«Աֆղանստան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 490.
[[Պատկեր:Ariana Afghan A310-300 F-GEMO.jpg|մինի|աջից|300px|Աֆղանստանի ազգային Ավիաընկերությանը պատկանող օդանավ]]
Արտահանումը [[2013]]-ին կազմել է շուրջ 2.7 միլիարդ [[ԱՄՆ դոլար]]<ref name="Աֆղանստանի առևտրաշրջանառություն">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html Աֆղանստանի առևտրաշրջանառություն]</ref>: Արտահանվում է հիմնականում [[Ափիոն]], մրգեր, [[բանջարեղեն]], [[գորգ]]եր, [[բուրդ]], [[բամբակ]] և այլն<ref name="Աֆղանստանի առևտրաշրջանառություն"/>: Ներմուծումը [[2013]] թվականին կազմել է 12.2 միլիարդ [[ԱՄՆ դոլար]]<ref name="Աֆղանստանի առևտրաշրջանառություն"/>: Ներմուծվում է [[մեքենաներ]], [[սնունդ]], [[գործվածք]], [[նավթամթերք]]ներ և այլն<ref name="Աֆղանստանի առևտրաշրջանառություն"/>: Արտաքին առևտրով Աֆղանստանը հիմնականում կապված է [[Հնդկաստան]]ի, [[Պակիստան]]ի, [[Տաջիկստան]]ի, [[ԱՄՆ]]-ի, [[Չինաստան]]ի հետ<ref name="Աֆղանստանի առևտրաշրջանառություն"/>։ Դրամական միավորը [[աֆղանի]]ն է։
== Տրանսպորտ ==
=== Օդային ===
[[File:Ariana Afghan A310-300 F-GEMO.jpg|thumb|Աֆղանական Արիանա ավիաընկերություն, Airbus A310, 2006 թվական:]]
Օդային տրանսպորտը Աֆղանստանում ապահովում է ազգային Արիանա ավիաընկերությունը<ref name="EU To Impose Ban On Afghan Planes">{{cite news|title=EU To Impose Ban On Afghan Planes|url=http://news.airwise.com/story/view/1290466447.html|publisher=Airwise News|date={{date|2010-11-22}}|accessdate=28 May 2019|quote=Kabul-based [[Safi Airways|Safi]] is the country's No. 2 airline after national carrier Ariana Afghan Airlines|df=dmy}}</ref>, ինչպես նաև մասնավոր Քամ Էյր ընկերությունը։ Այլ երկրների ավիաընկերություններ ևս չվերթներ են ապահովում են դեպի Աֆղանստան և հակառակը։ Դրանցից են՝ Air Inida, [[Emirates Airline]], Gulf Air, Iran Aseman Airlines, Pakistan International Airlines, [[Turkish Airlines]]:
Աֆղանստանում կան 4 միջազգային օդանավակայաններ՝ Համիդ Քարզայի միջազգային օդանավակայան (նախկինում Քաբուլի միջազգային օդանավակայան), Քանդահարի միջազգային օդանավակայան, Հերաթի միջազգային օդանավակայան և Մազարի Շարիֆի միջազգային օդանավակայան։ Կան նաև տեղական օդանավակայաններ, որոնց թիվը 43 է<ref name="Factbook"/>։
=== Երկաթուղի ===
[[File:Rail crossing in northern Afghanistan.jpg|thumb|upright=1.15|right|Աֆղանստանի հյուսիսով անցնող երկաթուղի, որն ուղևորվում է դեպի Ուզբեկստան:]]
Աֆղանստանում կա երեք երկաթգիծ՝ 75 կմ երկարությամբ երկաթգիծը, որը ձգվում է [[Մազարի Շարիֆ|Մազարի Շարիֆից]] մինչև Ուզբեկստանի սահման<ref>{{cite web|url=http://www.andrewgrantham.co.uk/afghanistan/railways/hairatan-to-mazar-i-sharif/|title=Hairatan to Mazar-i-Sharif railway – Railways of Afghanistan|website=www.andrewgrantham.co.uk}}</ref>, 10 կմ երկարությամբ երկաթգիծը, որը ձգվում է Թորաղունդիից մինչև Թուրքմենստանի սահման (որտեղից այն շարունակվում է՝ դառնալով Թուրքմենական երկաթուղու մասը), և Ագինայից թուրքմենական սահմանը հատելով Քերքի գնացող կարճ երկաթգիծը, որը ծրագրվում է ընդլայնել Աֆղանստանի տարածքով<ref>{{cite web|url=https://www.pajhwok.com/en/2016/11/28/afghan-turkmenistan-railroad-inaugurated|title=Afghan-Turkmenistan railroad inaugurated|website=www.pajhwok.com}}</ref>։ Այս երկաթգծերն օգտագործվում եմ միայն բեռնափոխադրումների համար։ 2019 թվականի դրությամբ կառուցվում է մի նոր երկաթգիծը, որը ձգվում է Խաֆից (Իրան) դեպի Հերաթ (արևմտյան Աֆղանստան), և նախատեսված է ինչպես բեռնափոխադրումների, այնպես էլ ուղևորափոխադրումների համար<ref>{{cite web|url=https://www.azernews.az/region/135859.html|title=Khaf-Herat railroad to be launched in Iran soon|quote="Iran-Afghanistan railway networks through Khaf-Herat Railroad will be completed in the next few months," Yazdani said, according to Mehr news agency on August 3}}</ref><ref>{{cite web|url=https://ifpnews.com/exclusive/iran-strongly-condemns-herat-railway-mine-blast/|title=Iran Strongly Condemns Herat Railway Mine Blast|date=20 May 2019|publisher=Iran Front Page|accessdate=7 July 2019}}</ref>։ Երկաթգծի ավելի քան 125 կմ լինելու է աֆղանական հատվածում<ref>{{cite web|url=https://financialtribune.com/articles/economy-domestic-economy/60378/rail-linkup-with-afghanistan-by-march-2018|title=Rail Linkup With Afghanistan by March 2018|date=25 February 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.raillynews.com/2013/khaf-herat-railway/|title=Khaf-Herat railway|date=10 December 2013|website=RaillyNews {{!}} Dailly Railway News in English|archive-url=https://web.archive.org/web/20171220114246/http://www.raillynews.com/2013/khaf-herat-railway/|archive-date=20 December 2017|dead-url=yes|access-date=1 June 2014|df=dmy-all}}</ref>։ Երկրում հավելյալ երկաթգծեր կառուցել տարբեր առաջարկներ կան<ref>{{cite web|url=http://www.andrewgrantham.co.uk/afghanistan/tag/map/|title=Railways of Afghanistan -Afghan railroads, past, present and future|website=www.andrewgrantham.co.uk}}</ref>։
=== Ճանապարհներ ===
Աֆղանստանի ամենակարևոր ճանապարհը մայրուղի 1-ն է, որը կոչվում է Օղակաձև ճանապարհ։ Այն ձգվում է 3210 կմ և իրար է կապում 4 խոշոր քաղաքներ՝ Քաբուլ, Ղազնի, Քանդահար և Հերաթ<ref>{{cite web|url=https://www.afghanistan-analysts.org/going-in-circles-the-never-ending-story-of-afghanistans-unfinished-ring-road/|title=Going in Circles: The never-ending story of Afghanistan's unfinished Ring Road|date=16 January 2015|publisher=Afghanistan Analysts Network|accessdate=7 July 2019|author=Qayoom Suroush}}</ref>։ Մայրուղի 1-ի կարևոր մասն է կազմում Սալանգի թունելը, որի կառուցման աշխատանքներն ավարտվել են 1964 թվականին։ Այս թունելը անցնում է Հինդուկուշի լեռնաշղթայով և միավորում Աֆղանստանի հյուսիսային և հարավային շրջանները<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=aH_KCWVB6W0C&pg=PA122|title=Afghanistan Revisited|author=Cary Gladstone|publisher=Nova Publishers|year=2001|isbn=978-1-59033-421-8|pages=122}}</ref>։ Ավտոբուսով երթևեկելը Աֆղանստանում վտանգավոր է համարվում՝ պայմանավորված ռազմական գործողություններով<ref>{{cite web|url=http://caravanistan.com/transport/driving/afghanistan/|title=Driving in Afghanistan|website=Caravanistan|publisher=Caravanistan|accessdate=22 November 2016}}</ref>։ Աֆղանական ճանապարհների և մայրուղիների վրա ճանապարհատրանսպորտային պատահարները սովորական երևույթ են, մասնավորապես Քաբուլ-Քանդահար և Քաբուլ-Ջալալաբադ ճանապարհներին<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2013/apr/26/afghan-bus-crash|title=Afghan bus crash kills 45|work=theguardian.com|date=26 April 2013|accessdate=4 November 2014}}</ref>։
== Կրթություն ==
| |||