|
2009 թվականի մարտին Տիտանի Հոտեյ Արկուս շրջանում հայտնաբերվեցին կառուցվածքներ, որոնք նույնականացվեցին որպես լավայի հոսքեր, այս կառույցները մի քանի ամիս ժամանակի ընթացքում ունեին տարբեր պայծառություն: Բազմաթիվ վարկածներ առաջ քաշվեցին բացատրելու համար այս ֆենոմենը, լավայի հոսքերը Տիտանի մակերևույթի վրա վեր էին խոյանում մոտ 200 մ, և արտաժայթքվել են ընդերքից<ref>{{cite journal |title=Giant 'ice flows' bolster case for Titan's volcanoes |last=Shiga |first=David |journal=NewScientist |date=March 28, 2009 }}</ref>:
2006 թվականին «Կասինին» հայտնաբերեց Տիտանի մակերևույթին լեռնաշղթա, որի երկարությունը կազմում է 150 կմ. լայնությունը 30 կմ և ունի 1,5 կմ բարձրություն:|km|mi}} highԼեռնաշղթան wasընկած alsoէ discoveredարբանյակի byհարավային ''Cassini''կիսագնդում inև 2006.ենթադրաբար Thisկազմված rangeէ liesսառույցից inորը theծածկված southernէ hemisphereմեթանի and[[Ձյուն|ձյան]] is thought to be composed of icy material and covered in methane snow. The movement ofշերտով: tectonicՀնարավոր platesէ, perhapsոր influencedայս byզանգվածը aարտամղվել nearbyէ impactընդերքից basin,մոտ couldընկած haveտեկտոնիկ openedհարթակների aփոխադարձ gapճնշման through which the mountain's material upwelled.արդյունքում<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6174501.stm |title=Mountain range spotted on Titan |work=BBC News |date=December 12, 2006 |accessdate=2007-08-06 }}</ref>: Prior toՄինչ ''CassiniԿասինին'' գիտնականները կարծում էին, scientistsոր assumedՏիտանի thatմակերևույթի mostմեծ ofմասը theունի topographyհարվածային onձևավորման Titanբնույթ, wouldսակայն beայս impactվերջին structures,հայտնաբերումները yetցույց theseեն findingsտալիս, revealոր thatինչպես similarև toԵրկրի Earth,վրա theՏիտանի mountainsմակերևույթի wereառանձնահատկությունները formedձևավորվել throughեն geologicalերկրաբանական processes.երևույթների արդյունքում<ref>{{cite news |url=http://newswise.com/articles/view/536441/ |title=Mountains Discovered on Saturn's Largest Moon |work=Newswise |accessdate=2008-07-02 }}</ref>: In2010 Decemberթվականի 2010, theդեկտեմբերին ''CassiniԿասինիի'' missionհետազոտողների teamթիմը announcedհայտարարեց theամենահավանական mostկրիոհրաբխի compellingհայտնաբերման possibleմասին: cryovolcanoԱյն yetանվանվել found. Namedէ [[SotraՍոտրա PateraՊատերա]], itսա isառնվազն oneերեք inնմանատիպ aլեռներից chainմեկն of at least three mountainsէ, eachորոնք betweenունեն 1000 and-ից 1500 mմ inբարձրություն height,և severalգագաթներին ofունեն whichմեծ areխառնարաններ: toppedՆրանց byշրջապատող largeտարածքները craters.ծածկված Theեն groundամենայն aroundհավանականությամբ theirսառած basesլավայի appears to be overlaid by frozen lava flows.հոսքերով<ref>{{cite web |title=Saturn Moon Has Ice Volcano—And Maybe Life? |first=Richard A. |last=Lovett |work=National Geographic |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2010/12/101215-saturn-moon-titan-ice-volcano-nasa-science-pictures/ |date=2010 |accessdate=2010-12-19 }}</ref>:
Տիտանի ամենաբարձր պիկերը հիմնականում կենտրոնացած են արբանյակի հասարակածային գոտում: Դրանք նմանեցվում են Երկրի վրա գտնվող [[ծալքավոր լեռներ]]ին, այնպիսիք, ինչպիսին են [[Ժայռոտ լեռներ]]ը կամ [[Հիմալայներ]]ը, որոնք ձևավորվել են տեկտոնիկ հարթակների բախումներից և ճկումներից, կամ [[սուբդուցված շրջան]]ներ ([[Անդեր]]ի նման), որտեղ իջնող հարթակների հալման արդյունքում առաջացած արտաժայթքող լավան (կամ [[կրիոլավա]]ն) դուրս է գալիս մակերևույթ: Լեռների առաջացման ևս մի մեխանիզմը վերագրում է Սատուրնի հետ մակընթացային ուժերի ազդեցությանը: Այնուամենայնիվ, քանի որ Տիտանի սառցե մանթիայի մածուծիկությունը ցածր է երկրային մանթիայից և սառույցները արբանյակի վրա ավելի փափուկ են Երկրի գրանիտներից, այս լեռները հավանական չէ, որ կունենան Երկրի լեռների չափերի բարձություն: 2016 թվականին Կասինիի թիմը հայտարարեց Տիտանի ամենաբարձր լեռան մասին: Այն տեղակայված է Միթրիմ լեռնազանգվածում, և ունի 3337 մ բարձրություն<ref>{{cite web|title=Cassini Spies Titan's Tallest Peaks|url=http://www.nasa.gov/feature/jpl/cassini-spies-titans-tallest-peaks|publisher=NASA|year=2016|accessdate=2016-08-12}}</ref>:
Most of Titan's highest peaks occur near its equator in so-called "ridge belts". They are believed to be analogous to Earth's [[fold mountains]] such as the [[Rockies]] or the [[Himalayas]], formed by the collision and buckling of tectonic plates, or to [[subduction zones]] like the [[Andes]], where upwelling lava (or [[cryolava]]) from a melting descending plate rises to the surface. One possible mechanism for their formation is tidal forces from Saturn. However, because Titan's icy mantle is less viscous than Earth's magma mantle, and because its icy bedrock is softer than Earth's granite bedrock, mountains are unlikely to reach heights as great as those on Earth. In 2016, the Cassini team announced what they believe to be the tallest mountain on Titan. Located in the Mithrim Montes range, it is 3,337 m tall.<ref>{{cite web|title=Cassini Spies Titan's Tallest Peaks|url=http://www.nasa.gov/feature/jpl/cassini-spies-titans-tallest-peaks|publisher=NASA|year=2016|accessdate=2016-08-12}}</ref>
[[Պատկեր:Sotra Facula.jpg|thumb|right|200px|Հնարավոր կրիոհրաբուխ [[Սոտրա Պատերա]]յի գունազարդված լուսանկարը, որը համակցված է ռադարի տվյալներով ստացված 3D քարտեզի հետ, որը ցույց է տալիս 1000-մետրանոց պիկը և 1500 մետր խորությամբ խառնարանը:]]
[[File:Sotra Facula.jpg|thumb|right|200px|False-color [[Cassini–Huygens#Instruments|VIMS]] image of the possible cryovolcano [[Sotra Patera]], combined with a 3D map based on radar data, showing 1000-meter-high peaks and a 1500-meter-deep crater.]]
IfԵթե volcanismՏիտանի onվրա Titanիրականում reallyգոյություն exists,ունի theհրաբխային hypothesisգործունեություն, isապա thatհամաձայն itվարկածի isայն drivenսնվում byէ energyմաթիայի releasedմեջ fromտեղի theունեցող decayռադիոակտիվ ofտարրերի radioactiveտրոհումից elementsարտանջատված withinէներգիայով, theինչպես mantle,դա asտեղի itէ isունենում onԵրկրի Earth.վրա<ref name="longstaff" />: MagmaԵրկրի onվրա Earthմագման isկազմված madeէ ofհեղուկ liquid rockքարերից, whichորը isունի lessավելի denseփոքր thanխտություն, theքան solidայն rockyապարները, crustորոնց throughմիջով whichայն itարտաժայթքվում erupts.է: BecauseՔանի iceոր isջուրը lessավելի denseխիտ thanէ waterքան սառույցը, Titan'sՏիտանի wateryջրո magmaմագման wouldկարող beէ denserլինել thanավելի itsխիտ solidքան icyսառցե crust.կեղևը: ThisՍա meansնշանակում thatէ, cryovolcanismոր onՏիտանի Titanվրա wouldկրիոհրաբխային requireգործունեությունը aպետք largeէ amountպահանջի ofավելի additionalմեծ energyէներգիա, toդրա operate,աղբյուրը possiblyկարող viaէ [[tidalլինել flexing]]Սատուրնի fromհետ nearbyհամակցության Saturn.մակընթացային ազդեցությունները<ref name="longstaff" />: <!--Alternatively,Ցածր theճնշում pressureունեցող necessaryսառույցը toծածկելով driveհեղուկ the[[ամոնյակի cryovolcanoesսուլֆատ]]ի mayշերտը beբարձրանում causedէ byավելի the weight of the ice shell.{{cn}}--> The low-pressure iceսահուն, overlayingև aայս liquidդեպքերում layerկարող ofէ [[ammoniumառաջացնել sulfate]],մեծ ascendsարտաճկումներ: buoyantly,Տիտանի andմակերևույթը theծածկված unstableէ systemնաև canփոշեհատիկների produceչափի dramaticսառցե plumeկտորներով events.և Titanամոնյակի isսուլֆատի resurfacedփոշով, throughորոնց theմիջոցով processեն byառաջանում grain-sizedքամու iceազդեցության andտակ ammoniumառաջացած sulfateլանդշաֆտներ ash,և whichդյունաների helpsնմանվող produce a [[Eolian processes|wind-shaped]] landscape and sand dune features.առանձնահատկություններ<ref>{{cite journal |last=Fortes |first=A. D. |last2=Grindroda |first2=P.M. |last3=Tricketta |first3=S. K. |last4=Vočadloa |first4=L. |date=May 2007 |title=Ammonium sulfate on Titan: Possible origin and role in cryovolcanism |journal=Icarus |volume=188 |issue=1 |pages=139–153 |doi=10.1016/j.icarus.2006.11.002 |bibcode=2007Icar..188..139F }}</ref>:
2008 թվականին Ջեֆրի Մուրը առաջարկեց Տիտանի երկրաբանության ալտերնատիվ տարբերակ: Նշելով, որ Տիտանի վրա մինչ այս պահը չեն հայտնաբերվել հրաբխային գործունեության միանշանակ ապացույցներ, նա ենթադրեց, որ Տիտանը երկրաբանորեն մեռած աշխարհ է, և նրա մակերևույթը ձևավորվում է միայն հարվածային երևույթների, հալոցքների, քամու ազդեցության և արտաքին ազդեցույթունների արդյունքում: Համաձայն նրա վարկածի, մեթանը չի արտաժայթքվում, այլ դանդաղորեն դիֆուզզվում է ընդերքից: Գանեսա Մակուլան կարող է լինել արտաճկված հարվածային խառնարան մոգ դյուներով կենտրոնում: Լեռնաշղթաները կարող են լինել չափազանց էռոզացված հարվածային երևույթնեի արդյունքում առաջացած աստիճանաձև բծեր: Նույնիսկ այս վարկածի պարագայում Տիտանը կարող է ունենալ ներքին օվկիանոս, որը կարող է բաղկացած լինել ջրի և ամոնյակի խառնուրդից, և որի ջերմաստիճանը կարող է կազմել -97<sup>o</sup>C: Պայծառ Քսանադու տարածքը կարող է լինել չափազանց խառնարանացված տարածք, նման [[Կալիստո (արբանյակ)|Կալիստոյի]] մակերևույթին, եթե այն ունենար մթնոլորտ: Ջեֆրի Մուրը նույնիսկ անվանել է Տիտանը «մթնոլորտով Կալիստո»<ref name="Moore2008" /><ref name="Lakdawalla2008">{{cite web |last=Lakdawalla |first=Emily |title=AGU: Titan: Volcanically active world, or "Callisto with weather? |url=http://www.planetary.org/blog/article/00001775/ |accessdate=2010-10-11 |publisher=The Planetary Society |date=December 17, 2008 }}</ref>:
In 2008 Jeffrey Moore (planetary geologist of [[Ames Research Center]]) proposed an alternate view of Titan's geology. Noting that no volcanic features had been unambiguously identified on Titan so far, he asserted that Titan is a geologically dead world, whose surface is shaped only by impact cratering, [[fluvial]] and [[Eolian processes|eolian]] erosion, [[mass wasting]] and other [[exogenic]] processes. According to this hypothesis, methane is not emitted by volcanoes but slowly diffuses out of Titan's cold and stiff interior. Ganesa Macula may be an eroded impact crater with a dark dune in the center. The mountainous ridges observed in some regions can be explained as heavily degraded [[Escarpment|scarps]] of large multi-ring impact structures or as a result of the global contraction due to the slow cooling of the interior. Even in this case, Titan may still have an internal ocean made of the eutectic water–ammonia mixture with a temperature of {{convert|176|K|C}}, which is low enough to be explained by the decay of radioactive elements in the core. The bright Xanadu terrain may be a degraded heavily cratered terrain similar to that observed on the surface of Callisto. Indeed, were it not for its lack of an atmosphere, Callisto could serve as a model for Titan's geology in this scenario. Jeffrey Moore even called Titan ''Callisto with weather''.<ref name="Moore2008" /><ref name="Lakdawalla2008">{{cite web |last=Lakdawalla |first=Emily |title=AGU: Titan: Volcanically active world, or "Callisto with weather? |url=http://www.planetary.org/blog/article/00001775/ |accessdate=2010-10-11 |publisher=The Planetary Society |date=December 17, 2008 }}</ref>
===Մուգ լանդշաֆտ===
|
