«Մասնակից:Սամուէլ/Ավազարկղ29»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 122.
Մայիսի 5-ին Հայլե Սելասիե առաջինը հանդիսավոր կերպով վերադարձավ Ադիս-Աբեբա։ Գերիության մեջ վերձնելով Իտալական վերջին դիվիզիանները և նորից ստանալով կայսրական գահը՝ Հայլե Սելասիեն նշանավորեց անկախ եթովպիայի վերականգնումը։ Վերադառնալով գահ, կայսրն անսպասելիորեն հանդիպեց երկրի մեջ ձևավորված ընդիմադրությանը։ Այսպես, 1943 թվականին լսելով Հայլե Սելասիեի վերադարձի մասին, Թիգրինյա նահանգի բնակիչները բարձրացրին ապստամբություն։ Նահանգի բնակիչները ցանկանում էին տապալել Հայլե Սելասիեին, որի գահակալությունը համարում էին ապօրինի՝ երկրից այն ժամանակ փախուստի դիմելու համար, երբ Եթովպիան ստացավ անսպասելի հարված Իտալիայից, տարածքը՝ օկկուպացիայից, իսկ մարդիկ՝ ստորությամբ և մահով։
[[1947]] թվականի փետրվարի 10-ի խաղաղության պայմանագիրը պաշտոնապես ավարտեց պատերազմը Իտալիայի հետ, չեղյալ հայտարարտեց 1944 թվականի Անգլո-Եթովպիական գործարքը։ Կայսրի իշխանությունը հաստատվեծ ամբողջ Եթովպիայի վրա, բացի Օգադենից, որը մնաց Բրիտանական հովհանավորության տակ մինչև [[1948]] թվականը։
<br />
==== Կառավարման երկրորդ շրջան ====
Կայսրության անկախության վերականգնումից հետո Կայսրի կարևոր որոշումներից էր 1948 թվականի [[Ղպտի ուղղափառ եկեղեցի|Ղպտի եկեղեցու]] հետ պայմանավորվածությունը, որը փոփոխեց հին ժամանակներից գործող եկեղեցու կառուցվածքը և պատմության մեջ առաջին անգամ թույլ տվեց ոչ թե [[Ղպտիներ|ղպտիի]], այլ Եթովպացուն դառնալ Եթովպական եկեղեցու կաթոցիկոս։ Բացի դրանից՝ նա ընդունեց նոր, ավելի բովանդակալից սահմանադրություն։
1955 թվկանի նոյեմբերին հաստատվեց Եթովպիայի Կայսրության նոր սահմանադրությունը։ Այն իր մեջ էր նեռարում խորհրդարանի իրավունքների ընդարձակումը և բնակչության հասարակ քաղաքական իրավունքների ընդունումը՝ խոսքի, կուսակցությունների և ժողովների ազատության։ Նոր սահմանադրությունը բոլոր չափահաս մարդկանց տվեց ընտրության իրավունք՝ խորհրդարանի ցածր պալատում ներկայացուցիչներ ընտրելու համար։ Դառնալով միահեծնյալ միապետ՝ Հայլե Սելասիեն շարունակեց ամրապնդել ճնշման պետական ապարատը, ինչի միջոցով պահպանում էր իր բացարձակ իշխանություն։ Է․ Լյութերը, ով 50-ական թվականնեին ապրում էր Եթովպիայում, գրում էր․<blockquote>Այդքանով հանդերձ Կայսրն անգամ չփորձեց փոխել հողային քաղաքականությունը կամ արդիականացնել դրա դժվար, բազմաստիճան համակարգը։ Հայլե Սելասիեյի կառավարությունը ոչ մի զգալի բարեփոխումներ չարեց գյուղատնտեսության ոլորտում, ինչի պատճառով հասարակ գյուղացիների վիճակը մնում էր բավականին ծանր, և համարյա ամեն տարի կար սով։ Օրինակ, 1958-1959 թվականների Թիգռեայում սովի պատճառով մահացավ մի քանի հազար մարդ։ Եթովպիան դեռ մնում էր ավատատիրական երկիր, նրա մեջ առանձնացած գոյություն ուներ միայն փոքր արդիականացված արտադրական և կառավարման համակարգը, որն ամբողջովին կառավարվում էր Քրիստոնյանների կողմից։ Հայլե Սելասիեի կառավարման ոճը՝ հատկապես հետ-պատերազմյան ժամանակաշրջանում, կարելի է նկարագրել որպես լուսավորված դեսպոտիզմ։</blockquote>1960 թվականի դեկտեմբերին, երբ կայսրը գտնվում էր Բրազիլիայում, երկրում տեղի ունեցավ հեղաշրջում։ Գլխավոր դավադիրներն էին Ղառմամե Նավայը և նրա եղբայր Մենգիստուն․ վերջինս գնդապետ էր, ով գլխավորում էր նաև կայսրի անձնական պաշտպանության գվարդիան։ Դավադիրներին միացավ անգամ 44-ամյա թագաժառանգ Ասֆա Ուոսենը։ Դավադիրների կազմակերպած խռովությունը տապալվեց, և նրանք փորձեցին փախչել։ Երբ նրանց շրջափակեցին, Ղառմամեն ինքնասպան եղավ, իսկ վիրավոր Մենգիստուին բուժեցին և հանդիսավոր կերպով կաղաղան հանեցին։
=== Էրիթրեական պատերազմ ===
[[1950]] թվականին [[ՄԱԿ]]-ը ընդունեց որոշում Եթովպիայի և նախկին Իտալական գաղութ [[Էրիթրեա|Էրիթերայի]] դաշնության մեջ միավորելու մասին։ Որոշումը գործի մեջ դրվեց 1952 թվականին։ Էրիթրեայի բնակչության մեծամասնությունը կողմ էին պետության անկախությունը, սակայն Եթովպիական կառավարությունը անընդհատ փորձում էր տապալել այդ տրամադրվածությունները։ 1950-ական թվականներին ձևավորված Էրիթրեայի Ազատագրման Ճակատը 1961 թվականին սկսեց զինյալ պայքար անկախության համար։ Ի պատասխան դրա՝ Հայլե Սելասիենա [[1962]] թվականին զրկեց Էրիթրեային ինքնավարությունից, ցրեց նրա խորհրդարանը, տարածքում մտցրեց գրաքննություն և արգելեց այնտեղ կուսակցությունները։
Էրրթերայի խռովությունն երկար տևեց։ 1960ժալամ թվականների վերջում ապստամբյալների դեմ դուրս եկան զգալի եթովպիական ուժեր, սակայն ԷԱՃ-ն չհանձնվեց և շարունակեց մայքարը։ Էրիթրեական խնդիրը անցավ Կայսրին, և վեջնականապես լուծվեց 1991 թվականին՝ ի օգուտ Էրիթրեայի ազատությանը։
=== Ապստամություն ===
Կայսրի դեմ բողոքը աճում էր տարեց տարի։ Երկրի ներքաղաքական իրավիճակը կտրուկ սրվեց 1974 թվականին՝ Ինֆլացիայի աճի, անգործության և սարսափելի սովի պատճառով, որն այդ թվականներին տարավ 200 հազար մարդու կյանք։ Կառավարությունը ի վիճակի չեղավ կանխելու աղետը։ Մտածելով իր համբավի մասին, կառավարությունն արտաքին աշխարից ցանկացած ձևով փորցեց թաքցնել սովի փաստը՝ անգամ սոված մարդկանց տողնելով
Недовольство режимом зрело годами. Внутриполитическая обстановка в стране резко обострилась в 1974 году на фоне роста инфляции и безработицы вкупе с ужасающим голодом, который в 1972—1974 годы унёс жизни около 200 тысяч человек. Правительство оказалось не в состоянии предотвратить катастрофу: заботясь прежде всего о собственной репутации, оно любыми способами пыталось скрыть до 1973 года от внешнего мира сам факт голода, бросив умирающих от голода людей на произвол судьбы.
В начале года расквартированные в Асмэре армейские части взбунтовались, требуя увеличения денежного довольствия. Вскоре к ним присоединились воинские части в других районах страны, потребовавшие отставки правительства. Военных поддержали рабочие и студенты. Это вынудило Хайле Селассие согласиться на созыв конституционной конференции, которая должна была рассмотреть вопрос о дальнейшем ограничении его власти. В последующие несколько месяцев он лишился всякой реальной власти, которая перешла к военным. Вскоре военные распустили гражданское правительство и создали своё временное военное правительство. В июле армейские офицеры заставили его согласиться с кандидатурой премьер-министра и 12 сентября окончательно сместили императора. Он был арестован во дворце, посажен в обычный «фольксваген» и вывезен в казармы 4-й дивизии. Арестовав Хайле Селассие и членов его семьи, военные обвинили императора в отказе сотрудничать с ними и в «злоупотреблении властью и своим положением в собственных интересах».
Английская газета «Гардиан» писала 13 сентября 1974 года:
Как пишет кубинский исследователь Рауль Вальдес Виво, уверенность в благоприятном для себя развитии событий не покидала монарха даже в расположении казарм 4-й дивизии. Согласно рассказам очевидцев революционных событий и тех, кто изучал личность Хайле Селассие, император спокойно выслушал заявление о своём свержении, а потом спросил: «''Кто организатор восстания?''» Услышав фамилию, Хайле Селассие I произнёс: «''Менгисту? Не родственник ли тому, кто пытался свергнуть меня в 1960 году''». И сам себе ответил: «''Вряд ли, он не остался бы тогда в армии. В любом случае, когда я вернусь во дворец, я должен буду уничтожить это имя''».
| |||