«Էպիլեպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

| նկարագրում = ԷԷԳ-ի ալիքները գեներալիզացված նոպայի ժամանակ

}}

 

Էպիլեպսիայի պատճառը մեծամասամբ հայտնաբերել չի հաջողվում։<ref name=WHO2016/> [[Գլխուղեղի վնասվածք|Գլխուղեղի վնասվածքը]], [[Կաթված|ինսուլտը]], [[Գլխուղեղի Ուռուցք|ուռուցքը]], ինֆեկցիաները և բնածին անոմալիաները կարող են հանդիսանալ էպիլեպսիայի պատճառ և այս գործընթացը կոչվում է էպիլեպտոգենեզ։<ref name=WHO2016/><ref name=Ham2010/><ref name=Gol2013/> Հայտնի են որոշ գենետիկական մուտացիաներ, որոնք ունեն անմիջական դեր էպիլեպտոգենեզում, բայց հանդիպում է ավելի քիչ դեպքերում։ <ref name=Longo2012/><ref name=Pand2011>{{Cite journal | last1 = Pandolfo | first1 = M. | title = Genetics of epilepsy. |journal = Seminars in Neurology | volume = 31 | issue = 5 | pages = 506–18 |date=Nov 2011 | doi = 10.1055/s-0031-1299789 | pmid = 22266888 }}</ref> Էպիլեպտիկ նոպան առաջանում է ուղեղի կեղևում հավելյալ կամ աբնորմալ նեյրոնալ ակտիվության պատճառով։ <ref name=Fisher2005>{{cite journal|vauthors=Fisher R, van Emde Boas W, Blume W, Elger C, Genton P, Lee P, Engel J | title = Epileptic seizures and epilepsy: definitions proposed by the International League Against Epilepsy (ILAE) and the International Bureau for Epilepsy (IBE)| journal = Epilepsia| volume = 46| issue = 4| pages = 470–2| year = 2005| pmid = 15816939| doi = 10.1111/j.0013-9580.2005.66104.x}}</ref> Ախտորոշումը, առաջին հերթին կայանում է նման նոպաներով ընթացող վիճակները ժխտելով, օրինակ՝ ալկոհոլային հանման համախտանիշ, [[էլեկտրոլիտային հավասարակշռության խախտում]]։ <ref name=Longo2012/> Տարբերակիչ ախտորոշման համար կարող են անհրաժեշտ լինել որոշ գործիքային և լաբորատոր հետազոտություններ։ Հենց էպիլեպսիայի համար կարևոր է գլխուղեղի էլեկտրոէնցեֆալոգրամման(ԷԷԳ), բայց վերջինիս բացասական արդյունքը չի բացառում հիվանդությունը։<ref name=Longo2012>{{cite book |last1=Longo |first1=Dan L | name-list-format = vanc |title=Harrison's principles of internal medicine |year=2012 |publisher=McGraw-Hill |isbn=978-0-07-174887-2 |page=3258 |edition=18th|chapter=369 Seizures and Epilepsy}}</ref>

 

Հատկապես կարևոր է համախտանիշների առանձնացումը երեխաների մոտ, <ref name="Nel20122" /> օրինակ՝ Ռոլանդի մանկական բարորակ էպիլեպսիան, մանկական էպիլեպտիկ աբսանսը, յուվենիլ միոկլոնիկ էպիլեպսիան։<ref name="Nel20122" /> Ծանր համախտանիշները, որոնք ուղեղի տարածուն վնասմամբ և դիսֆունկցիայով են ուղեկցվում, դասվում են էպիլեպտիկ [[Էնցեֆալոպաթիա|էնցեֆալոպաթիաներին]]։ Օրինակ՝ Լենոքս-Գաստոյի համախտանիշը և [[Վեսթի համախտանիշ|Վեսթի համախտանիշը,]] որոնց դեպքում նոպաները հաճախ են կրկնվում և բուժումը ավելի բարդ է, քանզի կայուն են դեղորայքային բուժման նկատմամբ։<ref name="jcnnordli2012">{{cite journal|date=October 2012|title=Epileptic encephalopathies in infants and children|journal=Journal of Clinical Neurophysiology|volume=29|issue=5|pages=420–4|doi=10.1097/WNP.0b013e31826bd961|pmid=23027099|vauthors=Nordli DR}}</ref> Ժառանգականությունը էպիլեպսիայի առաջացման գործում ունի իր ուրույն դերը, բայց հստակ ապացուցված մեկ գեն, որն ունի էական ազդեցություն չի հայտնաբերվել։ <ref>{{cite journal|display-authors=6|date=August 2012|title=Exome sequencing followed by large-scale genotyping fails to identify single rare variants of large effect in idiopathic generalized epilepsy|journal=American Journal of Human Genetics|volume=91|issue=2|pages=293–302|doi=10.1016/j.ajhg.2012.06.016|pmc=3415540|pmid=22863189|vauthors=Heinzen EL, Depondt C, Cavalleri GL, Ruzzo EK, Walley NM, Need AC, Ge D, He M, Cirulli ET, Zhao Q, Cronin KD, Gumbs CE, Campbell CR, Hong LK, Maia JM, Shianna KV, McCormack M, Radtke RA, O'Conner GD, Mikati MA, Gallentine WB, Husain AM, Sinha SR, Chinthapalli K, Puranam RS, McNamara JO, Ottman R, Sisodiya SM, Delanty N, Goldstein DB}}</ref>։ Ավելի ժամանակակից գենոմային սեքվենավորմամբ հետազոտությունները հայտնաբերվել են որոշ դե նովո գենային մուտացիաներ, որոնք պատասխանատու են էպիլեպտիկ էնցեֆալոպաթիայի զարգացման համար։ Այդպիսի գեներից են [[CHD2]][[SYNGAP1|, SYNGAP1]], [[DNM1]], [[GABBR2]], [[Fatty acid synthase|FASN]] և [[RYR3]]<ref>{{cite journal|author=EuroEPINOMICS-RES Consortium|date=October 2014|title=De novo mutations in synaptic transmission genes including DNM1 cause epileptic encephalopathies|journal=American Journal of Human Genetics|volume=95|issue=4|pages=360–70|doi=10.1016/j.ajhg.2014.08.013|pmc=4185114|pmid=25262651}}</ref> <ref>{{cite journal|display-authors=6|date=July 2013|title=Targeted resequencing in epileptic encephalopathies identifies de novo mutations in CHD2 and SYNGAP1|journal=Nature Genetics|volume=45|issue=7|pages=825–30|doi=10.1038/ng.2646|pmc=3704157|pmid=23708187|vauthors=Carvill GL, Heavin SB, Yendle SC, McMahon JM, O'Roak BJ, Cook J, Khan A, Dorschner MO, Weaver M, Calvert S, Malone S, Wallace G, Stanley T, Bye AM, Bleasel A, Howell KB, Kivity S, Mackay MT, Rodriguez-Casero V, Webster R, Korczyn A, Afawi Z, Zelnick N, Lerman-Sagie T, Lev D, Møller RS, Gill D, Andrade DM, Freeman JL, Sadleir LG, Shendure J, Berkovic SF, Scheffer IE, Mefford HC}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|year=2014|title=CHD2 haploinsufficiency is associated with developmental delay, intellectual disability, epilepsy and neurobehavioural problems|journal=Journal of Neurodevelopmental Disorders|volume=6|issue=1|pages=9|doi=10.1186/1866-1955-6-9|pmc=4022362|pmid=24834135|vauthors=Chénier S, Yoon G, Argiropoulos B, Lauzon J, Laframboise R, Ahn JW, Ogilvie CM, Lionel AC, Marshall CR, Vaags AK, Hashemi B, Boisvert K, Mathonnet G, Tihy F, So J, Scherer SW, Lemyre E, Stavropoulos DJ}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|date=November 2013|title=De novo loss-of-function mutations in CHD2 cause a fever-sensitive myoclonic epileptic encephalopathy sharing features with Dravet syndrome|journal=American Journal of Human Genetics|volume=93|issue=5|pages=967–75|doi=10.1016/j.ajhg.2013.09.017|pmc=3824114|pmid=24207121|vauthors=Suls A, Jaehn JA, Kecskés A, Weber Y, Weckhuysen S, Craiu DC, Siekierska A, Djémié T, Afrikanova T, Gormley P, von Spiczak S, Kluger G, Iliescu CM, Talvik T, Talvik I, Meral C, Caglayan HS, Giraldez BG, Serratosa J, Lemke JR, Hoffman-Zacharska D, Szczepanik E, Barisic N, Komarek V, Hjalgrim H, Møller RS, Linnankivi T, Dimova P, Striano P, Zara F, Marini C, Guerrini R, Depienne C, Baulac S, Kuhlenbäumer G, Crawford AD, Lehesjoki AE, de Witte PA, Palotie A, Lerche H, Esguerra CV, De Jonghe P, Helbig I}}</ref>։

 

 

 

Այն համախտանիշները, որոնց պատճառները հայտնաբերված չեն, չեն միավորվում որևէ համախտանիշների խմբում։<ref name="2011rec2" /> Իդիոպաթիկ(անհայտ պատճառ) էպիլեպսիաների դասակարգումը հիմնականում հիմնված է կլինիկական նշանների, տարիքային առանձնահատկությունների և գենետիակական նախատրամադրվածության տվյալների վրա։<ref name="2011rec2" /> Մանկական էպիլեպսիայի որոշ տեսակներ ներառված են անհայտ պատճառի էպիլեպսիաների մեջ, որտեղ կարևորում ենք ժառանգական նախատրամադրվածությունը, օրինակ՝ Ռոլանդի բարորակ մանկական էպիլեպսիան։ Մյուսները ներառված են ախտանշանային էպիլեպսիաների տեսակների մեջ, չնայած ժառանգականության գործոնին, օրինակ [[Էպիլեպսիա#Լենոքս-Գաստոյի համախտանի շ|լենոքս-Գաստոյի համախտանիշ]]<nowiki/>ը։<ref name="2011rec2" /> Կլինիկական համախտանիշները, որտեղ էպիլեպսիան հիմնական ախտանիշը չէ, օրինակ՝ [[Անջելմանի համախտանիշ|Անջելմանի համախտանիշը]], ներառված են ախտանշանային էպիլեպսիաների մեջ, սակայն այդ հարցը վիճելի է և գիտնականների որոշ մասը առաջարկում են ընդգրկել իդիոպաթիկ էպիլեպսիաների մեջ։<ref name="2011rec2" /> Գիտության զարգացմանը զուգընթաց դասակարգումը ժամանակ առ ժամանակ փոխվում է։

=== Ախտորոշիչ մեթոդներ ===

ԷԷԳ-ն ցույց է տալիս գլխուղեղի էլեկտրական ակտիվությունը, ինչը կարող է օգնել գնահատելու էպիլեպտիկ նոպայի զարգացման ռիսկը: Սա խորհուրդ է տրվում անցկացնել այն հիվանդներին, ովքեր նախկինում ունեցել են էպիլեպտիկ ցնցումներ: ԷԷգ-ի առավելությունն այն է, որ այն օգնում է տարբերակել էպիլեպսիաների տարբեր տեսակները: Երեխաների մոտ երկրորդ նոպայից հետո է միայն կիրառվում: Այս մեթոդը չի կարելի կիրառել էպիլեպսիան բացառելու համար, միաժամանակ կարող է լինել կեղծ դրական արդյունք՝ հիվանդության բացակայության պայմաններում: Որոշ դեպքերում ԷԷԳ-ն անցկացվում է գիշերը, երբ հիվանդը քնած է:

Ֆիզիկական վարժությունները կարող են կանխել էպիլեպտիկ նոպաների զարգացումը, այս մասին խոսում են որոծ հետազոտություններ<ref>{{cite journal|date=March 2009|title=Is physical activity beneficial for recovery in temporal lobe epilepsy? Evidences from animal studies|journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews|volume=33|issue=3|pages=422–31|doi=10.1016/j.neubiorev.2008.11.002|pmid=19059282|vauthors=Arida RM, Scorza FA, Scorza CA, Cavalheiro EA}}</ref><ref>{{cite journal|year=2008|title=Physical activity and epilepsy: proven and predicted benefits|journal=Sports Medicine|volume=38|issue=7|pages=607–15|doi=10.2165/00007256-200838070-00006|pmid=18557661|vauthors=Arida RM, Cavalheiro EA, da Silva AC, Scorza FA}}</ref>։ Որոշ շներ, որոնք կոչվում են էպիլեպտիկ շներ, կարող են օգնել նոպայի ժամանակ կամ դրանից հետո։ Ենթադրություններ կա, որ շները կարեղ են կանխազգալ էպիլեպտիկ նոպան։<ref name="eddivito2010">{{cite journal|date=June 2010|title=A seizure response dog: video recording of reacting behaviour during repetitive prolonged seizures|url=http://www.jle.com/en/revues/epd/e-docs/a_seizure_response_dog_video_recording_of_reacting_behaviour_during_repetitive_prolonged_seizures_284959/article.phtml|deadurl=no|journal=Epileptic Disorders|volume=12|issue=2|pages=142–5|doi=10.1684/epd.2010.0313|pmid=20472528|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006083557/http://www.jle.com/en/revues/epd/e-docs/a_seizure_response_dog_video_recording_of_reacting_behaviour_during_repetitive_prolonged_seizures_284959/article.phtml|archive-date=6 October 2014|vauthors=Di Vito L, Naldi I, Mostacci B, Licchetta L, Bisulli F, Tinuper P|df=dmy-all}}</ref><ref name="ebkirton2008">{{cite journal|date=October 2008|title=Seizure response dogs: evaluation of a formal training program|journal=Epilepsy & Behavior|volume=13|issue=3|pages=499–504|doi=10.1016/j.yebeh.2008.05.011|pmid=18595778|vauthors=Kirton A, Winter A, Wirrell E, Snead OC}}</ref><ref name="Doh2007">{{cite journal|date=January 2007|title=Wag the dog: skepticism on seizure alert canines|journal=Neurology|volume=68|issue=4|pages=309|doi=10.1212/01.wnl.0000252369.82956.a3|pmid=17242343|vauthors=Doherty MJ, Haltiner AM|citeseerx=10.1.1.1003.1543}}</ref>

 

 

=== Այլընտրանքային բժշկություն ===

Այլընտրանքային բժշկության մեթոդներից [[ասեղնաբուժություն]]<nowiki/>ը<ref>{{Cite journal|last=Cheuk|first=Daniel K. L.|last2=Wong|first2=Virginia|date=2014-05-07|title=Acupuncture for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24801225|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD005062|doi=10.1002/14651858.CD005062.pub4|issn=1469-493X|pmid=24801225}}</ref>, հոգեբանական միջամտությունները<ref>{{Cite journal|last=Ramaratnam|first=Sridharan|last2=Baker|first2=Gus A.|last3=Goldstein|first3=Laura H.|date=2008-07-16|title=Psychological treatments for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18646083|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=3|pages=CD002029|doi=10.1002/14651858.CD002029.pub3|issn=1469-493X|pmid=18646083}}</ref>, [[վիտամին]]<nowiki/>աթերապիան<ref>{{Cite journal|last=Ranganathan|first=L. N.|last2=Ramaratnam|first2=S.|date=2005-04-18|title=Vitamins for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15846704|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=2|pages=CD004304|doi=10.1002/14651858.CD004304.pub2|issn=1469-493X|pmid=15846704}}</ref> ու [[Յոգա|յոգան]]<ref>{{Cite journal|last=Panebianco|first=Mariangela|last2=Sridharan|first2=Kalpana|last3=Ramaratnam|first3=Sridharan|date=2015-05-02|title=Yoga for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25934967|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD001524|doi=10.1002/14651858.CD001524.pub2|issn=1469-493X|pmid=25934967}}</ref> չունեն ապացուցված արդյունավետություն էպիլեպսիայի բուժման հարցում: Հետազոտությունները ունեն ցածր ապացուցողական հիմք և չի հաջողվել հանգել որևէ վերջնական եզրակացության<ref>{{Cite journal|last=Brigo|first=Francesco|last2=Igwe|first2=Stanley C.|last3=Del Felice|first3=Alessandra|date=2016-08-11|title=Melatonin as add-on treatment for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27513702|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=8|pages=CD006967|doi=10.1002/14651858.CD006967.pub4|issn=1469-493X|pmid=27513702}}</ref>:

 

 

 

== Կանխատեսում ==

էպիլեպսիան սովորաբար չի բուժվում, բայց կարգավորվում է դեղորայքով մոտ 70% դեպքերում<ref>{{Cite journal|last=Eadie|first=Mervyn J.|date=2012-12|title=Shortcomings in the current treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23237349|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=12|issue=12|pages=1419–1427|doi=10.1586/ern.12.129|issn=1744-8360|pmid=23237349}}</ref>: Գեներալիզացված նոպաները 80%-ով կարգավորվում են, մինչդեռ ֆոկալ նոպաների դեպքում դեղերը օգնում են միայն հիվանդների կեսին<ref>{{Cite journal|last=Bergey|first=Gregory K.|date=2013-6|title=Neurostimulation in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23583414|journal=Experimental Neurology|volume=244|pages=87–95|doi=10.1016/j.expneurol.2013.04.004|issn=1090-2430|pmid=23583414}}</ref>: Երկարաժամկետ ելքը կանխատեսող հավաստի ցուցանիշ է վերջին վեց ամսում նոպաների քանակը: Անբարենպաստ ելքի հավանականությունը բարձր է նաև, եթե դեղորայքային բուժման նկատմամբ կա ցածր պատասխան, կան տարածուն նոպաներ, էպիլեպսիայի ընտանեկան պատմությունը, հոգեբուժական խնդիրներ և ԷԷԳ (էլէկտրաէնցէֆալոգրամմա)-ով կան տարածուն նոպայի մասին վկայող էպիլեպտոֆորմ ալիքներ<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/785826584|title=Fast facts : epilepsy|last=J.|first=Brodie, Martin|date=2012|publisher=Health Press|others=Schachter, Steven C., Kwan, Patrick Kwok Leung.|isbn=9781908541192|edition=5th ed|location=Abingdon, Oxford|oclc=785826584}}</ref>: Զարգացող երկրներում հիվանդների 75%-ը չեն ստանում անհրաժեշտ բուժում<ref name=":04">{{Cite web|url=http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy|title=Epilepsy|website=World Health Organization|language=en-US|accessdate=2018-06-02}}</ref>: Աֆրիկայում այդ ցուցանիշը հասնում է 90%-ի, ինչը պայմանավորված է դեղերի անհասանելիությամբ և թանկարժեքությամբ<ref name=":04" />: