Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Տիգրան Գասպարյան 13/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 232.
===Սպանությունը===
{{Main|Assassination of Mahatma Gandhi}}
1948թ.-ի հունվարի 30-ին երեկոյան 5:17-ին Գանդին իր եղբոր թոռների հետ նախկին <<[[Բիրլա Հաուս]]>> (հիմա [[Գանդի Սմրիթի]]) այգում պատրաստվում էր աղոթքի, երբ [[Նաթուրամ Գոդսե|Նաթուրամ Գոդսեն]] <<[[Բերետտա M 19 34 9մմ Քորթո]]>> զենքով 3անգամ կրակեց Գանդիի կրծքավանդակին: Ըստ որոշ հաղորդումների, Գանդին միանգամից մահացավ: Այլ դեպքերում, օրինակ ականատես լրագրողներից մեկի ներկայացրած զեկուցման մեջ նշվում է, որ Գանդիին տարել են Բիրլա Հաուս և անկողնում պառկեցրել, որտեղ էլ մահացավ կես ժամ անց, երբ իր ընտանիքի անդամներից մեկը հինդուիստական ձեռագրերից հատվածներ էր կարդում:
At 5:17&nbsp;pm on 30 January 1948, Gandhi was with his grandnieces in the garden of the former [[Birla House]] (now [[Gandhi Smriti]]), on his way to address a prayer meeting,[[Nathuram Godse]] fired three bullets from a [[Beretta M1934]] [[9×17mm Corto|9mm Corto]] pistol into his chest at point-blank range. According to some accounts, Gandhi died instantly.<ref>{{cite book|author=Mahatma Gandhi|title=The Collected Works of Mahatma Gandhi|url=https://books.google.com/books?id=USxWAAAAYAAJ|year=2000|publisher=Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India|isbn=978-81-230-0154-8|page=130}}</ref><ref name="Gandhi2007">{{Cite book|last=Gandhi|first=Tushar A.|title="Let's Kill Gandhi !": A Chronicle of His Last Days, the Conspiracy, Murder, Investigation, and Trial|url=https://books.google.com/books?id=x-dsbNz7syQC&pg=PT12|year=2007|publisher=Rupa & Company|isbn=978-81-291-1094-7|page=12|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160101071616/https://books.google.com/books?id=x-dsbNz7syQC&pg=PT12|archivedate=1 January 2016|df=dmy-all}}</ref> In other accounts, such as one prepared by an eyewitness journalist, Gandhi was carried into the Birla House, into a bedroom. There he died about 30 minutes later as one of Gandhi's family members read verses from Hindu scriptures.<ref>{{cite book|author=Nicholas Henry Pronko|title=Empirical Foundations of Psychology|url=https://books.google.com/books?id=0VOBAAAAQBAJ|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-32701-8|pages=342–343}}</ref>
 
Prime Minister Jawaharlal Nehru addressed his countrymen over the [[All-India Radio]] saying:<ref name="Ghose1991">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=5l0BPnxN1h8C&pg=PA367&dq=all+india+radio+Friends+and+comrades,+the+light+has+gone+out+of+our+lives#v=onepage&q=all%20india%20radio%20Friends%20and%20comrades%2C%20the%20light%20has%20gone%20out%20of%20our%20lives |title=Mahatma Gandhi|author=Sankar Ghose|year= 1991|publisher=Allied Publishers|isbn=978-81-7023-205-6|page=386}}</ref>
 
Վարչապետ Ջավահառլալ Ներուն դիմեց հնդիկներին <<[[Օլլ Ինդիա]]>> ռադիոյով, ասելով.՝
<blockquote>Friends and comrades, the light has gone out of our lives, and there is darkness everywhere, and I do not quite know what to tell you or how to say it. Our beloved leader, Bapu as we called him, the father of the nation, is no more. Perhaps I am wrong to say that; nevertheless, we will not see him again, as we have seen him for these many years, we will not run to him for advice or seek solace from him, and that is a terrible blow, not only for me, but for millions and millions in this country.<ref name="Jai1996">Jain, 1996, [https://books.google.com/?id=5Wrc1K0uJTgC&pg=PA45 pp. 45–47.]</ref></blockquote>▼
 
▲<blockquote>Friends and comrades, the light has gone out of our lives, and there is darkness everywhere, and I do not quite know what to tell you or how to say it. Our beloved leader, Bapu as we called him, the father of the nation, is no more. Perhaps I am wrong to say that; nevertheless, we will not see him again, as we have seen him for these many years, we will not run to him for advice or seek solace from him, and that is a terrible blow, not only for me, but for millions and millions in this country.<ref name="Jai1996">Jain, 1996, [https://books.google.com/?id=5Wrc1K0uJTgC&pg=PA45 pp. 45–47.]</ref></blockquote>
<<Ընկերներ, լույսը լքեց մեր կյանքը և հիմա ամենուր խավար է, և ես չգիտեմ էլ ինչ ասեմ կամ թե ինչպես ասեմ: Մեր կողմից սիրված առաջնորդ Բապուն, ինչպես մենք էինք նրան անվանում, մեր ազգի հայրը, այլևս գոյություն չունի: Գուցե սխալ եմ, որ ասում եմ սա, այնուամենայնիվ, էլ նրան չենք տեսնի, ինչպես տեսնում էինք տարիներ շարունակ: Էլ չենք կարող նրա մոտ վազել խորհուրդ հարցնելու կամ մխիթարանք գտնելու համար: Դա շատ ծանր հարված է, և ոչ միայն ինձ համար, այլև այս երկրում ապրող միլիոնավոր մարդկանց համար>>:</blockquote>
 
[[File:MKGandhi assassination spot.jpg|left|thumb|upright=0.9|Memorial where Gandhi was assassinated in 1948. His stylised footsteps lead to the memorial.]]
Գանդիին սպանող Գոդսեն փախուստի փորձ չկատարեց, և ականատեսները բռնեցին նրան: Գոդսեն ձերբակալվեց: Հաջորդող շաբաթներին ձերբակալվեցին նաև նրա համագործակիցները: Գոդսեն հնդիկ ազգայնական էր, ով կապ ուներ հնդկական <<[[Մահասաբհա]]>> կուսակցության հետ: Նրանց դատեցին Դելիի Դեդ Ֆորթ դատարանում: Իր դատավարության ժամանակ Գոդսեն չհերքեց իրեն առաջադրված մեղադրանքը և ոչ էլ զղջած իր արածի համար: Ըստ ֆրանսիացի պատմաբան Կլաուդ Մարկովիթսի, ով հայտնի էր իր գաղութային Հնդկաստանի մասին ուսումնսիրություններով, Գոդսեն նշում է, որ սպանել է Գանդիին նրա՝ մուսուլման-ների հանդեպ բարեհոգության պատճառով՝ Գանդիին պատասխանատու համարելով երկրի երկու մասի բաժանվելու ընթացքում տեղի ունեցած կատաղի բռնությունների  տառաանքների համար: Գոդսեն Գանդիին մեղադրեց կողմնապահության և գործելու համար այնպես, ասես մենակ նա էր, որ ճշմարիտ էր: Գոդսեին մեղավոր ճանաչեցին և մահապատժի ենթարկեցին 1949թ.-ին:
Gandhi's assassin Godse made no attempt to escape and was seized by the witnesses. He was arrested. In the weeks that followed, his collaborators were arrested as well.<ref>{{cite book|author=Jay Robert Nash|title=Almanac of World Crime|url=https://books.google.com/books?id=9aQlCgAAQBAJ&pg=PA69|year=1981|publisher=New York: Rowman & Littlefield|isbn=978-1-4617-4768-0|page=69}}</ref><ref>G.D. Khosla (1965), [http://www.mkgandhi.org/ebks/The-Murder-of-the-Mahatma.pdf The Murder of the Mahatma] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150921232029/http://www.mkgandhi.org/ebks/the-murder-of-the-mahatma.pdf |date=21 September 2015 }}, Chief Justice of Punjab, Jaico Publishers, pages 38</ref> Godse was a Hindu nationalist with links to the extremist [[Hindu Mahasabha]].<ref>{{cite book|author=Hardiman, David |title=Gandhi in His Time and Ours: The Global Legacy of His Ideas|url=https://books.google.com/?id=XwStR-MUwPQC |year= 2003|publisher= Columbia University Press|pages=174–76|isbn=978-0-231-13114-8}}</ref> They were tried in court at Delhi's Red Fort. At his trial, Godse did not deny the charges nor express any remorse. According to Claude Markovits, a French historian noted for his studies of colonial India, Godse stated that he killed Gandhi because of his complacence towards Muslims, holding Gandhi responsible for the frenzy of violence and sufferings during the subcontinent's partition into Pakistan and India. Godse accused Gandhi of subjectivism and of acting as if only he had a monopoly of the truth. Godse was found guilty and executed in 1949.<ref name="Markovits2004p57">{{cite book|author=Claude Markovits|title=The UnGandhian Gandhi: The Life and Afterlife of the Mahatma|url= https://books.google.com/books?id=SpDvZO8xNNgC&pg=PA57 |year= 2004|publisher= Anthem Press|isbn=978-1-84331-127-0|pages=57–59}}</ref><ref name=godse1948>{{cite book|author= N V Godse|title = Why I assassinated Mahatma Gandhi?| publisher= Surya Bharti Parkashan (Reprint: 1993)| year=1948| oclc= 33991989}}</ref>
 
Ամբողջ ազգը սգաց Գանդիի մահը: 2միլիոնից ավելի մարդիկ միացան 5 մղոն երկարությամբ ձգվող թաղումին. ժամեր տևեց մինչև Ռաջ Գհաթից հասան Բիրլա Հաուս՝ Գանդիի սպանության վայրը: Գանդիի մարմինը տարան զենքեր տանող մեքենայով և այնպես արեցին, որ մարդիկ կարողանան մի վեջին անգամ էլ տեսնել նրան: Ավտոմեքենայի շարժիչի փոխարեն 50 մարդիկ էինպարանների միջոցով առաջ տանում մեքենան: Որպես սգո նշան Լոնդոնում հնդիկների բոլոր հաստատություն-ները փակվեցին և տարբեր հավատքների և դավանանքների պատկանող հազարավոր հնդիկներ հավաքվեցին [[Լոնդոն|Լոնդոնի]] <<[[Ինդիա Հաուս|Ինդիա Հաուսում]]>>:
 
[[File:Gandhi funeral.jpg|thumb|Gandhi's funeral was marked by millions of Indians.<ref>{{cite book|author=Mahatma Gandhi|title=The Gandhi Reader: A Sourcebook of His Life and Writings|url=https://books.google.com/books?id=pjN3jZQ74AoC|year=1994|publisher=Grove Press|isbn=978-0-8021-3161-4|pages=483–489|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140918040139/http://books.google.com/books?id=pjN3jZQ74AoC|archivedate=18 September 2014|df=dmy-all}}</ref>]]
Գանդիի սպանությունը դրամատիկ կերպով փոխեց երկրի քաղաքական պատկերը:Ներուն դարձավ նրա քաղաքական հետնորդը: Համաձայն Մարկովիթսի, երբ Գանդին ողջ էր, Պակիստանի դեկլարացիան, որ այն <<մուսուլմանական պետություն >> է, հնդիկների խմբերի ստիպել էր պահանջել, որ այն հռչակվի որպես <<հինդուիստական երկիր>>: Ներուն  Գանդիի նահատակությունը որպես զենք օգ-տագործեց՝ լռեցնելու բոլոր հնդիկ ազգայնականներին, ինչպես նաև իր քաղաքական հակառակորդներին: Նա Գանդիի սպանությունը կապեց ատելության և չարակա-մության քաղաքականության հետ:
Gandhi's death was mourned nationwide. Over two million people joined the five-mile long funeral procession that took over five hours to reach Raj Ghat from Birla house, where he was assassinated. Gandhi's body was transported on a weapons carrier, whose chassis was dismantled overnight to allow a high-floor to be installed so that people could catch a glimpse of his body. The engine of the vehicle was not used; instead four drag-ropes manned by 50 people each pulled the vehicle.<ref name=ie48/> All Indian-owned establishments in London remained closed in mourning as thousands of people from all faiths and denominations and Indians from all over Britain converged at [[India House, London|India House]] in London.<ref name=ie48pg5/>
 
Gandhi's assassination dramatically changed the political landscape. Nehru became his political heir. According to Markovits, while Gandhi was alive, Pakistan's declaration that it was a "Muslim state" had led Indian groups to demand that it be declared a "Hindu state".<ref name="Markovits2004p57"/> Nehru used Gandhi's martyrdom as a political weapon to silence all advocates of Hindu nationalism as well as his political challengers. He linked Gandhi's assassination to politics of hatred and ill-will.<ref name="Markovits2004p57"/>
 
Ըստ Գուհայի, Ներուն և իր Կոնգրեսը հնդիկներին կոչ արեցին հարգել Գանդիի հիշատակը և անգամ գաղափարները: Ներուն օգտագործեց Գանդիի սպանությունը իր իշխանությունը ամրապնդելու համար: Ճնշվեցին նաև խռովությունները:
According to Guha, Nehru and his Congress colleagues called on Indians to honour Gandhi's memory and even more his ideals.<ref>Guha, Ramachandra (2007), ''[[India after Gandhi]]'', Harper Collins, {{ISBN|978-0-330-50554-3}}, pp. 37–40.</ref><ref>Gopal, Sarvepalli (1979), ''Jawaharlal Nehru'', Jonathan Cape, London, {{ISBN|0-224-01621-0}}, pp. 16–17.</ref> Nehru used the assassination to consolidate the authority of the new Indian state. Gandhi's death helped marshal support for the new government and legitimise the Congress Party's control, leveraged by the massive outpouring of Hindu expressions of grief for a man who had inspired them for decades. The government suppressed the [[Rashtriya Swayamsevak Sangh|RSS]], the Muslim National Guards, and the [[Khaksars]], with some 200,000 arrests.<ref name="Khan2011"/>
 
Մարկովիթսը նշում է, որ Գանդիի սպանությունից հետո էլ տարիներ շարունակ <<նրա ստվերը նշմարվում էր նոր Հնդկաստանի Հանրապետության քաղաքական կյանքում>>: Կառավարությունը ճնշում էր ցանկացած դիմադրություն իր տնտեսական և հասարակական քաղաքականության մեջ, որոնք, չնայած, հակասում էին Գանդիի գաղափարներին՝ վերստեղծելով՝ Գանդիի իմիջը և իդեալները:
For years after the assassination, states Markovits, "Gandhi's shadow loomed large over the political life of the new Indian Republic". The government quelled any opposition to its economic and social policies, despite they being contrary to Gandhi's ideas, by reconstructing Gandhi's image and ideals.<ref>{{cite book|author=Claude Markovits|title=The UnGandhian Gandhi: The Life and Afterlife of the Mahatma|url=https://books.google.com/books?id=SpDvZO8xNNgC&pg=PA57 |year=2004|publisher=Anthem Press|isbn=978-1-84331-127-0|pages=58–62}}</ref>
 
====Թաղումը և հուշարձանները====
====Funeral and memorials====
Gandhi was cremated in accordance with Hindu tradition. Gandhi's ashes were poured into urns which were sent across India for memorial services.<ref>{{cite book|title=LIFE|url=https://books.google.com/?id=LEEEAAAAMBAJ&pg=PA76|date=15 March 1948|publisher=Time Inc|page=76|issn=0024-3019}}</ref> Most of the ashes were immersed at the [[Sangam at Allahabad]] on 12 February 1948, but some were secretly taken away. In 1997, [[Tushar Gandhi]] immersed the contents of one urn, found in a bank vault and reclaimed through the courts, at the Sangam at Allahabad.<ref name="Guardian-2008-ashes"/><ref name="Kumar2006"/> Some of Gandhi's ashes were scattered at the source of the [[Nile River]] near [[Jinja, Uganda]], and a memorial plaque marks the event. On 30 January 2008, the contents of another urn were immersed at [[Girgaum Chowpatty]]. Another urn is at the [[Aga Khan Palace|palace]] of the [[Aga Khan]] in [[Pune]] (where Gandhi was held as a political prisoner from 1942 to 1944) and another in the [[Self-Realization Fellowship Lake Shrine]] in Los Angeles.<ref name="Guardian-2008-ashes" /><ref name="GWPM"/>
 
Տող 353 ⟶ 356՝
In 1925, Gandhi gave another reason to why he got involved in the Khilafat movement and the Middle East affairs between Britain and the Ottoman Empire. Gandhi explained to his co-religionists (Hindu) that he sympathised and campaigned for the Islamic cause, not because he cared for the Sultan, but because "I wanted to enlist the Mussalman's sympathy in the matter of cow protection".<ref>{{cite book|author=Simone Panter-Brick|title=Gandhi and Nationalism: The Path to Indian Independence |year=2015 |url= https://books.google.com/books?id=-aIcBgAAQBAJ&pg=PA118 |publisher=I.B.Tauris |isbn=978-1-78453-023-5|pages=118–119}}</ref> According to the historian M. Naeem Qureshi, like the then Indian Muslim leaders who had combined religion and politics, Gandhi too imported his religion into his political strategy during the Khilafat movement.<ref>{{cite book|author=M. Naeem Qureshi|title=Pan-Islam in British Indian Politics: A Study of the Khilafat Movement, 1918–1924|url=https://books.google.com/books?id=czKYZPyoyx0C&pg=PA104|year=1999|editor=Reinhard Schulze|publisher=BRILL Academic|isbn=90-04-11371-1|pages=104–105 with footnotes|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424072809/https://books.google.com/books?id=czKYZPyoyx0C&pg=PA104|archivedate=24 April 2016|df=dmy-all}}</ref>
 
In the 1940s, Gandhi pooled ideas with some Muslim leaders who sought religious harmony like him, and opposed the proposed partition of British India into India and Pakistan. For example, his close friend [[Khan Abdul Ghaffar Khan|Badshah Khan]] suggested that they should work towards opening Hindu temples for Muslim prayers, and Islamic mosques for Hindu prayers, to bring the two religious groups closer.<ref>{{cite book|author=Muhammad Soaleh Korejo|title=The Frontier Gandhi: His Place in History|url=https://books.google.com/books?id=JGduAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-577461-0|pages=77–79}}</ref> Gandhi accepted this and began having Muslim prayers read in Hindu temples to play his part, but was unable to get Hindu prayers read in mosques. The Hindu nationalist groups objected and began confronting Gandhi for this one-sided practice, by shouting and demonstrating inside the Hindu temples, in the last years of his life.<ref>{{cite book|author=Stanley Wolpert|title=Gandhi's Passion: The Life and Legacy of Mahatma Gandhi|url=https://books.google.com/books?id=ih1VCqkUr4gC|year=2001|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-972872-5|pages=243–244}}</ref><ref name="godse1948">{{cite book|title=Why I assassinated Mahatma Gandhi?|author=N V Godse|publisher=Surya Bharti Parkashan (Reprint: 1993)|year=1948|oclc=33991989}}</ref><ref>{{cite book|author=Rein Fernhout|editor=ʻAbd Allāh Aḥmad Naʻim, Jerald Gort and Henry Jansen|title=Human Rights and Religious Values: An Uneasy Relationship?|url=https://books.google.com/books?id=plEEQnaDGYYC&pg=PA126 |year= 1995|publisher= Rodopi|isbn= 978-90-5183-777-3|pages=126–131}}</ref>
 
=====Sufism=====
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Տիգրան_Գասպարյան_13/Ավազարկղ» էջից