«Օպերացիոն համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Օպերացիոն (գործառնական) համակարգը ('''ՕՀ''') [[ծրագրերի]] մի ամբողջություն է , որոնք կառավարում են համակարգչային տեխնիկայի ռեսուրսները և ընդհանուր ծառայություններ են մատակարարում [[կիրառական ծրագրերի]] համար։ Համակարգչային համակարգում օպերացիոն համակարգը համակարգի ծրագրային ապահովման ամենակարևոր ձևն է։ Առանց օպերացիոն համակարգի օգտվողը չի կարող [[կիրառական ծրագիր]] օգտագործել համակարգչի վրա բացառությամբ եթե ծրագիրը ինքնաբեռնվող չի։ Ժամանակի բաժանման օպերացիոն համակարգերը, համակարգի արդյունավետ օգտագործման համար պլանավորում են առաջադրանքները և դրանցից շատերը ներառում են պրոցեսորի ժամանակի, զանգվածային պահեստավորման, տպագրության և այլ ռեսուրսների ծախսերի բաշխման հաշվառումը։ Սարքավորումների այնպիսի գործողությունների համար, ինչպիսիք են ներածումն ու արտածումը, և [[հիշողության տեղաբաշխումը]], օպերացիոն համակարգը հանդես է գալիս որպես միջնորդ կիրառական ծրագրերի և համակարգչային սարքավորման միջև,չնայած կիրառական ծածկագիրը սովորաբար ստեղծվում է հենց սարքավորման միջոցով և հաճախ ՕՀ-ի կարիքն ունի կամ կարող է ընդհատվել նրա կողմից։ Օպերացիոն համակարգերը կարելի է գտնել գրեթե ցանկացած սարքավորման մեջ, որը համակարգիչ է պարունակում՝ [[բջջային հեռախոսներից]]և [[վիդեո խաղերի]] կառավարման վահանակից մինչև [[բարձրագույն համակարգիչները]] և [[վեբ հատուկ պրոցեսորները]]:

Ժամանակակից հայտնի օպերացիոն համակարգերի օրինակներ են [[Android]]-ը, [[iOS]]-ը, [[Linux]]-ը, [[Mac OS X]]-ը, որոնցից յուրաքանչյուրն էլ իր սկզբնաղբյուրն ունի [[Unix]]-ում և [[Microsoft Windows]]-ում։

 

==Տեսակները==

 

 

 

Վաղ շրջանի համակարգիչները ձևավորված էին կատարելու մի քանի առանձին գործողություններ, ինչպես հաշվիչը։ Մինչև 1960թ-ը օպերացիոն համակարգերն իրենց ժամանակակից և ավելի բարդ տարբերակով դեռևս գոյություն չունեին։ Օպերացիոն համակարգերի որոշ բնորոշ գծեր զարգացվել են 1950-ականներին, ինչպես օրինակ մոնիտորային ծրագրերը, որոնք կարող էին ինքնաբերաբար հաջորդականությամբ աշխատացնել մի քանի կիրառական ծրագրեր՝ բարձրացնելով գործողության արագությունը։ Սարքավորման այնպիսի առանձնահատկություններ էին ավելացվում, որ հնարավոր էին դարձնում ընդհատումները և զուգահեռ գործողությունները։ Երբ Apple Inc., Atari, IBM և Amiga կազմակերպությունների անհատական համակարգիչները հայտնի դարձան 1980-ականներին, վաճառողները ավելացրեցին օպերացիոն համակարգի այնպիսի առանձնահատկություններ, որոնք նախապես օգտագործվել էին գերարագ համակարգիչների և մինի համակարգիչների վրա։ Հետագայում, շատ առանձնահատկություններ զարգացվեցին, ինչպես օրինակ գրաֆիկական յուզերների ծրագրերի համակարգը՝ անհատական համակարգչային օպերացիոն համակարգերի համար։

Օպերացիոն համակարգը բաղկացած է բազմաթի մասերից։ Ամենակարևոր մասերից մեկը դա կեռնելն է, որը կարգավորում է ցածր մակարդակի գործողությունները, որը սովորական օգտագործողը սովորաբար չի կարող տեսնել։ Այն կարգավորում է, թե ինչպես է հիծողությունը կարդացվում և գրվում, այն հաջորդականությունը, որով տեղի են ունենում գործողություննորը, ինչպես է տեղեկատվությունը ստացվուն և ուղարկվում այնպիսի սարքավորումների միջոցով, ինչպիսին մոնիտորն է, մկնիկը և ստեղնաշարը, և որոծում է, թե ինչպես մեկնաբանել ցանցերից ստացված տեղեկատվությունը։ Յուզերի ծրագրային համակարգը (ինտերֆեյս) մի բաղադրիչ է, որը անմիջական գործողության մեջ է համկարգիչը օգտագործողի հետ, որը հնարավորություն է տալիս նրանց ղեկավարել և օգտագործել ծրագրերը։ Յուզերի ծրագրային համակարգը կարող է գրաֆիկական լինել՝ պատկերներով և սեղանադիրով (դեսկթոփ) կամ տեքստային՝ հրամանի տողով։

Windows 3.1-Me-ն ունի հիշողության պաշտպանության մի քանի մակարդակներ, բայց ծրագրերը հեշտությամբ խաբեությամբ կարող են օգտագործել այն։ Ընդհանուր պաշտպանական ձախողում կլինի, որը ցույց կտա, որ մասնատման խախում է տեղի ունեցել, ինչևիցե համակարգը հաճախ կխափանվի։

 

 

Իսկական հիշողության ուղղվածության օգտագործումը (ինչպես օրինակ համարակալումը և մասնատումը) նշանակում է, որ կեռնելը կարող է ընտրել, թե որ ծրագիրը որ պահին ինչ հիշողություն կարող է օգտագործել՝ օպերացիոն համակարգին թույլատրելով բազմապիսի գործողությունների համար օգտագործել նույն հիշողական վայրերը։

«Իսկական հիշողությունըե ծրագրավորողին կամ յուզերին ապահովում է այնպիսի ըմբռնմամբ, որ համակարգչում ավելի մեծ չափով ՌԱՄ կամ քան իրականում:

 

Ներկայումս օպերացիոն համակարգերի մեծ մասը աջակցում են բազմաթիվ ցանցային արձանագրությունների, սարքավորումների և դրանց օգտագործման ծրագրերին: Սա նշանակում է, որ տարբեր օպերացիոն համակարգերով աշխատող համակարգիչները կարող են մասնակցել ընդհանուր ցանցին բաժանելու համար այնպիսի ռեսուրսներ, ինչպիսին են հաշվառումը, ֆայլերը, տպիչները և սկաներները, օգտագործելով լարով կամ անլար կապ: Ցանցերը հիմնականում կարող են համակարգչի օպերացիոն համակարգին թույլատրել հասանելի լինել հեռավոր համակարգչի ռեսուրսներին` կատարելով նույն գործողությունները որ կարող էր կատարել, եթե այդ ռեսուրսները անմիջական կապված լինեին տեղայինհամակարգչին: Սա ներառում է ամեն ինչ սկսած հասարակ կապից, մինչև ցանցային ֆայլերի համակարգի օգտագործումը և նույնիսկ բաժանելով մեկ այլ համակարգչի գրաֆիկաները և ձայնային սարքավորումները:Որոշ ցանցային ծառայություններ թափանցելիորեն թույլ են տալիս համակարգչի ռեսուրսների հասանելիությունը, ինչպես SSH-ը, որը ցանցային յուզերներին թույլատրում է ուղղակի մուտք գործել համակարգչի հրամայական տողի շրագրային համակարգ:

Սերվերային ցանցը համակարգչում այնպիսի ծրագրի հնարավորություն է տալիս, որը կոչվում է կլիենտ, և ցանցի միջոցով միացնում է մեկ այլ համակարգչի, որը կոչվում է սերվեր: Սերվերներն ծառայություններ են առաջարկում այլ ցանցային համակարգիչներին և յուզերներին: Այս ծառայությունները սովորաբար մատուցվում են պորտերի միջոցով: Յուրաքանչյուր պորտի համարը սովորաբար կապվում է ամնեաշատը մեկ գորշող ծրագրի հետ, որը պատասխանատու է այդ պորտին պահանջներ ներկայացնելու համար: Դաեմոնը, լինելով յուզերային ծրագիր, կարող է իր հերթին մուտք գործել այդ համակարգչի տեղային սարքավորման ռեսուրսներ` պահանջներ փոխանցելով օպերացիոն համակարգ հանդիսացող կեռնելին: