավետության պարագայում չկան տվյալներ նաև լիդոկայինի և ամիոդարոնի կիրառման՝ դուրս գրման պահին ապրելիության բարելավման վերաբերյալ, չնայած
Եթե հաստատվել է, որ սրտի կանգի պատճառը [[թոքային զարկերակի թրոմբոէմբոլիա|թոքային էմբոլիան]] է, ապա թրոմբոլիտիկների կիրառումը ողջամիտ է
=== Ջերմաստիճանի թիրախային կառավարում ===
Տող 128.
=== Չվերակենդանացնել ===
Որոշ մարդիկ նախընտրում են կյանքի վերջում
=== Փրկության շղթա ===
Որոշ միություններ առաջարկում են օգտագործել փրկության շղթա։ Շղթան կազմված է հետևյալ կետերից․
* Վաղ հայտնաբերում - հիվանդության վաղ
* Վաղ ՍԹՎ - լավացնում է արյունահոսքը և թթվածնի մատակարարումը կենսական կարևոր օրգաններին և սրտի կանգի բուժման կարևորագույն մասն է կազմում։ Այն նվազեցնում է
* Վաղ դեֆիբրիլյացիա - արդյունավետ է փորոքային ֆիբրիլյացիայի և առանց պուլսի փորոքային հաճախասրտության դեպքում<ref name="RCUK2005" />։
* Վաղ մասնագիտացված օգնություն։
* Վաղ հետ-վերակենդանացման խնամք<ref>{{cite journal|last1=Millin|first1=MG|last2=Comer|first2=AC|last3=Nable|first3=JV|last4=Johnston|first4=PV|last5=Lawner|first5=BJ|last6=Woltman|first6=N|last7=Levy|first7=MJ|last8=Seaman|first8=KG|last9=Hirshon|first9=JM|date=15 September 2016|title=Patients without ST elevation after return of spontaneous circulation may benefit from emergent percutaneous intervention: A systematic review and meta-analysis.|journal=Resuscitation|volume=108|pages=54–60|doi=10.1016/j.resuscitation.2016.09.004|pmid=27640933}}</ref>։
Եթե մեկ կամ մի քանի քայլեր բաց են թողնվում կամ ուշանում են, ողջ մնալու շանսերը կտրուկ նվազում են։
=== Այլ ===
Էքստրակորպորալ թաղանթային օքսիգենացիայի սարքերը ավելի արդյունավետ են ներհիվանդանոցային սրտի կանգերի դեպքում<ref>{{cite journal|last=Lehot|first=JJ|author2=Long-Him-Nam, N|author3=Bastien, O|date=December 2011|title=[Extracorporeal life support for treating cardiac arrest].|journal=Bulletin de l'Académie Nationale de Médecine|volume=195|issue=9|pages=2025–33; discussion 2033–6|pmid=22930866}}</ref>։ Սրտային կաթետերիզացիան բարելավում է
== Կանխատեսում ==
Տող 151.
1997 թվականի մի գիտական վերլուծություն գնահատում է դուրս գրման պահին ապրելիությունը 14%, չնայած տարբեր հետազոտությունների տվյալներով այդ թիվը տատանվում է 0-28% սահմաններում<ref name="Ballew2">{{cite journal|author=Ballew KA|date=May 1997|title=Cardiopulmonary resuscitation|url=|journal=BMJ|volume=314|issue=7092|pages=1462–5|doi=10.1136/bmj.314.7092.1462|pmc=2126720|pmid=9167565}}</ref>։ 70 տարեկանից բարձր մարդկանց մոտ ներհիվանդանոցային սրտի կանգի դեպքում դուրս գրման ապրելիությունը ցածր է 20%-ից<ref name="Gi20142">{{cite journal|last1=van Gijn|first1=MS|last2=Frijns|first2=D|last3=van de Glind|first3=EM|last4=C van Munster|first4=B|last5=Hamaker|first5=ME|date=Jul 2014|title=The chance of survival and the functional outcome after in-hospital cardiopulmonary resuscitation in older people: a systematic review.|journal=Age and Ageing|volume=43|issue=4|pages=456–63|doi=10.1093/ageing/afu035|pmid=24760957}}</ref>։
Ըստ մեկ այլ հետազոտության, արտահիվանդանոցային սրտի կանգի դեպքում, երբ վերակենդանացում իրականացվել է շտապ օգնության ծառայության կողմից, ապրելիությունը հիվանդանոց ընդունման պահին կազմում է 14,6%։ Նրանցից 59%-ը մահացել է հիվանդանոցում լինելու ընթացքում, նրանց կեսը՝ առաջին 24 ժամվա ընթացքում։ 46%-ը կենդանի է մնացել մինչև հիվանդանոցից դուրս գրվելը։ Սրանից ելնելով, սրտի կանգի դեպքում ընդհանուր ապրելիությունը կազմում է 6,8%։ Նրանցից 89%-ը ունեցել են նորմալ ուղեղային գործառույթ կամ թեթև նյարդաբանական
== Համաճարակաբանություն ==
|