|
1980 թվականներից սկսած Լյութերական աղանդները մերժել են Մարտին Լյութերի դրույթները հրեաների դեմ և արգելել դրանդ գործածությունը ատելություն հրահրելու Լյութերականների դեմ:<ref>''Synod deplores and disassociates itself from Luther's negative statements about the Jewish people and the use of these statements to incite anti-Lutheran sentiment'', from a summary of [http://www.ctsfw.edu/bsmith-cts/etext/lcms/Synod/resolutions.pdf Official Missouri Synod Doctrinal Statements] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090225041133/http://www.ctsfw.edu/bsmith-cts/etext/lcms/Synod/resolutions.pdf |date=25 February 2009 }}</ref><ref>Lull, Timothy ''Martin Luther's Basic Theological Writings, Second Edition'' (2005), p. 25</ref> 4,745 15-65 տարեկան Հյուսիսային Ամերիկայի Լյութերականներ մյուս թոքր խմբերի հետ համեմատած ամենքիչն են վատ տրամադրված հրեաների նկատմամբ:<ref>See Merton P. Strommen et al., A Study of Generations (Minneapolis: Augsburg Publishing, 1972), p. 206. P. 208 also states "The clergy [ALC, LCA, or LCMS] are less likely to indicate anti-Semitic or racially prejudiced attitudes [compared to the laity]."</ref> Դասախոս Ռիչարդ Դիկ Գիրին Անգլիայի Նոթինգհամի համալսարանի ժամանակակից պատմության դասախոսը և Հիտլերը ու Ֆաշիզմի հեղինակը ԳNevertheless, Professor Richard (Dick) Geary, former Professor of Modern History at the University of Nottingham, England, and the author of ''Hitler and Nazism'' (Routledge 1993), ''[[History Today]]'' ամսագրում հրատարակել է հոդված ուսումնասիրելով ընտրական ձևերը Գերմանիայում 1928-ից 1933 թվականների ընթացքում:Գիրին նշել է, որ հիմնվելով նրա ուսումնասիրության վրա Ֆաշիստական խմբավորումը ստացել է անհամեմատ շատ ձայներ Բողոքականներից քան Գերմանիայի Կաթոլիկ շրջաններից:
==Վերջին տարիները, հիվանդություն և մահ==
==Final years, illness and death==
[[File:DHM - Luther auf Totenbett.jpg|thumb|Luther on his deathbed, painting by [[Lucas Cranach the Elder]]]]
LutherԼյութերը hadտարիներ beenշարունակ sufferingառողջական fromխնդիրներ illէ healthունեցել forներառյալ years,մեների includingհիվանդությունը [[Ménière's disease]]գլխապտույտ, [[vertigo (medical)|vertigo]]ուշագնացություն, [[fainting]],ականջների [[tinnitus]],զնգոց andև aկատարախտ [[cataract]]մի in one eye.աչքում:<ref name="pmid9019884">{{cite journal |author=Iversen OH |title=Martin Luther's somatic diseases. A short life-history 450 years after his death |language=Norwegian |journal=[[Tidsskr. Nor. Laegeforen.]] |volume=116 |issue=30 |pages=3643–46 |year=1996 |pmid=9019884 }}</ref> From 1531-ից to 1546 hisթվականների healthընթացքում deterioratedնրա further.առողջությունը Theավելի yearsէ ofվատթարանում:Հռոմի struggleհետ withպայքարի Romeտարիներին հակասությունները, theիր antagonismsերիտասարդ withբարեփոխիչների andշարքում amongլինելը hisև բարձրացված fellowաղմուկը reformers, andորը theՓիլիպ scandalԱռաջինի thatբազմակնության ensuedպատճառով fromէր, theՀեսսեյի [[bigamy]]Լանգրեյվի of [[Philip Iդեպքը, Landgraveորում of Hesse]]Լյութերը incident, in whichկարևոր Lutherդերակատարում hadէ playedունեցել, aայս leadingբոլորը role, allնպաստել mayեն have contributed. Inառողջության վատթարացմանը:1536, heթվականին beganնա toսկսում sufferէ fromտառապել [[kidney stone|kidneyլեղապարկի andև bladderերիկամի stones]],քարերից [[arthritis]]արթրիտից, andականջի anվարակումից earորը infectionվնասել rupturedէր an ear drum. In Decemberնրա թմբկաթաղանթը:1544, heթվականի beganդեկտեմբերին toնա feelզգում theէ effectsնշաբորբի ofթողած [[angina pectoris|angina]].ազդեցությունը:<ref>Edwards, 9.</ref>
HisՆրա poorվատ physicalառողջական healthվիճակը madeնրան himբռնկուն short-temperedև andկոշտ even harsherլինել in hisիր writingsգործերում andև comments.մեկնաբանություններում:Նրա Hisկինը wifeԿատարինան Katharinaասել wasէ overheardնրան.«Սիրելի saying,ամուսին "Dearդու husband,շատ youկոպիտ areես» tooիսկ rude,"Լյութերը andպատասխանում he respondedէ,- "They«Նրանք areսովորեցրել teachingեն meինձ toկոպիտ be rude."լինել»<ref>Spitz, 354.</ref> In 1545-ին և and 1546 Lutherթվականին preachedԼյութերը three timesքարոզում inէ theերեք [[Marktkircheանգամ UnserՀալլեի LiebenՄարկետ Frauen|Marketեկեղեցում, Church]]մնալով in Halle,այնտեղ stayingիր withընկեր hisՅուստուս friendՅոնաս [[Justusհետ Jonas]]Սուրբ duringԾնունդի [[Christmas]]ընթացքում:.<ref>[http://www.buergerstiftung-halle.de/bildung-im-voruebergehen/luther/ Die Beziehungen des Reformators Martin Luther zu Halle] buergerstiftung-halle.de {{de icon}}</ref>
HisԼյութերի last sermonվերջին wasքարոզը deliveredարտասանվում atէ [[Eisleben]],Այսլեբենում` hisիր placeծննդավայրում, of1546 birth,թվականի onփետրվարի 15-ին, Februaryնրա 1546,մահվանից threeերեք daysօր beforeառաջ: his death.<ref>Luther, Martin. Sermon No. 8, "Predigt über Mat. 11:25, Eisleben gehalten," 15 February 1546, ''Luthers Werke'', Weimar 1914, 51:196–97.</ref>«Այն Itամբողջապես wasնվիրված "entirely devoted to theէր obdurateխստասիրտ Jewsհրեաներին,Լյութերի whomհամար itհրատապ wasխնդիրներից aմեկն matterէր ofարտաքսել greatհրեաներին urgencyԳերմանիայի toտարածքից»ըստ expelԼեոն from all German territory," according to [[Léon Poliakov]].Պայլակովի:<ref>[[Léon Poliakov|Poliakov, Léon]]. ''From the Time of Christ to the Court Jews'', Vanguard Press, p. 220.</ref> James Mackinnon writes that it concluded with a "fiery summons to drive the Jews bag and baggage from their midst, unless they desisted from their calumny and their usury and became Christians."<ref>Mackinnon, James. ''Luther and the Reformation''. Vol. IV, (New York): Russell & Russell, 1962, p. 204.</ref> Luther said, "we want to practice Christian love toward them and pray that they convert," but also that they are "our public enemies ... and if they could kill us all, they would gladly do so. And so often they do."<ref>Luther, Martin. ''Admonition against the Jews'', added to his final sermon, cited in [[Oberman, Heiko]]. ''Luther: Man Between God and the Devil'', New York: Image Books, 1989, p. 294. A complete translation of Luther's ''Admonition'' can be found in Wikisource. [[s:Warning Against the Jews (1546)]]</ref>
Luther's final journey, to Mansfeld, was taken because of his concern for his siblings' families continuing in their father Hans Luther's copper mining trade. Their livelihood was threatened by Count Albrecht of Mansfeld bringing the industry under his own control. The controversy that ensued involved all four Mansfeld counts: Albrecht, Philip, John George, and Gerhard. Luther journeyed to Mansfeld twice in late 1545 to participate in the negotiations for a settlement, and a third visit was needed in early 1546 for their completion.
|
