«Էպիլեպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

 

Այն համախտանիշները, որոնց պատճառները հայտնաբերված չեն, չեն միավորվում որևէ համախտանիշների խմբում<ref name="2011rec2" />։ Իդիոպաթիկ(անհայտ պատճառ) էպիլեպսիաների դասակարգումը հիմնականում հիմնված է կլինիկական նշանների, տարիքային առանձնահատկությունների և գենետիակական նախատրամադրվածության տվյալների վրա<ref name="2011rec2" />։ Մանկական էպիլեպսիայի որոշ տեսակներ ներառված են անհայտ պատճառի էպիլեպսիաների մեջ, որտեղ կարևորում ենք ժառանգական նախատրամադրվածությունը, օրինակ՝ Ռոլանդի բարորակ մանկական էպիլեպսիան։ Մյուսները ներառված են ախտանշանային էպիլեպսիաների տեսակների մեջ, չնայած ժառանգականության գործոնին, օրինակ Լենոքս-Գաստոյի համախտանիշը<ref name="2011rec2" />։ Կլինիկական համախտանիշները, որտեղ էպիլեպսիան հիմնական ախտանիշը չէ, օրինակ՝ [[Անջելմանի համախտանիշ|Անջելմանի համախտանիշը]], ներառված են ախտանշանային էպիլեպսիաների մեջ, սակայն այդ հարցը վիճելի է և գիտնականների որոշ մասը առաջարկում են ընդգրկել իդիոպաթիկ էպիլեպսիաների մեջ<ref name="2011rec2" />։ Գիտության զարգացմանը զուգընթաց դասակարգումը ժամանակ առ ժամանակ փոխվում է։

=== Ախտորոշիչ մեթոդներ ===

ԷԷԳ-ն ցույց է տալիս գլխուղեղի էլեկտրական ակտիվությունը, ինչը կարող է օգնել գնահատելու էպիլեպտիկ նոպայի զարգացման ռիսկը: Սա խորհուրդ է տրվում անցկացնել այն հիվանդներին, ովքեր նախկինում ունեցել են էպիլեպտիկ ցնցումներ: ԷԷգ-ի առավելությունն այն է, որ այն օգնում է տարբերակել էպիլեպսիաների տարբեր տեսակները: Երեխաների մոտ երկրորդ նոպայից հետո է միայն կիրառվում: Այս մեթոդը չի կարելի կիրառել էպիլեպսիան բացառելու համար, միաժամանակ կարող է լինել կեղծ դրական արդյունք՝ հիվանդության բացակայության պայմաններում: Որոշ դեպքերում ԷԷԳ-ն անցկացվում է գիշերը, երբ հիվանդը քնած է:

 

Նոպային հաջորդող 20րոպեների ընթացքում արյան մեջ [[պրոլակտին|պրոլակտինի]] բարձր մակարդակը հաստատում է նոպայի էպիլեպտիկ ծագումը և ժխտում հոգեբանականը<ref>{{cite journal|last=Luef|first=G|date=October 2010|title=Hormonal alterations following seizures.|journal=Epilepsy & Behavior|volume=19|issue=2|pages=131–3|doi=10.1016/j.yebeh.2010.06.026|pmid=20696621}}</ref><ref name="Ahmad20042">{{cite journal|year=2004|title=Value of serum prolactin in the management of syncope|journal=Emergency Medicine Journal|volume=21|issue=2|pages=e3|doi=10.1136/emj.2003.008870|pmc=1726305|pmid=14988379|vauthors=Ahmad S, Beckett MW}}</ref>: Պրոլակտինը նվազ արդյունավետ է պարցիալ նոպաները ախտորոշելու հարցում <ref name="pmid152561892">{{cite journal|year=2004|title=Serum prolactin levels for differentiation of nonepileptic versus true seizures: limited utility|journal=Epilepsy & Behavior|volume=5|issue=4|pages=517–21|doi=10.1016/j.yebeh.2004.03.004|pmid=15256189|vauthors=Shukla G, Bhatia M, Vivekanandhan S, etal}}</ref>: Պրոլակտինի մակարդակի անփոփոխությունը չի բացառում էպիլեպսիայի առկայությունը և չի տարբերում նոպան [[ուշագնացություն|ուշագնացությունից]]<ref name="Ahmad20042" /><ref name="Chen20052">{{cite journal|year=2005|title=Use of serum prolactin in diagnosing epileptic seizures: report of the Therapeutics and Technology Assessment Subcommittee of the American Academy of Neurology|journal=Neurology|volume=65|issue=5|pages=668–75|doi=10.1212/01.wnl.0000178391.96957.d0|pmid=16157897|vauthors=Chen DK, So YT, Fisher RS}}</ref>: Որպես էպիլեպսիայի ախտորոշման ստանդարտ մեթոդ, այն արդյունավետ չէ:

 

Էպիլեպսիայի ախտորոշումը կարող է լինել ոչ դյուրին: Մի շարք այլ հիվանդություններ և վիճակներ կարող են դրսևորվել նման ախտանիշերով՝ ուշացնացությունը, թոքերի գերօդափոխումը, [[միգրեն|միգրենը]], [[նարկոլեպսիա|նարկոլեպսիաը]], [[Տագնապային խանգարում|տագնապային գրոհներ]]<nowiki/>ը և հոգեբանական ոչ էպիլեպտիկ նոպաները<ref>{{cite journal|last=Brodtkorb|first=E|year=2013|title=Common imitators of epilepsy.|journal=Acta Neurologica Scandinavica|volume=127|issue=196|pages=5–10|doi=10.1111/ane.12043|pmid=23190285}}</ref><ref name="Rosen20102">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=u7TNcpCeqx8C&pg=PA2228|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|publisher=Mosby/Elsevier|year=2010|isbn=978-0-323-05472-0|editor=John A. Marx|edition=7th|location=Philadelphia|page=2228|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160503160741/https://books.google.am/books?id=u7TNcpCeqx8C&pg=PA2228|archivedate=3 May 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Մեծամասամբ ուշագնացությունները ուղեկցվում են կարկամությամբ <ref name="zaidi2">{{cite journal|year=2000|title=Misdiagnosis of epilepsy: many seizure-like attacks have a cardiovascular cause|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109700007002|journal=Journal of the American College of Cardiology|volume=36|issue=1|pages=181–4|doi=10.1016/S0735-1097(00)00700-2|pmc=|pmid=10898432|vauthors=Zaidi A, Clough P, Cooper P, Scheepers B, Fitzpatrick AP}}</ref>: Գիշերային ճակատային բաժնի էպիլեպսիաները նախկինում դասել են [[Մղձավանջ|մղձավանջներ]]<nowiki/>ի շարքին, բայց այժմ այն դասակարգվում է որպես էպիլեպտիկ նոպայի հատուկ տեսակ<ref>{{cite journal|year=2011|title=Parasomnias and nocturnal frontal lobe epilepsy (NFLE): lights and shadows - controversial points in the differential diagnosis|url=|journal=Sleep Medicine|volume=12|issue=Suppl2|pages=27–32|doi=10.1016/j.sleep.2011.10.008|pmc=|pmid=22136895|vauthors=Bisulli F, Vignatelli L, Provini F, Leta C, Lugaresi E, Tinuper P}}</ref>: Քայլվածքի խանգարումները, ինչպես օրինակ, պարոքսիզմալ դիսկինեզիաները ևս հաճախ են շփոթվում էպիլեպտիկ նոպայի հետ<ref>{{Cite journal|last1=Zhou|first1=J. Q.|last2=Zhou|first2=L. M.|last3=Fang|first3=Z. Y.|last4=Wang|first4=Q.|last5=Chen|first5=Z. Y.|last6=Yang|first6=L. B.|last7=Chen|first7=S. D.|last8=Cai|first8=X. D.|year=2011|title=Analyzing clinical and electrophysiological characteristics of Paroxysmal Dyskinesia|journal=Journal of Research in Medical Sciences|volume=16|issue=1|pages=110–114|pmc=3063430|pmid=21448393}}</ref>: Վայր ընկնելու դրվագնրի պատճառներց մեկը կարող է լինել նաև ատոնիկ էպիլեպտիկ նոպան<ref name="Rosen20102" />:

 

 

Երեխաները կարող են այնպիսի վարք դրսևորել, որ շատ նման լինի էպիլեպտիկ նոպային: [[Գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս հիվանդություն|Գաստրոէզոֆագիալ ռեֆլյուքսը]] կրծքահասակ երեխաների մոտ կարող է հանգեցնել գլխի անբնական շրջմանը, որը նմանվում է տոնիկ-կլոնիկ էպիլեպտիկ ցնցումների.<ref name="Rosen20102" />:

 

Սխալ ախտորոշումը բավականին հաճախ է հանդիպում ՝ 5-30% դեպքերում: Բազմաթիվ հետազոտություններ ապացուցել են, որ շատ դեպքերում ցնցումանման գրոհները, որոնք դեղորայքային բուժմանը չեն արձագանքում, պայմանավորված են սիրտանոթային հիվանդություններով<ref name="zaidi2" /><ref>{{cite journal|author=Akhtar MJ|year=2002|title=All seizures are not epilepsy: many have a cardiovascular cause|journal=Journal of Pakistan Medical Association|volume=52|issue=3|pages=1116–20|pmid=12071066}}</ref>: Հիվանդանոց դիմած էպիլեպսիկների մոտ 20%-ը ունի հոգեբանական ոչ էպիլեպտիկ նոպաներ: Իսկ հոգեբանական ոչ էպիլեպտիկ նոպա ախտորոշվածների 10%-ը ունի էպիլեպսիա, բայց տարբերակելը լինում է խիստ դժվար<ref name="Jer20132">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=5PgjmjugIX8C&pg=PA462|title=Seizures and epilepsy|last=Jerome|first=Engel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=9780195328547|edition=2nd|location=New York|page=462|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160610154742/https://books.google.am/books?id=5PgjmjugIX8C&pg=PA462|archivedate=10 June 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>:

 

Դեղի կողմնակի էֆեկտները նկարագրված են 10-90% հիվանդների մոտ: Հիմնականում դրանք դեղաչափ կախյալ են և ընթանում են թեթև<ref name=":1">{{Cite journal|last=Perucca|first=Piero|last2=Gilliam|first2=Frank G.|date=2012-9|title=Adverse effects of antiepileptic drugs|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22832500|journal=The Lancet. Neurology|volume=11|issue=9|pages=792–802|doi=10.1016/S1474-4422(12)70153-9|issn=1474-4465|pmid=22832500}}</ref>: Կողմնակի էֆեկտներից են տրամադրության փոփոխությունները, քնկոտությունը և անկանոն քայլվածքը<ref name=":1" />: Որոշ դեղեր ունեն կողմնակի ազդեցություններ, որոնք կախված չեն դեղաչափից, այդպիսիք են [[ցան|ցանը]], հեպատոտոքսիկությունը կամ [[ոսկրածուծ|ոսկրածուծի]] ընկճումը<ref name=":1" />: Հիվանդների քառորդ մասը այդ պատճառով դադարեցնում է բուժումը: Դեղերի մի մասը համարվում են ֆետոտոքսիկ: Նկարագրված են դեպքեր, երբ բազմաթիվ լայնորեն կիրառվող դեղեր, ինչպիսիք են Վալպրոատը, Ֆենիտոինը, Կարբամազեպինը, Ֆենոբարբիտալը և Գաբապենտինը, պատճառ են հանդիսացել [[բնածին արատներ|բնածին արատների]]<ref>{{Cite journal|last=Weston|first=Jennifer|last2=Bromley|first2=Rebecca|last3=Jackson|first3=Cerian F.|last4=Adab|first4=Naghme|last5=Clayton-Smith|first5=Jill|last6=Greenhalgh|first6=Janette|last7=Hounsome|first7=Juliet|last8=McKay|first8=Andrew J.|last9=Tudur Smith|first9=Catrin|date=11 07, 2016|title=Monotherapy treatment of epilepsy in pregnancy: congenital malformation outcomes in the child|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27819746|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=11|pages=CD010224|doi=10.1002/14651858.CD010224.pub2|issn=1469-493X|pmid=27819746}}</ref>, հատկապես երբ օգտագործվել են հղիության առաջին եռամսյակում<ref>{{Cite journal|last=Kamyar|first=Manijeh|last2=Varner|first2=Michael|date=2013-6|title=Epilepsy in pregnancy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23563876|journal=Clinical Obstetrics and Gynecology|volume=56|issue=2|pages=330–341|doi=10.1097/GRF.0b013e31828f2436|issn=1532-5520|pmid=23563876}}</ref>: Չնայած այս հանգամանքին, եթե հղիներին դեղերը օգնում են՝ բուժումը շարունակվում է, որովհետև չբուժված էպիլեպսիան ավելի է մեծացնում բնածին արատների հավանականությունը, քան այդ դեղերը<ref name=":2">{{Cite journal|last=Weston|first=Jennifer|last2=Bromley|first2=Rebecca|last3=Jackson|first3=Cerian F.|last4=Adab|first4=Naghme|last5=Clayton-Smith|first5=Jill|last6=Greenhalgh|first6=Janette|last7=Hounsome|first7=Juliet|last8=McKay|first8=Andrew J.|last9=Tudur Smith|first9=Catrin|date=11 07, 2016|title=Monotherapy treatment of epilepsy in pregnancy: congenital malformation outcomes in the child|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27819746|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=11|pages=CD010224|doi=10.1002/14651858.CD010224.pub2|issn=1469-493X|pmid=27819746}}</ref>: Հակացնցումային դեղերի մեջ նվազագույն ֆետոտոքսիկություն ունեն Լևէտիրացետամը և Լամոտրիջինը<ref name=":2" />:

 

Դեղորայքային բուժման աստիճանական դադարեցումը խորհուրդ է տրվում այն հիվանդներին, ովքեր 2-4 տարվա ընթացքում չեն ունեցել ցնցումներ: Այնուամենայնիվ հիվանդների 1/3 ունենում է ռեցիդիվ, հիմնականում առաջին վեց ամիսների ընչացքում<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/148727849|title=Adolescent health care : a practical guide|date=2008|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|others=Neinstein, Lawrence S., Neinstein, Lawrence S.|isbn=9780781792561|edition=5th ed|location=Philadelphia|oclc=148727849}}</ref>: Լրիվ դադարեցումը հնարավոր է երեխաների 70%-ի և մեծահասակների 60%-ի մոտ:

=== Վիրահատական բուժում ===

Վիրաբուժական մոտեցումը խորհուրդ է տրվում այն էպիլեպսիայով տառապողներին, ում մոտ ցնցումները չեն վերանում կոնսերվատիվ մեթոդներով, երբ փորձել են առնվազն երկու կամ երեք դեղերի կոմբինացիայով բուժում<ref>{{Cite journal|last=Krucoff|first=Max O.|last2=Chan|first2=Alvin Y.|last3=Harward|first3=Stephen C.|last4=Rahimpour|first4=Shervin|last5=Rolston|first5=John D.|last6=Muh|first6=Carrie|last7=Englot|first7=Dario J.|date=12 2017|title=Rates and predictors of success and failure in repeat epilepsy surgery: A meta-analysis and systematic review|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28994113|journal=Epilepsia|volume=58|issue=12|pages=2133–2142|doi=10.1111/epi.13920|issn=1528-1167|pmc=PMC5716856|pmid=28994113}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|last2=Sander|first2=Josemir W.|last3=Sisodiya|first3=Sanjay M.|last4=Walker|first4=Matthew C.|date=2006-04-01|title=Adult epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16581409|journal=Lancet (London, England)|volume=367|issue=9516|pages=1087–1100|doi=10.1016/S0140-6736(06)68477-8|issn=1474-547X|pmid=16581409}}</ref><ref name=":02">{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|date=2007-4|title=Epilepsy surgery|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17491501|journal=Clinical Medicine (London, England)|volume=7|issue=2|pages=137–142|issn=1470-2118|pmid=17491501}}</ref>: Վիրահատական բուժման նպատակը ցնցումների լրիվ վերացումն է<ref>{{Cite journal|last=Birbeck|first=Gretchen L.|last2=Hays|first2=Ron D.|last3=Cui|first3=Xinping|last4=Vickrey|first4=Barbara G.|date=2002-5|title=Seizure reduction and quality of life improvements in people with epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12027916|journal=Epilepsia|volume=43|issue=5|pages=535–538|issn=0013-9580|pmid=12027916}}</ref>, որին հնարավոր է լինում հասնել 60-70% դեպքերում<ref name=":02" />: Հիմնական մոտեցումն է քունքային բլթի հատումով [[հիպոկամպ|հիպոկամպի]], ուռուցքի և նեոկորտեքսի հեռացումը<ref>{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|date=2007-4|title=Epilepsy surgery|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17491501|journal=Clinical Medicine (London, England)|volume=7|issue=2|pages=137–142|issn=1470-2118|pmid=17491501}}</ref>: Որոշ միջամտութուններ, ինչպիսիք են բրտամարմնի հատումը, իրականացվում են ավելի շատ ցնցումների քանակը նվազեցնելու, քան լրիվ վերացնելու նպատակով:

 

Նեյրոստիմուլյացիան այլընտրանքային մեթոդ է այն անձանց համար, ովքեր ենթակա չեն վիրահատական բուժմանը<ref>{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Դեղորայքի նկատմամբ կայուն դեպքերի համար առաջարկված են երեք տեսակի միջամտություններ՝ [[թափառող նյարդ|թափառող նյարդի]] խթանում, առաջային թալամուսի խթանում և closed-loop տիպի խթանում<ref>{{Cite journal|last=Bergey|first=Gregory K.|date=2013-6|title=Neurostimulation in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23583414|journal=Experimental Neurology|volume=244|pages=87–95|doi=10.1016/j.expneurol.2013.04.004|issn=1090-2430|pmid=23583414}}</ref>:

=== Սննդակարգ ===

Կետոգեն սննդակարգը ըստ որոշ տվյալների նվազեցնում է ցնցումային նոպաների քանակը, երբեմն էլ՝ լրիվ վերացնում, բայց այս տվյալները հետագա հստակեցման կարիք ունեն<ref name=":12">{{Cite journal|last=Martin|first=Kirsty|last2=Jackson|first2=Cerian F.|last3=Levy|first3=Robert G.|last4=Cooper|first4=Paul N.|date=2016-02-09|title=Ketogenic diet and other dietary treatments for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26859528|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2|pages=CD001903|doi=10.1002/14651858.CD001903.pub3|issn=1469-493X|pmid=26859528}}</ref>: Այս մոտեցումը նախընտրելի է այն հիվանդներին, ում դեղորայքը չի օգնում, իսկ վիրահատությունը ցուցված չէ<ref name=":12" />: Մոտ 10% հիվանդների սննդակարգը պահպանում են մի քանի տարի, հետո թողնում են նվազ արդյունավետության, վատ տանելիության և ստամոքս-աղիքային ուղու ու սրտի ախտահարումների պատճառով<ref name=":12" />: Ավելի մեղմ սննդակարգը հեշտ տանելի է ու տալիս է գրեթե նույն արդյունքը: Թե ինչու է սննդակարգը արդյունավետ ՝ անհայտ է<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/776201416|title=Current management in child neurology|date=2009|publisher=BC Decker|others=Maria, Bernard L.|isbn=9781607950646|edition=4th ed|location=Hamilton, Ont.|oclc=776201416}}</ref>: Ֆիզիկական ակտիվությունը կարող է նպաստել ցնցումների կանխարգելմանը ՝ ըստ որոշ հետազոտությունների<ref>{{Cite journal|last=Arida|first=Ricardo Mario|last2=Scorza|first2=Fulvio Alexandre|last3=Scorza|first3=Carla Alessandra|last4=Cavalheiro|first4=Esper Abrão|date=2009-3|title=Is physical activity beneficial for recovery in temporal lobe epilepsy? Evidences from animal studies|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19059282|journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews|volume=33|issue=3|pages=422–431|doi=10.1016/j.neubiorev.2008.11.002|issn=0149-7634|pmid=19059282}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Arida|first=Ricardo M.|last2=Cavalheiro|first2=Esper A.|last3=da Silva|first3=Antonio C.|last4=Scorza|first4=Fulvio A.|date=2008|title=Physical activity and epilepsy: proven and predicted benefits|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18557661|journal=Sports Medicine (Auckland, N.Z.)|volume=38|issue=7|pages=607–615|issn=0112-1642|pmid=18557661}}</ref>: [[Ցելիակիա|Ցելիակիայով]] և առանց ցելիակիայի գլուտենային գերզգայունությամբ հիվանդների մոտ առանց գլուտեն սննդակարգը ցնցումների հաճախականությունը բարձրացնում է<ref>{{Cite journal|last=Jackson|first=Jessica R.|last2=Eaton|first2=William W.|last3=Cascella|first3=Nicola G.|last4=Fasano|first4=Alessio|last5=Kelly|first5=Deanna L.|date=2012-3|title=Neurologic and psychiatric manifestations of celiac disease and gluten sensitivity|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21877216|journal=The Psychiatric Quarterly|volume=83|issue=1|pages=91–102|doi=10.1007/s11126-011-9186-y|issn=1573-6709|pmc=PMC3641836|pmid=21877216}}</ref>:

Ֆիզիկական վարժությունները կարող են կանխել էպիլեպտիկ նոպաների զարգացումը, այս մասին խոսում են որոծ հետազոտություններ<ref>{{cite journal|date=March 2009|title=Is physical activity beneficial for recovery in temporal lobe epilepsy? Evidences from animal studies|journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews|volume=33|issue=3|pages=422–31|doi=10.1016/j.neubiorev.2008.11.002|pmid=19059282|vauthors=Arida RM, Scorza FA, Scorza CA, Cavalheiro EA}}</ref><ref>{{cite journal|year=2008|title=Physical activity and epilepsy: proven and predicted benefits|journal=Sports Medicine|volume=38|issue=7|pages=607–15|doi=10.2165/00007256-200838070-00006|pmid=18557661|vauthors=Arida RM, Cavalheiro EA, da Silva AC, Scorza FA}}</ref>։ Որոշ շներ, որոնք կոչվում են էպիլեպտիկ շներ, կարող են օգնել նոպայի ժամանակ կամ դրանից հետո։ Ենթադրություններ կա, որ շները կարեղ են կանխազգալ էպիլեպտիկ նոպան<ref name="eddivito2010">{{cite journal|date=June 2010|title=A seizure response dog: video recording of reacting behaviour during repetitive prolonged seizures|url=http://www.jle.com/en/revues/epd/e-docs/a_seizure_response_dog_video_recording_of_reacting_behaviour_during_repetitive_prolonged_seizures_284959/article.phtml|deadurl=no|journal=Epileptic Disorders|volume=12|issue=2|pages=142–5|doi=10.1684/epd.2010.0313|pmid=20472528|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006083557/http://www.jle.com/en/revues/epd/e-docs/a_seizure_response_dog_video_recording_of_reacting_behaviour_during_repetitive_prolonged_seizures_284959/article.phtml|archive-date=6 October 2014|vauthors=Di Vito L, Naldi I, Mostacci B, Licchetta L, Bisulli F, Tinuper P|df=dmy-all}}</ref><ref name="ebkirton2008">{{cite journal|date=October 2008|title=Seizure response dogs: evaluation of a formal training program|journal=Epilepsy & Behavior|volume=13|issue=3|pages=499–504|doi=10.1016/j.yebeh.2008.05.011|pmid=18595778|vauthors=Kirton A, Winter A, Wirrell E, Snead OC}}</ref><ref name="Doh2007">{{cite journal|date=January 2007|title=Wag the dog: skepticism on seizure alert canines|journal=Neurology|volume=68|issue=4|pages=309|doi=10.1212/01.wnl.0000252369.82956.a3|pmid=17242343|vauthors=Doherty MJ, Haltiner AM|citeseerx=10.1.1.1003.1543}}</ref>։

 

 

 

=== Այլընտրանքային բժշկություն ===

Այլընտրանքային բժշկության մեթոդներից [[ասեղնաբուժություն|ասեղնաբուժությունը]]<ref>{{Cite journal|last=Cheuk|first=Daniel K. L.|last2=Wong|first2=Virginia|date=2014-05-07|title=Acupuncture for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24801225|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD005062|doi=10.1002/14651858.CD005062.pub4|issn=1469-493X|pmid=24801225}}</ref>, հոգեբանական միջամտությունները<ref>{{Cite journal|last=Ramaratnam|first=Sridharan|last2=Baker|first2=Gus A.|last3=Goldstein|first3=Laura H.|date=2008-07-16|title=Psychological treatments for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18646083|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=3|pages=CD002029|doi=10.1002/14651858.CD002029.pub3|issn=1469-493X|pmid=18646083}}</ref>, [[վիտամին|վիտամինաթերապիան]]<ref>{{Cite journal|last=Ranganathan|first=L. N.|last2=Ramaratnam|first2=S.|date=2005-04-18|title=Vitamins for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15846704|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=2|pages=CD004304|doi=10.1002/14651858.CD004304.pub2|issn=1469-493X|pmid=15846704}}</ref> ու [[Յոգա|յոգան]]<ref>{{Cite journal|last=Panebianco|first=Mariangela|last2=Sridharan|first2=Kalpana|last3=Ramaratnam|first3=Sridharan|date=2015-05-02|title=Yoga for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25934967|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD001524|doi=10.1002/14651858.CD001524.pub2|issn=1469-493X|pmid=25934967}}</ref> չունեն ապացուցված արդյունավետություն էպիլեպսիայի բուժման հարցում: Հետազոտությունները ունեն ցածր ապացուցողական հիմք և չի հաջողվել հանգել որևէ վերջնական եզրակացության<ref>{{Cite journal|last=Brigo|first=Francesco|last2=Igwe|first2=Stanley C.|last3=Del Felice|first3=Alessandra|date=2016-08-11|title=Melatonin as add-on treatment for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27513702|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=8|pages=CD006967|doi=10.1002/14651858.CD006967.pub4|issn=1469-493X|pmid=27513702}}</ref>:

 

Որպես լրացնող միջոց երեխաներին ու նրանց, ում դեղորայքային բուժումը ոչ այնքան օգտակար է, կիրառվում է կաննաբիդիոլը<ref>{{Cite journal|last=Stockings|first=Emily|last2=Zagic|first2=Dino|last3=Campbell|first3=Gabrielle|last4=Weier|first4=Megan|last5=Hall|first5=Wayne D.|last6=Nielsen|first6=Suzanne|last7=Herkes|first7=Geoffrey K.|last8=Farrell|first8=Michael|last9=Degenhardt|first9=Louisa|date=2018-03-06|title=Evidence for cannabis and cannabinoids for epilepsy: a systematic review of controlled and observational evidence|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29511052|journal=Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry|doi=10.1136/jnnp-2017-317168|issn=1468-330X|pmid=29511052}}</ref>: 2018թ․-ին FDA (Food and Drug Association)-ը հաստատեց կաննաբիդիոլի կիրառումը, որպես Լենոքս-Գաստոյի և [[Դրավետի համախտանիշ|Դրավետի համախտանիշների]] ժամանակ

== Կանխատեսում ==

էպիլեպսիան սովորաբար չի բուժվում, բայց կարգավորվում է դեղորայքով մոտ 70% դեպքերում<ref>{{Cite journal|last=Eadie|first=Mervyn J.|date=2012-12|title=Shortcomings in the current treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23237349|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=12|issue=12|pages=1419–1427|doi=10.1586/ern.12.129|issn=1744-8360|pmid=23237349}}</ref>: Գեներալիզացված նոպաները 80%-ով կարգավորվում են, մինչդեռ ֆոկալ նոպաների դեպքում դեղերը օգնում են միայն հիվանդների կեսին<ref>{{Cite journal|last=Bergey|first=Gregory K.|date=2013-6|title=Neurostimulation in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23583414|journal=Experimental Neurology|volume=244|pages=87–95|doi=10.1016/j.expneurol.2013.04.004|issn=1090-2430|pmid=23583414}}</ref>: Երկարաժամկետ ելքը կանխատեսող հավաստի ցուցանիշ է վերջին վեց ամսում նոպաների քանակը: Անբարենպաստ ելքի հավանականությունը բարձր է նաև, եթե դեղորայքային բուժման նկատմամբ կա ցածր պատասխան, կան տարածուն նոպաներ, էպիլեպսիայի ընտանեկան պատմությունը, հոգեբուժական խնդիրներ և ԷԷԳ (էլէկտրաէնցէֆալոգրամմա)-ով կան տարածուն նոպայի մասին վկայող էպիլեպտոֆորմ ալիքներ<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/785826584|title=Fast facts : epilepsy|last=J.|first=Brodie, Martin|date=2012|publisher=Health Press|others=Schachter, Steven C., Kwan, Patrick Kwok Leung.|isbn=9781908541192|edition=5th ed|location=Abingdon, Oxford|oclc=785826584}}</ref>: Զարգացող երկրներում հիվանդների 75%-ը չեն ստանում անհրաժեշտ բուժում<ref name=":04">{{Cite web|url=http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy|title=Epilepsy|website=World Health Organization|language=en-US|accessdate=2018-06-02}}</ref>: Աֆրիկայում այդ ցուցանիշը հասնում է 90%-ի, ինչը պայմանավորված է դեղերի անհասանելիությամբ և թանկարժեքությամբ<ref name=":04" />:

Որպես հիվանդություն՝ էպիլեպսիան, առաջին անգամ նկարագրված է Բաբելոնյան սեպագիր արձանագրություններից մեկում՝ ''«Սակիկկույում»''(մ.թ.ա. 1067թվական) : Այս արձանագրությունում նկարագրված են հիվանդության ախտանիշերը և ախտանշանները, բուժման մեթոդները և հնարավոր ելքերը, ինչպես նաև ներկայացվել են նոպաների տարբեր տեսակները: Բաբելոնցիները, չունենալով պատկերացում հիվանդության կենսաքիմիական գործընթացների մասին, էպիլեպտիկ նոպան վերագրում էին դիվահարմանը և համապատասխանաբար փորձում բուժել դուրս քշելով չար ոգիներին հիվանդի մարմնից: Մ.թ.ա. 900ական թվականներին Պունարվասու Աթրեյան նկարագրել է էպիլեպսիան՝ որպես գիտակցության մթագնման տեսակ<ref name="eadie_20012">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=ZhNW0AJPAzgC|title=A Disease Once Sacred: A History of the Medical Understanding of Epilepsy|author1=Mervyn J. Eadie|author2=Peter F. Bladin|publisher=John Libbey Eurotext|year=2001|isbn=978-0-86196-607-3|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160629182507/https://books.google.am/books?id=ZhNW0AJPAzgC|archivedate=29 June 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Այս մոտեցմանը հանդիպում ենք նաև [[Այուրվեդա|Այուրվեդայում]] ՝ Չարակա-Սամհիթա թղթում (մ.թ.ա. 400թթ.)<ref>{{cite web|url=http://www.who.int/inf-fs/en/fact168.html|title=Epilepsy: An historical overview|date=Feb 2001|work=World Health Organization|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131030115816/http://www.who.int/inf-fs/en/fact168.html|archivedate=30 October 2013|accessdate=27 December 2013|deadurl=yes|df=}}</ref>: Հին հույները այս հիվանդության մասին ունեին հակասական տեսակետեր: ՄԻ կողմից կարծում էին, որ էպիլեպսիան կապված է դիվահարման հետ, իսկ մյուս կողմից այն համարում էին աստվածային և հանճարեղ: Հենց այս պատճառով էպիլեպսիան կոչվում էր նաև ''սրբազան հիվանդություն'' <ref name="history2">{{cite web|url=http://allcountries.org/health/epilepsy_historical_overview.html|title=Epilepsy: historical overview|work=World Health Organization|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110120101205/http://www.allcountries.org/health/epilepsy_historical_overview.html|archivedate=20 January 2011|accessdate=2011-03-20|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Էպիլեպսիան իր տեղն ունի հունական դիցաբանությունում. այն ասոցացվում է Լուսնի Աստվածներ Սելենի և [[Արտեմիս]]<nowiki/>ի հետ, ովքեր էպիլեպսիան ուղարկում էին իրենց զայրացնող մահկանացուներին՝ որպես տանջանք: Հույները հավատացած էին, որ այնպիսի կարևոր դեմքեր ինչպիսիք են [[Հուլիոս Կեսար]]<nowiki/>ը և [[Հերակլես]]<nowiki/>ը ևս ունեցել են էպիլեպսիա:

 

 

 

== Հասարակություն և մշակույթ ==

=== Խարան ===

Խարանը կամ ստիգման շատ տարածված խնդիր է ամբողջ աշխարհում, հատկապես էպիլեպսիայով տառապողների մոտ<ref name="Boer2010">{{cite journal|last=de Boer|first=HM|date=Dec 2010|title=Epilepsy stigma: moving from a global problem to global solutions.|journal=Seizure|volume=19|issue=10|pages=630–6|doi=10.1016/j.seizure.2010.10.017|pmid=21075013}}</ref>: Այն կարող է մարդու վրա ունենալ և՛ տնտեսական, և՛ սոցիալական, և՛ հոգեբանական ազդեցություն<ref name="Boer2010" />: Հնդկաստանում և Չինաստանում թույլատրվում է չեղարկել ամուսնությունը, եթե ամուսիններից մեկը ունի էպիլեպսիա: Որոշ հեռավոր տեղերում ապրող մարդիկ մինչև հիմա հավատում են, որ էպիլեպսիան անեծք է: Աֆրիկայի որոշ հատվածների, ինչպես օրինակ [[Տանզանիա|Տանզանիայի]] և [[Ուգանդա]]<nowiki/>յի բնակիչները էպիլեպսիան կապում են չար ոգիների, կախարդների, թույների հետ և գտնում են, որ փոխանցվում է շփման միջոցով: Միացյալ Թագավորությունում մինչև 1971թվականը էպիլեպսիան օրինական հիմք էր ամուսնությունը չեղարկելու համար: Խարանը կարող է պատճառ հանդիսանալ որոշ էպիլեպսիա ունեցողներին ժխտելու իրենց հիվանդությունը<ref name="Nel2012">{{cite book|title=Epilepsy|last=Neligan|first=A|author2=Hauser, WA|author3=Sander, JW|year=2012|isbn=978-0-444-52898-8|series=Handbook of Clinical Neurology|volume=107|pages=113–33|chapter=The epidemiology of the epilepsies.|doi=10.1016/B978-0-444-52898-8.00006-9|pmid=22938966}}</ref>:

=== Տնտեսություն ===

Նոպաներով հիվանդներին պահելու ծախսերը ԱՄՆ-ում հասնում են մէկ տրիլիոն դոլարի: 2004թ.-ի տվյալներով Եվրոպայում ծախսերը հասնում են 15,5 տրիլիոն եվրոի: Հնդկաստանը հատկացնում է 1,7 տրիլիոն դոլար, որը կազմում է երկրի ՀՆԱ-ի 0,5%-ը: ԱՄՆ-ում էպիլեպտիկ նոպաների կապակցությամբ շտաբ օգնության բաժանմունք դիմածները կազմում են բոլոր դիմողների 1%-ը:

 

=== Աջակցող կազմակերպություններ ===

Կան կազմակերպություններ, որոնք օգնություն են տրամադրում էպիլեպսիայով տառապողներին և նրանց ընտանիքի անդամներին: Ստվերներից դուրս (The ''Out of the Shadows'' ) կազմակերպությունը, [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]]<nowiki/>ը, Ընդդեմ էպիլեպսիայի միջազգային կազմակերպությունը(The International League Against Epilepsy (ILAE)) և Էպիլեպսիայի միջազգային գրասենյակը օցնություն են ցուցաբերում ամբողջ աշխարհում: Էպիլեպսիայի միացյալ խորհուրդը գործում է ՄԹ-ում և Իռլանդիայում. Էպիլեպսիայի ֆոնդը դա ազգային կառույց է ԱՄՆ-ում, որն աշխատում է դարձնել այս հիվանդներին հասարակության լիիրավ անդամներ և իհարկե զբաղվում է բուժմամբ և բուժման նոր մոտեցումների հայտնաբերմամբ<ref name="EFA">{{cite web|url=http://healthfinder.gov/FindServices/Organizations/Organization.aspx?code=HR0238|title=Epilepsy Foundation of America - EFA|date=28 April 2011|website=Healthfinder.gov|publisher=[[US Department of Health and Human Services]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140716080153/http://healthfinder.gov/FindServices/Organizations/Organization.aspx?code=HR0238|archivedate=16 July 2014|accessdate=28 July 2014|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>:

== Հետազոտություններ ==

Ներկայումս խիստ կարևորություն է տրվում նոպաների կանխարգելմանը և հետազոտություններ են կատարվում հայտնաբերելու ԷԷԳ-ի միջոցով ցնցումների վաղ ախտորոշումը<ref name="Car2011">{{Cite journal|last1=Carney|first1=PR.|last2=Myers|first2=S.|last3=Geyer|first3=JD.|date=Dec 2011|title=Seizure prediction: methods.|journal=Epilepsy & Behavior|volume=22 Suppl 1|issue=|pages=S94-101|doi=10.1016/j.yebeh.2011.09.001|pmc=3233702|PMID=22078526}}</ref>: Ցավոք սրտի, 2011թ.-ի տվյալներով դեռ չկա դրական արդյունք<ref name="Car2011" />: Ուսումնասիրությունները կատարվում են կենդանիների վրա, ում մոտ էպիլեպտիկ նոպան առաջացնում են արագ թարթող լուսային լամպերով<ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=TwlXrOBkAS8C&pg=PA426|title=Epilepsy : a comprehensive textbook|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|year=2008|isbn=9780781757775|editor=Jerome Engel|edition=2nd|location=Philadelphia|page=426|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514094321/https://books.google.am/books?id=TwlXrOBkAS8C&pg=PA426|archivedate=14 May 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: