«Եվրասիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Պիտակներ՝ Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
No edit summary
Տող 9.
Մայրցամաքը գտնվում է Հյուսիսային կիսագնդում, միայն ծայր հարավարևելյան կղզիների մի հատվածն է գտնվում Հարավային կիսագնդում։ Եվրասիայի առավել զանգվածային մասը գտնվում է Արևելյան կիսագնդում, իսկ եզրային արևմտյան և արևելյան մասերը գտնվում են Արևմտյան կիսագնդում։ Մայրցամաքը արևմուտքից արևելք ձգվում է 16 հազ. կմ, հյուսիսից հարավ՝ 8 հազ. կմ։
 
Եվրասիան բաժանվում է 2 աշխարհամասերի՝ Եվրոպայի և Ասիայի։ Ասիային բաժին է ընկնում մայրցամաքի ընդհանուր տարածքի 80﹪80 % /44,3մլն3 մլն. քառ. կմ/, իսկ Եվրոպային՝ 20﹪20 %-ը /10.5լմն. քառ. կմ/։ Ասիան Եվրոպայից պայմանականորեն բաժանող սահմանն անցնում է [[Ուրալյան լեռներիլեռներ]]<nowiki/>ի արևելյան ստորոտներով, [[Ուրալ (գետ)|Ուրալ]] կամ Էմբա գետով, [[Կասպից ծովիծով]]<nowiki/>ի հյուսիսային ափով, [[Կումա-Մանիչի իջվածքովիջվածք]]<nowiki/>ով, [[Ազովի ծովովծով]]<nowiki/>ով, [[Կերչի նեղուցովնեղուց]]<nowiki/>ով, [[Սև ծովովծով]]<nowiki/>ով, [[Բոսֆոր|Բոսֆորի նեղուցովնեղուց]]<nowiki/>ով, [[Մարմարա ծովովծով]]<nowiki/>ով, [[Դարդանելի նեղուցովնեղուց]]<nowiki/>ով, Էգեյան[[Եգեյան ծովով։ծով]]<nowiki/>ով։ Եվրասիան միակ մայրցամաքն է, որի ափերը ողողում են երկրագնդի բոլոր չորս օվկիանոսների ջրերը. հարավում՝ [[Հնդկական օվկիանոս|Հնդկական]], հյուսիսում՝ [[Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոս|Հյուսիսային Սառուցյալ]], արևմուտքում՝ [[Ատլանտյան օվկիանոս|Ատլանտյան]] և արևելքում՝ [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ]]։
 
Եվրասիայի կղզիների մակերեսը մոտ 2.75 մլն. կմ է։
Տող 28.
Եվրասիայի մակերևույթի առանձնահատկություններից է նաև այն, որ այստեղ են գտնվում երկրագնդի ինչպես ամենաբարձր ([[Ջոմոլունգմա]] կամ Էվերեստ՝ 8848 մ.), այնպես էլ ամենացածր ([[Մեռյալ ծով]]ի ափը՝ -400 մ.) կետերը։ Մյուս առանձնահատկությունն այն է, որ Եվրասիան մյուս մայրցամաքներից զգալիորեն բարձր է։ Հատկապես աչքի է ընկնում Ասիան (միջին բարձրությունը մոտ 900 մ. է)։
 
Ներկայիս Եվրասիա մայրցամաքը ձևավորվել է հնագույն ցամաքների, պլատֆորմների շուրջը։ Եվրասիայի հյուսիսային մասը կազմում է հնագույն [[Լավրասիա]] մայրցամաքի մի կտորը։ Նրա ձևավորման գործում կարևոր դեր են խաղացել Արևելաեվրոպական (Ռուսական), Սիբիրական, Չինական, Հնդկական և Արաբական պլատֆորմները։ Վերջին երկուսը հնագույն [[Գոնդվանա]] մայրցամաքի մասերն են։ Լավրասիայի և Գոնդվանայի միջև տարածվում էր ընդարձակ Ալպ-Հիմալայան, իսկ Եվրասիայի արևելյան ափերով՝ [[Խաղաղօվկիանոսյան գեոսինկլինալը։գեոսինկլինային գոտի|Խաղաղօվկիանոսյան գեոսինկլինալ]]<nowiki/>ը։ Այս գեոսինկլինալներում լեռնակազմական պրոցեսների հետևանքով առաջացան լեռներ, լեռնային համակարգեր։ Այսիպիսով՝ Եվրասիա մայրցամաքը կազմավորվել է մի քանի պլատֆորմների և ծալքավորված գեոսինկլինալների միացման հետևանքով։
 
== Աշխարհամասի աշխարհագրական ռեկորդներ ==
Տող 40.
 
Աշխարհամասում է գտնվում նաև [[հյուսիսային կիսագունդ|հյուսիսային կիսագնդի]] ցրտի բևեռը։
[[Կամչատկա]]յում կա 150 [[հրաբուխ]], որոնցից 25 գործող։ Կամչատկայում է գտնվում ամենաբարձր [[հեյզերգեյզեր]]<nowiki/>ը՝ Վիլիկանը, որը ժայթքում է 4 ժամը մեկ։ Ջրի ջերմաստիճանը՝ 100 աստիճան. գեյզերի շիթի բարձրությունը՝ 40 մ։
 
== Պատմա-աշխարհագրականՊատմաաշխարհագրական շրջաններ ==
Եվրասիան հանդիսանումհամարվում է [[Շումեր]]ական և [[Չինաստան|Չինական]] հնագույն քաղաքակրթությունների հայրենիքը, և տեղ, որտեղ ձևավորվել են Երկրագնդի գրեթե բոլոր քաղաքակրթությունները։
 
Եվրասիան պայմանականորեն բաժանված է երկու մասի՝ Եվրոպա և Ասիա։ Ասիան մեծ չափսերիչափերի պատճառով ստորաբաժանվում է ավելի փոքր շրջանների՝ [[Սիբիր]], [[Հեռավոր Արևելք]], Մերձամուրյան, Ծովամերձ, Մանչժուրիա, [[Չինաստան]], [[Հնդկաստան]], [[Տիբեթ]], Ույգուրիա/ արվ. Տուրկեստան, այժմ Սինցզյան Կորեայի կազմում/, Միջին Ասիա, [[Մերձավոր Արևելք]], [[Կովկաս]], [[Իրան|Պարսկաստան]], Հնդչինաստան[[Հնդկաչին]], Արավիա[[Արաբական թերակղզի|Արաբիա]] և այլն։
 
== Ջրագրություն ==
Տող 51.
{{main|Եվրասիայի գետեր}}{{main|Եվրասիայի լճեր}}
 
Եվրասիան շատ հարուստ է ներքին ջրերով։ Այստեղ են գտնվում նշանակալից մի շարք ջրառատ և երկար գետեր, մեծ և խորը լճեր։ Գետերի տեղաբաշխումը կախում ունի ռելիեֆից և մայրցամաքում տեղումների բաշխումից։ Եվրասիային բնորոշ է նեիքրիններքին հոսքի ավազանների մեծ տարածքը։
 
== Կլիմա ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Եվրասիա» էջից