«Sci-Hub»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 26.
Այն շրջանցում է հրատարակչի վճարումները` թույլ տալով ուսումնական հաստատության վստահված անձանց միջոցով անվճար մուտք գործել գիտական հոդվածների ամբողջական տարբերակներ: Sci-Hub-ը գիտական ամսագրերը պահում է իր սեփական քեշի մեջ` հետագա հարցումներն արագացնելու համար:
 
Sci-Hub-ը հիմնադրվել է 2011 թ․-ին, Ղազախստանի ասպիրանտ [[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Ալեքսանդրա Էլբակյանի]] կողմից` գիտելիքների տարածմանը նպաստելու նպատակով<ref name=":7">{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/sci-hub-tears-down-academias-illegal-copyright-paywalls-150627/|title=Sci-Hub Tears Down Academia's "Illegal" Copyright Paywalls - TorrentFreak|accessdate=2015-10-05}}</ref>՝ ի պատասխան վճարովի հետազոտական աշխատանքների բարձր արժեքների՝ մոտ 30 ԱՄՆ դոլար յուրաքանչյուր հոդվածի համար<ref name="bigthink">[http://bigthink.com/neurobonkers/a-pirate-bay-for-science Meet the Robin Hood of Science]</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://theconversation.com/elsevier-acts-against-research-article-pirate-sites-and-claims-irreparable-harm-43293|title=Elsevier acts against research article pirate sites and claims irreparable harm|last=Glance|first=David|accessdate=2015-10-05}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.slate.com/blogs/future_tense/2015/07/01/netizen_report_scholars_in_colombia_kazakhstan_face_legal_woes_for_sharing.html|title=Netizen Report: Scholars in Colombia, Kazakhstan Face Legal Woes for Sharing Research|date=2015-07-01|newspaper=Slate|issn=1091-2339|access-date=2015-10-05}}</ref>։
 
2015 թ. ակադեմիական հրատարակիչ ''Elsevier-''ն բողոք է ներկայացրել [[Նյու Յորք|Նյու Յորքում]] Sci-Hub-ի դեմ` [[Հեղինակային իրավունք|հեղինակային իրավունքի]] խախտման համար<ref>{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/elsevier-cracks-down-on-pirated-scientific-articles-150609/|title=Elsevier Cracks Down on Pirated Scientific Articles - TorrentFreak|accessdate=2015-10-05}}</ref>։ Հետազոտությունների արդյուքում պարզվեց, որ 2017թ․-ի հուլիսին PeerJ ամսագրում տպագրված հոդվածները հասանելի դարձնելու շնորհիվ՝ Sci-Hub-ը բավարարել է օգտատերերի հարցումների 99,3 %-ը, և հոդվածների միայն 0,37 % մնացին անհասանելի հետազոտողների նմուշներումհարցումներում<ref>{{Статья|автор=Daniel S Himmelstein, Ariel R Romero, Stephen R McLaughlin, Bastian Greshake Tzovaras, Casey S Greene|заглавие=Sci-Hub provides access to nearly all scholarly literature|ссылка=https://peerj.com/preprints/3100/|язык=en|издание=PeerJ Preprints|год=2017-07-20|issn=2167-9843|doi=10.7287/peerj.preprints.3100v1}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/science/20170728/1499330722.html|title=Ученые предсказывают победу пиратов из России над научными издательствами|date=20170728T1252+0300Z|work=РИА Новости|language=ru|accessdate=2017-08-02}}</ref>։
 
Հաջորդող դատական գործընթացի արդյունքում 2015թ․-ի նոյեմբերին բնօրինակ sci-hub.org կայքն արգելափակվեց<ref>{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/court-orders-shutdown-of-libgen-bookfi-and-sci-hub-151102/|title=Court Orders Shutdown Of LibGen, Bookfi And Sci-Hub - TorrentFreak|accessdate=2015-12-13}}</ref>: Առաջին կայքիդոմենի կորստի արդյունքում, նախագիծն վերականգնեց իր աշխատանքը նույն ամսում [[.io|․io]] դոմենով<ref name="TF-SciHubResurfaces3">{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/sci-hub-and-libgen-resurface-after-being-shut-down-151121/|title=Sci-Hub, BookFi and LibGen Resurface After Being Shut Down - TorrentFreak|website=TorrentFreak|publisher=TorrentFreak|language=en-US|accessdate=2015-12-13}}</ref>, այնուհետև Sci-Hub-ը ցիկլային տեղափոխվել է մի շարք այլ դոմենների միջոցով, որոնցից մի քանիսն արգելափակվել են որոշ երկրներում: Sci-Hub-ը հակասական գովասանքի է արժանացել գիտական և ակադեմիական համայնքների կողմից և դատապարտվելդատապարտվել՝ մի շարք հրատարակիչների կողմից:
 
== Պատմություն ==
Տող 37.
 
=== Համագործակցություններ ===
2011թ․-ի սեպտեմբերից մինչ 2013թ․- ի սկիզբը կայքը գործարկվում էր առանց պահեստարանների։
 
2013թ․-ին Sci-Hub-ը սկսեց համագործակցել Ռուսաստանում գտնվող ուսումնական գրքերի եւև փաստաթղթերի պահոց՝ Գիտական Ժառանգության ([[LibGen|LibGen-ի]]) հետ<ref>{{Cite tweet|user=Sci_Hub|number=301968017670164481|title=Новости ресурса: интеграция с Либгеном (libgen.org - более 18,000,000 статей) и новый сервер фронт-энда|language=Russian|date=14 February 2013|accessdate=8 March 2016}}</ref>։ Մինչ 2014թ․-ի ավարտը Sci-Hub-ն հիմնվում էր LibGen-ի վրավրա․ որպես պահոց՝պահոց․ օգտատերերի կողմից հարցում կատարածստացած փաստաթղթերը հարցում էին կատարվում LibGen-ից և առաքվում էին, եթե այնտեղ հասանելի էին, հակառակ դեպքում՝ ստացվում էին այլ միջոցներով, այնուհետև պահպանվում էին LibGen-ում։ Մշտական պահեստը թույլ էր տալիս ավելի շատ օգտվողների սպասարկել, քան պահեստավորված բովանդակությունը 6 ժամ հետո պահեստավորված բովանդակությունը վերացնելու նախկին համակարգը<ref name="Elbakyan201722">{{cite news|url=https://engineuring.wordpress.com/2017/07/02/some-facts-on-sci-hub-that-wikipedia-gets-wrong/|title=Some facts on Sci-Hub that Wikipedia gets wrong|author=[[Alexandra Elbakyan]]|date=2017-07-02|accessdate=2018-04-30}}</ref>։
 
Հետագայում մեծ քանակությամբ, հիմնականում [[Չինաստանից|Չինաստան]], ներբեռնումների հարցումներից և կոշտ սկավառակի հետ կապված խնդիրների պատճառով LibGen-ի պահեստներից 40,000-ից ավելի հավաքած փաստաթղթերի կորստից հետո՝ [[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Էլբակյանը]] թողարկեց զանգվածային ֆինանսավորման քարոզարշավ, որպեսզի LibGen ի տվյալների բազայում ունենա Sci-Hub-ի հոդվածների սեփական կրկնօրինակներ: 2014թ․-ին մշակվել է կոդ, որը թույլ էր տալիս Sci-Hub-ին ինքնուրույն ներբեռնել գիտական հոդվածներ, և այդ տարվա վերջում ստեղծվեցին մի քանի հայելային վեբկայքեր[[Վեբ կայք|վեբ կայքեր]], որոնք, ներկայումս, Sci-Hub-ի միակ պահոցներն են և անկախ են [[LibGen|LibGen-ից]]<ref>{{Cite web|url=https://engineuring.wordpress.com/2017/07/02/some-facts-on-sci-hub-that-wikipedia-gets-wrong/|title=Some facts on Sci-Hub that Wikipedia gets wrong|last=Elbakyan|first=Alexandra|date=02/07/2017|website=engineuring|publisher=|accessdate=}}</ref>: 2015 թվականից ի վեր Sci-Hub-ն ունի սեփական պահեստարան։ Գրքերը չեն պահեստավորվում Sci-Hub-ի կողմից և հարցումները վերափոխանցվում են LibGen-ին<ref name="Elbakyan201722" />:
 
Նախագծի Sci-Hub.org անունը կրող բնօրինակի աշխատանքը դադարեցվել է նոյեմբերի սկզբին` դատական կարգով<ref>{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/court-orders-shutdown-of-libgen-bookfi-and-sci-hub-151102/|title=Court Orders Shutdown Of LibGen, Bookfi And Sci-Hub|last=Van der Sar|first=Ernesto|date=2 November 2015|work=TorrentFreak|publisher=Lennart Renkema|accessdate=13 December 2015}}</ref>: Ծրագիրը կրկին սկսեց գործել նույն ամսվա ընթացքում [[.io]] դոմենով<ref name="TF-SciHubResurfaces2">{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/sci-hub-and-libgen-resurface-after-being-shut-down-151121/|title=Sci-Hub, BookFi and LibGen Resurface After Being Shut Down|last=Van der Sar|first=Ernesto|date=21 November 2015|work=TorrentFreak|publisher=Lennart Renkema|language=en-US|accessdate=9 March 2016}}</ref>: Հետագայում այն նույնպես դադարեցվեց Elsevier- ի բողոքից հետո, որը ուղղված էր կայքի չինական գրանցամատյան՝ Now.cn։ Չնայած ռեգիստրի հետ քաշքշուկներին՝ Sci-Hub-ը մինչ այսօր հասանելի է այլընտրանքային .tw և ․se դոմեններով (.bz դոմենը փակվել է 2017 թ․-ի հունվար- փետրվար ամիսներին, այնուհետև կրկին հասանելի դարձավ նույն տարվա վերջում)։ .io և .ac դոմենները նախկինում ակտիվ էին։ Երբեմն Sci-Hub-ը հասանելի էր նաև  [[IP հասցե|IP հասցեի]] (80.82.77.83) մուտքագրմամբ կամ էլ  <nowiki/>[[.onion Tor]] գաղտնի ծառայության (scihub22266oqcxt.onion) միջոցով, որը [[TorrentFreak|TorrentFreak-ի]] հաղորդմամբ հարցումների նկատմամբ "առավել անտարբեր" է <ref name="Domain name">Van der Sar, Ernesto (4 May 2016). [https://torrentfreak.com/elsevier-complaint-shuts-down-sci-hub-domain-name-160504/ Elsevier Complaint Shuts Down Sci-Hub Domain Name]. ''TorrentFreak''.</ref><ref>{{cite web|url=https://arstechnica.com/tech-policy/2016/05/piracy-site-for-academic-journals-playing-game-of-domain-name-whac-a-mole/|title=Piracy site for academic journals playing game of domain-name Whac-A-Mole|last=Kravets|first=David|date=5 May 2016|work=Ars Technica}}</ref>։
 
Հոդվածները կարող են  ստացվել Telegram. հաղորդագրությունների ակնթարթային փոխանակման ծառտայությանծառայության միջոցով<ref>{{cite web|url=https://www.deepdotweb.com/2016/05/23/sci-hub-offers-encrypted-bot-help-users-stay-safe/|title=Sci-Hub Offers Encrypted Bot to Help Users Stay Safe|last=Guerilla|first=American|date=23 May 2016|access-date=23 February 2017}}</ref>։
 
Կայքը լայն տարածում ունի ինչպես [[Զարգացած երկրներ|զարգացած]]․ այնպես էլ [[Զարգացող երկրներ|զարգացող երկրներում]], ինչպիսիք են ՝ [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ն]], [[Հնդկաստան|Հնդկաստանը]], [[Ինդոնեզիա|Ինդոնեզիան]]<ref name=":12">{{Cite web|url=http://www.gizmodo.com.au/2015/06/academic-publishing-giant-fights-to-keep-science-paywalled/|title=Academic Publishing Giant Fights to Keep Science Paywalled|last=Stone|first=Maddie|date=2015-06-15|work=Gizmodo|publisher=Gawker Media|accessdate=5 October 2015}}</ref>, [[Պակիստան|Պակիստանը]], [[Իրան|Իրանը]], [[Ճապոնիա|Ճապոնիան]], [[Ռուսաստան|Ռուսաստանը]] և [[Բրազիլիա|Բրազիլիան]]<ref name=":02">{{Cite web|url=https://theconversation.com/elsevier-acts-against-research-article-pirate-sites-and-claims-irreparable-harm-43293|title=Elsevier acts against research article pirate sites and claims irreparable harm|last=Glance|first=David|date=15 June 2015|work=The Conversation|publisher=The Conversation Trust|accessdate=5 October 2015}}</ref>։ 2016թ․-ի սկզբին Էլբակյանի հրապարակած տվյալները ցույց են տալիս, որ զարգացած երկրներում ներբեռնումների քանակն ավելի մեծ է և հիմնականում հարցումները ստանում են [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ից]] և [[Եվրոպական Միություն|Եվրոպական Միության]] երկրներից<ref name="Bohannon_20160429">{{cite journal|author=John Bohannon|date=28 April 2016|title=Who's downloading pirated papers? Everyone|url=http://www.sciencemag.org/news/2016/04/whos-downloading-pirated-papers-everyone|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=352|pages=508–512|doi=10.1126/science.aaf5664|number=6285}}</ref>։
 
== Կայքի ստեղծման պատմություն ==
Կայքերի ավելի լայն ցանցի մի մասն ազատ մուտքի հնարավորություն է տալիս գիտական թերթերին, սակայն Sci-Hub-ը առաջինն է, ով կատարելագործել է վճարովի ծառայությունները շրջանցելու ուղին<ref name="bigthink2">{{cite web|url=http://bigthink.com/neurobonkers/a-pirate-bay-for-science|title=Meet the Robin Hood of Science|last=Oxenham|first=Simon|date=10 February 2016|website=Big Think|publisher=The Big Think, Inc.|accessdate=22 February 2016}}</ref><ref name="Gardner">{{Cite journal|last=Gardner|first=Carolyn Caffrey|last2=Gardner|first2=Gabriel J.|date=2016|title=Fast and Furious (at Publishers): The Motivations behind Crowdsourced Research Sharing|url=http://crl.acrl.org/content/early/2016/02/25/crl16-840.full.pdf+html|journal=College & Research Libraries|language=en|pages=}} (Draft accepted for pub. 3 Feb 2016; Pub. anticipated 1 Jan 2017)</ref>։  [[Գիտական գրականություն|Գիտական գրականության]] փոխանակման ավանդական միջոցները ենթադրում են հոդվածի հեղինակներին կամ դրա նկատմամբ իրավունքներ ունեցող մարդկանց (օրինակ՝  [[:en:ICanHazPDF|#ICanHazPDF]]-ը [[Թվիթթեր|Թվիթթերում]]) ուղղված հարցման անհրաժեշտություն։ 
 
Վճարովի գիտական և ակադեմիական հոդվածները հասանելի դարձնելու այլ միջոցը «կանաչ» [[Ինքնաարխիվացում|ինքնաարխիվացումն]] է , որտեղ հեղինակները տեղադրում են հոդվածներն իրենց [[Ինստիտուցիոնալ պահոց|ինստիտուցիոնալ պահոցներում]]։ Որոշ հրատարակիչներ փորձում են արգելք դնելարգելափակել ինքնաարխիվացումը․ վերջինիս տևողությունը կարող է լինել հրատարակումից հետո 6-12 ամիս կամ ավել։ Արգելքի հետ կապված կանխավճարի պատճառով որոշ ինստիտուցիոնալ պահեստներ ունեն կրկնօրինակման հարցման կոճակներ (օրինակ [[DSPACE]]<ref>{{cite web|url=https://wiki.duraspace.org/display/DSPACE/RequestCopy|title=RequestCopy|publisher=|accessdate=23 June 2017}}</ref> կամ [[EPrint|EPrints]]<ref>{{cite web|url=https://wiki.eprints.org/w/RequestEprint|title=RequestCopy|publisher=|accessdate=23 June 2017}}</ref>), որի միջոցով օգտատերերը կարող են հարցում կատարել, և հեղինակները կարող են տրամադրել նրանց հոդվածի մեկ օրինակ սեղմելով նշված կոճակը<ref>Sale, A., Couture, M., Rodrigues, E., Carr, L. and Harnad, S. (2012) [http://eprints.ecs.soton.ac.uk/18511/ Open Access Mandates and the "Fair Dealing" Button'. In: ''Dynamic Fair Dealing: Creating Canadian Culture Online'' (Rosemary J. Coombe & Darren Wershler, Eds.)]</ref>։ Այս միջոցները հաճախ վստահելի չեն և կարող են բերել աշխատանքում երկար ուշացումների<ref>{{Cite web|url=https://bigthink.com/neurobonkers/a-pirate-bay-for-science|title=Meet the Robin Hood of Science|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref name="atlantic">{{cite web|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2016/02/the-research-pirates-of-the-dark-web/461829/|title=The Research Pirates of the Dark Web|last1=Waddell|first1=Kaveh|date=9 February 2016|work=The Atlantic|publisher=Atlantic Media|accessdate=15 February 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.vox.com/2016/2/18/11047052/alexandra-elbakyan-interview|title=Meet the woman who's breaking the law to make science free for all|last=Belluz|first=Julia|date=18 February 2016|work=Vox|publisher=Vox Media|accessdate=8 March 2016}}</ref>: Ըստ [[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Ալեքսանդրա ԵլբակյանիԷլբակյանի]]՝ ծրագրի ստեղծման միտքը ծնվեց այսպես<ref>[https://newtonew.com/discussions/sci-hub-against-information-inequality Sci-Hub: «победить копирайт и информационное неравенство»] // Newtonew: новости сетевого образования</ref>․{{Քաղվածք|Երկար Ժամանակ ես եղել եմ մոլեկուլային կենսաբան-գիտնականների համար նախատեսված ռուսական [[ֆորում|ֆորումի]] հաճախորդ․ Նրա գրավչություններից էր «Full Text» հատուկ բաժինը։ Այնտեղ ֆորումի յուրաքանչյուր անդամ կարող էր հարցում կատարել այն հոդվածի համար, որի մուտքը փակ էր։ Եթե այլ անդամներից որևէ մեկի մոտ մուտքն ազատ է, ապա նա կարող էր ուղարկել հոդվածը է [[էլեկտրոնային փոստ|էլեկտրոնային փոստով]]։ Այսինքն, սա կոլլեկտիվ փոխօգնության համակարգ էր։ Ես ակտիվորեն մասնակցել եմ հոդվածների [[Էլեկտրոնային փոստով փոխանցում|փոխանցմանը]]։ Հետագայում միտք ծագեց կատարելագործել այս գործընթացը։
 
Խոչընդոտները շրջանցելու միտքը նոր չէր։ Մեր մոտ՝ [[Ղազախստան|Ղասախստանում]] արգելափակված էր [[Կենդանի ամսագիր|Կենդանի ամսագիրը]] և ստիպված էինք օգտագործել [[Անանունիզատոր|հատուկ կայքեր]] այն կարդալու համար։ Գործընթացը կատարվում էր այսպես․ անհրաժեշտ էր կրկնօրինակել արգելափակված նյութի հասցեն, տեղադրել այն այս կայքի հատուկ դաշտում, և այն բացվում էր։ Ես որոշեցի անել նույնը գիտական հոդվածների համար։}}
Գիտական հոդվածներ մուտք գործելու կարևորությունը ոչ այնքան հայտնի [[ԲՈՒՀ|բուհերի]] [[Ուսանող|ուսանողների]] համար [[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Էլբակյանը]] գիտակցեց, երբ սովորում էր Ղազախստանի համալսարանում՝ «Վճարել 32 [[դոլար]] յուրաքանչյուր հոդվածի համար ուղղակի խենթութոյւնխենթություն է, հատկապես, երբ գիտական աշխատանքի համար Ձեզ անհրաժեշտ են տասնյակ կամ հարյուրավոր հոդվածներ կարդալ։ Ես ստացել եմ նրանց մուտք գործելու հնարավորությունը [[Հեղինակային իրավունքի խախտում|ծովահենության]] միջոցով<ref>{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/science-pirate-attacks-elseviers-copyright-monopoly-in-court-150916/|title=Science "Pirate" Attacks Elsevier's Copyright Monopoly in Court - TorrentFreak|accessdate=2015-10-05}}</ref>»։
 
Sci-Hub ծրագիրը սկսեց իր աշխատանքը 2011թ․-ի սեպտեմբերի 5-ին<ref>{{Cite web|url=http://sci-hub.io/|title=About Sci-Hub|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151204054056/http://sci-hub.io/|archivedate=2015-12-04|accessdate=2015-12-13|deadlink=yes}}</ref>։ Կայքը դարձավ շատ հանրահայտ զարգացող երկրներում, ինչպիսիք են  [[Հնդկաստան|Հնդկաստանը]] և  [[Ինդոնեզիա|Ինդոնեզիան]] Ինդոնեզիան<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.gizmodo.com.au/2015/06/academic-publishing-giant-fights-to-keep-science-paywalled/|title=Academic Publishing Giant Fights To Keep Science Paywalled|last=Stone|first=Maddie|accessdate=2015-10-05}}</ref>, ինչպես նաև [[Իրան|Իրանը]], [[Չինաստան|Չինաստանը]], [[Ռուսաստան|Ռուսաստանը]] և [[Բրազիլիա|Բրազիլիան]]<ref>{{Cite web|url=https://theconversation.com/elsevier-acts-against-research-article-pirate-sites-and-claims-irreparable-harm-43293|title=Elsevier acts against research article pirate sites and claims irreparable harm|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։
 
Կայքի աշխատանքը ֆինանսավորվում է օգտատեր-ներդրողների կողմից<ref>{{Cite journal|last=Bohannon|first=John|date=28.04.2016|title=Who's downloading pirated papers? Everyone|url=http://www.sciencemag.org/news/2016/04/whos-downloading-pirated-papers-everyone|journal=Science|doi=|pmid=|access-date=}}</ref> ՝ [[բիթքոին]] վճարման համակարգի միջոցով<ref>{{cite web|url=http://www.coinfox.info/news/5103-a-pirated-research-papers-website-asking-for-bitcoin-donations-gets-support-from-redditors|title=Pirate research papers website asks for bitcoin donations|last1=Tereshchenko|first1=Alexey|date=16 March 2016|website=coinfox.info|accessdate=30 April 2016}}</ref>։
Տող 103.
Sci-Hub կայքը հասանելի է դարձնում հոդվածները՝ չպահանջելով բաժանորդագրություն կամ վճարումներ<ref name=":3">{{cite journal|last1=Cabanac|first1=Guillaume|date=2016|title=Bibliogifts in LibGen? A study of a text-sharing platform driven by biblioleaks and crowdsourcing|url=http://www.irit.fr/publis/SIG/2015_JASIST_C.pdf|journal=Journal of the Association for Information Science and Technology|volume=67|issue=4|pages=874–884|doi=10.1002/asi.23445|accessdate=25 August 2016}}</ref>։ 2016թ․-ի փետրվար ամսվա դրությամբ, ըստ նույն կայքի տվյալների, այն օրական սպասարկել է ավելի քան 200 000 հարցումների<ref name=":6" />, որը միջինում 80 000 հարցումով ավելի է 2015թ․-ի համեմատ, երբ «sci-hub.org»-ը արգելափակվեց<ref name=":222">{{Cite web|url=http://www.nature.com/news/pirate-research-paper-sites-play-hide-and-seek-with-publishers-1.18876|title=Pirate research-paper sites play hide-and-seek with publishers|last=Schiermeier|first=Quirin|date=4 December 2015|website=Nature News & Comment|accessdate=6 December 2015}}</ref>։
 
2017 թ.-ի մարտին կայքը հավաքել է 62 մլն փաստաթուղթ<ref name="greshake">{{cite journal|last=Greshake|first=B.|year=2017|title=Looking into Pandora's Box: The Content of Sci-Hub and its Usage|journal=F1000Research|volume=6|pages=541|doi=10.12688/f1000research.11366.1|pmc=5428489|pmid=28529712}}</ref>՝ այդ թվում դրանց 85% - ը հրապարակվել են վճարովի գիտական ամսագրերում<ref name=":72">{{cite journal|last1=Himmelstein|first1=DS|last2=Romero|first2=AR|last3=Levernier|first3=JG|last4=Munro|first4=TA|last5=McLaughlin|first5=SR|last6=Greshake Tzovaras|first6=B|last7=Greene|first7=CS|date=9 February 2018|title=Sci-Hub provides access to nearly all scholarly literature|url=|journal=eLife|volume=7|pages=|doi=10.7554/eLife.32822|pmc=5832410|pmid=29424689|via=https://peerj.com/preprints/3100/}} {{open access}}</ref>: [[Կարլ Մալամուդ]] կարծիքով, sci-hub-ի միլիոնավոր թերթեր [[հանրային տիրույթում]] են ԱՄՆ-ում, քանի որ հեղինակային իրավունքի ժամամակաշրջանը լրացել է՝ դրանց հրապարակման ամսաթվից կախված (1923 կամ նախկինում)<ref name="malamud">{{cite web|url=https://steelgraham.wordpress.com/2017/06/07/the-library-of-alexandra/|title=Extracts of The Library of Alexandra|date=2007-06-06|author=Carl Malamud, quoted}}</ref>։
 
Թեև Sci-Hub-ը չի սահմանափակվում գիտական հոդվածներով՝ [[Հումանիտար կրթություն|հումանիտար]] և [[Սոցիալական գիտություններ|սոցիալական գիտությունների]] հրատարակված հետազոտությունները կարող այնքան հաճախ չնեբեռնվել՝ կազմելով Sci-Hub-ի 100 լավագույն ներբեռնումների 10 տոկոսը<ref name="Parkhill">Parkhill, Marianne (16 May 2016). [http://plumanalytics.com/sci-hub-academic-cat-bag-post/ Sci-Hub: The Academic Cat is Out of the Bag] (see Section #2). plumanalytics.com</ref>:
 
Sci-Hub-ը պահպահում է մի քանի տասնյակ միլիոն գիտական հոդվածներ իր պահոցներում<ref name=":5">{{Cite news|url=https://engineuring.wordpress.com/2017/07/02/some-facts-on-sci-hub-that-wikipedia-gets-wrong/|title=Some facts on Sci-Hub that Wikipedia gets wrong|date=2017-07-02|work=engineuring|language=en-US|accessdate=2017-11-03}}</ref>։ Յուրաքանչյուր օր ներբեռնվում են նոր փաստաթղթեր [[.edu]]-[[Փոխանորդ|փոխանորդի]] վրա հիմնված համակարգի միջոցով<ref>{{Cite web|url=http://www.computerworld.com/article/2973494/security/jump-paywalls-score-academic-research-for-free-share-it-without-being-busted.html|title=Jump paywalls, score academic research for free, share it without being busted|website=Computerworld|accessdate=2015-12-06}}</ref>։ Հարցման դեպքում ստուգվում է, թե արդյոք առկա է նշված աշխատանքը բազայում․ եթե այն բացակայումառկա է, ապա ալգորիթմը շրջանցում է ցանկալի ամսագրի կամ հրատարակչության [[Վճարման արգելք|վճարման արգելքը]] ({{lang-en|Paywall}}): Ալեքսանդրա Էլբակյանի խոսքով, նշված շրջանցման ալգորիթմը կայքի հիմնական գործառույթն է, որում ծրագրավորման ամենաշատ աշխատանքներն են կատարվել<ref name=":5" />։ Հասանելության բանալիները տրամադրում են այն գիտնականները կամ համալսարանները, որոնք միացված են այս կամ այն տվյալների բազային։ Յուրաքանչյուր անգամ հոդվածը, որը առաջին անգամ է հարցում ստանում, ավելացվում է Sci-Hub-ի սերվերներում,  ինչպես նաև ներբեռնվում են մեկ այլ ծովահեն կայքի՝ ''[[LibGen]]''-ի տվյալների բազա<ref>{{Cite news|url=https://engineuring.wordpress.com/2017/07/02/some-facts-on-sci-hub-that-wikipedia-gets-wrong/|title=Some facts on Sci-Hub that Wikipedia gets wrong|date=2017-07-02|work=engineuring|language=en-US|accessdate=2018-02-03}}</ref>։
 
Օգտատերերը կարող են մուտք գործել կամայական աղբյուրից վերցրված հոդված՝ միասնական ծրագրերի համակարգի միջոցով, այդ թվում՝ կենտրոնական կայքէջում որոնման դաշտում [[DOI]]-ի կամ [[URL-հասցե|URL-հասցեի]] (օրինակ՝ որոշ ակադեմիական հղումների) մուտքագրմամբ, ինչպես հրատարակչի  <nowiki/>[[URL-հասցե|URL-հասցեի]] [[Դոմեն (այլ կիրառումներ)|դոմենում]] (օրինակ՝ որոշ ակադեմիական փոխանորդների) Sci-Hub դոմենի ավելացմամբ<ref>{{cite web|url=https://medium.com/@jamesheathers/why-sci-hub-will-win-595b53aae9fa|title=Why Sci-Hub will win|archive-url=http://openscience.ens.fr/OTHER/SCIHUB/2016_05_02_James_Heathers_Why_SciHub_will_win.pdf|archive-date=2016-05-02|author=James Heathers}}</ref>։
 
Այս ծրագրային համակարգը օգտատերերի կողմից ընկալվում է որպես գերակա օգտագործվող և տիպական ծրագրերի համեմատ հարմարավետ ու հասանելի հարթակ<ref>{{Cite journal|last=Gabriel|first=J.|date=22-25 march 2017|title=Shadow Libraries and You: Sci-Hub Usage and the Future of ILL.|url=http://hdl.handle.net/10760/30981|journal=Conference pape|doi=|pmid=|access-date=}}</ref>։ Sci-Hub-ը վերահղում է հարցումները որոշակի վճարովի հասանելիությամբ աշխատանքներին, որոնք հայտնաբերվել են [[CrossRef|''CrossRef''-ի]] և [[Unpaywall|''Unpaywall''-ի]] տվյալների մետատվյալներ բազայում։ Որոշ հարցումներ փոխադրվում են [[CAPTCHA|CAPTCHA-ի]] միջոցով<ref>{{cite web|url=https://scholarlykitchen.sspnet.org/2016/02/25/sci-hub-how-does-it-work/|title=Sci-Hub: How Does it Work?|date=2016-02-25|author=David Smith}}</ref>։ Որոշ հարցումներ անմիջապես սպասարկվում են, այն դեպքում, երբ ուրիշները պահանջում են սպասման ժամանակ, որը հաստատում է, որ կատարվում է փոխանորդներով ցիկլիկ փոխանցում։
 
2016 թ. ապրիլին Էլբակյանը [[Գիտություն (ամսագիր)|«Գիտություն» ամսագրում]] ասել է, որ աշխարհի բազմաթիվ անանուն գիտնականներ իրենց հավատարմագրերը նվիրում են կամավոր<ref name=":6" />, ինչը հետագայում հստակեցրել է՝ ասելով, որ ինքը չի բացահայտի հավատարմագրերի աղբյուրները<ref name="Elbakyan201722" />։ Հրատարակիչներն ասում են, որ Sci-Hub-ը ապավինում է [[Ֆիշինգ|ֆիշինգի]] միջոցով ստացված հավատարմագրերին։ Էլբակյանն ի պատասխան նշում է, որ չնայած նա չի կարող երաշխավորել, որ լիազորագրերից ոչ մեկը ֆիշինգի միջոցով չեն ստացվել, բայց նա երբեք չի զբաղվել ֆիշինգովնման գործունեությամբ<ref name="Bohannon_20160429" />:
 
Sci-Hub-ն ունի հավաստագրեր, որոնց միջոցով կարող է ներբեռնել JSTOR- ին, Springer-ին, Sage-ին և Elsevier- ին պատկանող հարթակներից<ref>{{Cite web|url=http://www.sciencealert.com/this-woman-has-illegally-uploaded-millions-of-journal-articles-in-an-attempt-to-open-up-science|title=Researcher illegally shares millions of science papers free online to spread knowledge|last=MacDonald|first=Fiona|date=12 February 2016|website=ScienceAlert|accessdate=12 February 2016}}</ref>։ Sci-Hub-նԿայքն ուսումնասիրել է [[Մինչգրադարանային փոխառություն|մինչգրադարանային փոխառությունները]] (ILL, [[Փաստաթղթաշրջանառություն|DDS]]), որտեղ օգտատերերը հարցում են կատարում իրենց գրադարանից որևէ հրապարակում ստանալու համար, իսկ իրենց գրադարանն էլ փոխանցում է հարցումը իր ցանցում գտնվող մեկ այլ գրադարանի<ref name="shadowill">{{cite journal|authors=Gardner, Gabriel J. and McLaughlin, Stephen R. and Asher, Andrew D.|date=2017-03-25|title=Shadow Libraries and You: Sci-Hub Usage and the Future of ILL|url=http://eprints.rclis.org/30981/|type=conference paper|series=ACRL 2017, Baltimore, Maryland.|hdl=10760/30981}}</ref>:
 
== Ընդունում ==
[[Պատկեր:Alexandra Elbakyan.jpg|ձախից|մինի|Sci-hub կայքի հիմնադիր՝ [[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Ալեքսանդրա Էլբակյանը]] [[Հարվարդի համալսարան|Հարվարդի համալսարանի]] գիտաժողովում (2010թ․)]]
Sci-Hub-ն անվանվել է «փոխակերպում» և, որ «փոխել է գիտելիքի հասանելիության միջոցները»<ref>{{Cite web|url=http://blog.legalsolutions.thomsonreuters.com/law-and-techology/sci-hub-website-causes-major-controversy-in-the-science-and-publishing-communities/|title=Sci-Hub Website Causes Major Controversy in the Science and Publishing Communities|date=2016-08-11|website=Legal Solutions Blog|language=en-US|access-date=2016-08-23}}</ref>, այն դեպքում, երբ մի շարք հրատարակիչներ շատ քննադատաբար են մոտենում այդ հարցին, քանի որ պնդում են, որ Sci-Hub-ը խաթարում է ազատ հասանելիության նախաձեռնության տարածումը<ref name=":52">{{Cite web|url=https://americanlibrariesmagazine.org/2016/05/31/why-sci-hub-matters/|title=Sci-Hub: What It Is and Why It Matters|last=Banks|first=Marcus|date=2016-05-31|website=American Libraries Magazine|access-date=2016-08-23}}</ref> և որ այն անտեսում է, թե ինչպես են հրատարակիչները ջանք գործադրում, որպեսզի աղքատ երկրներում հասանելիությունը ավելի հեշտ տրվի։ Այն նաև քննադատվում է գրադարանային հետազոտությունների կողմից՝ [[Մինչգրադարանային ցանց|մինչգրադարանային ցանցից]] օգտվելու ցանկության բացակայության համար<ref>{{Cite web|url=https://crl.acrl.org/index.php/crl/issue/archive|title=Gender2|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>: Այնուամենայնիվ, անգամ խոշոր արևմտյան հաստատությունները, ինչպիսիք են [[Հարվարդի համալսարան|Հարվարդը]] և [[Կոռնելի համալսարան|Կոռնելլը]], ստիպված էին կրճատել նրանց հասանելիությունը՝ գրանցման վրա աճող ծախսերի պատճառով<ref>{{Cite web|url=http://www.sciencealert.com/this-woman-has-illegally-uploaded-millions-of-journal-articles-in-an-attempt-to-open-up-science|title=Researcher illegally shares millions of science papers free online to spread knowledge|last=MacDonald|first=Fiona|date=12 February 2016|website=sciencealert.com|access-date=2016-08-23}}</ref>, որը կարող է բերել հայտնի համալսարաններով Ամերիկյան քաղաքներում Sci-Hub-ի օգտագործման ցուցանիշների բարձրացման (սակայն դա կարող է կապված լինել նաև կայքի հարմարավետության հետ, այլ ոչ թե հասանելիության բացակայության հետ)<ref name="datadryad.org" />։
 
Sci-Hub-ը կարելի է դիտարկել որպես տենդենցային մի հարթակ, որտեղ հետազոտությունները դառնում են առավել հասանելի<ref>{{Cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/nasas-making-it-easier-check-out-research-its-funding-180960172/?no-ist|title=Soon Everyone Will Be Able to Read NASA-Funded Research|last=Lewis|first=Danny|date=22 August 2016|website=smithsonian.com|access-date=2016-08-23}}</ref>։ Շատ գիտնականներ, համալսարանական գրադարանավարներ և ազատ գիտական հետազոտությունների նախկին կոմնակիցներկողմնակիցներ ենթադրում են, որ Էլբակյանը «ակադեմիական հրատարակիչներին տալիս է իր նապաստերը («Napster moment»)` hիմնվելով երաժշտության փոխանակման անօրեն ծառայության վրա, որը «խախտել է և մշտապես փոփոխել ծրագիրը»<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/local/this-student-put-50-million-stolen-research-articles-online-and-theyre-free/2016/03/30/7714ffb4-eaf7-11e5-b0fd-073d5930a7b7_story.html|title=This student put 50 million stolen research articles online. And they’re free.|last1=Rosenwald|first1=Michael S.|date=30 March 2016|website=The Washington Post}}</ref>։
Այնուամենայնիվ, անգամ խոշոր արևմտյան հաստատությունները, ինչպիսիք են [[Հարվարդի համալսարան|Հարվարդը]] և [[Կոռնելի համալսարան|Կոռնելլը]], ստիպված էին կրճատել նրանց հասանելիությունը՝ գրանցման վրա աճող ծախսերի պատճառով<ref>{{Cite web|url=http://www.sciencealert.com/this-woman-has-illegally-uploaded-millions-of-journal-articles-in-an-attempt-to-open-up-science|title=Researcher illegally shares millions of science papers free online to spread knowledge|last=MacDonald|first=Fiona|date=12 February 2016|website=sciencealert.com|access-date=2016-08-23}}</ref>, որը կարող է բերել հայտնի համալսարաններով Ամերիկայան քաղաքներում Sci-Hub-ի օգտագործման ցուցանիշների բարձրացման (սակայն դա կարող է կապված լինել նաև կայքի հարմարավետության հետ, այլ ոչ թե հասանելիության բացակայության հետ)<ref name="datadryad.org" />։
 
Իր գործողությունների և Sci-Hub-ի ստեղծման համար Էլբակյանը կողվելկոչվել է «<nowiki/>[[Աարոն Շվարց|Աարոն Շարտցի]] հոգևով ժառանգորդը» և հերոսը<ref name=":62">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/03/13/opinion/sunday/should-all-research-papers-be-free.html|title=Should All Research Papers Be Free?|last=Murphy|first=Kate|date=2016-03-12|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=2016-08-23}}</ref>։ Նա նաև համեմատվել է [[Էդվարդ Սնոուդեն|Էդվարդ Սնոուդենի]] հետ, քանի որ վերջինս թաքնվումթագնվում է Ռուսաստանում ամերիկայանամերիկյան օրենսդրությունից փաստաթղթերի արտահոսք առաջացնելուց հետո<ref name=":62" />։ Ալեքսանդրային նաև անվանում են ժամանակակից «<nowiki/>[[Ռոբին Հուդ]]<nowiki/>» և «Գիտության Ռոբին Հուդ»<ref>{{Cite web|url=https://www.rt.com/news/332412-scihub-scientific-articles-pirate/|title=EXCLUSIVE: Robin Hood neuroscientist behind Sci-Hub research-pirate site talks to RT|date=14 February 2016|website=rt.com|language=en-EN|access-date=2016-08-29}}</ref>։
Sci-Hub-ը կարելի է դիտարկել որպես տենդենցային մի հարթակ, որտեղ հետազոտությունները դառնում են առավել հասանելի<ref>{{Cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/nasas-making-it-easier-check-out-research-its-funding-180960172/?no-ist|title=Soon Everyone Will Be Able to Read NASA-Funded Research|last=Lewis|first=Danny|date=22 August 2016|website=smithsonian.com|access-date=2016-08-23}}</ref>։ Շատ գիտնականներ, համալսարանական գրադարանավարներ և ազատ գիտական հետազոտությունների նախկին կոմնակիցներ ենթադրում են, որ Էլբակյանը «ակադեմիական հրատարակիչներին տալիս է իր նապաստերը («Napster moment»)` hիմնվելով երաժշտության փոխանակման անօրեն ծառայության վրա, որը «խախտել է և մշտապես փոփոխել ծրագիրը»<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/local/this-student-put-50-million-stolen-research-articles-online-and-theyre-free/2016/03/30/7714ffb4-eaf7-11e5-b0fd-073d5930a7b7_story.html|title=This student put 50 million stolen research articles online. And they’re free.|last1=Rosenwald|first1=Michael S.|date=30 March 2016|website=The Washington Post}}</ref>։
 
 
 
2016թ․-ի [[Ամերիկյան հրատարակիչների ասոցիացիա|Ամերիկյան հրատարակիչների ասոցիացիան]] նամակ ուղարկեց [[Կալիֆոռնիայի համալսարան|Կալիֆոռնիայի պետական համալսարանից]] հրատարակիչ՝ [[Գաբրիել Գարդներ|Գաբրիել Գարդներին]], ով Sci-Hub-ի և նման կայքերի մասին հոդվածներ էր գրել։ Նամակում ասոցիացիայի անդամները խնդրում էին Գարդներին դադարեցնել կայքի աջակցությունը, որի մասին նա ասել էր [[Ամերիկյան գրադարանային ասոցիացիա|Ամերիկյան գրադարանային ասոցիացիայի]] տարեկան նստաշրջանին<ref>{{Cite news|url=http://lj.libraryjournal.com/2016/08/copyright/sci-hub-controversy-triggers-publishers-critique-of-librarian/|title=Sci-Hub Controversy Triggers Publishers’ Critique of Librarian|newspaper=Library Journal|language=en-US|access-date=2017-01-25}}</ref>։ Արդյունքում հրատարակչային հաստատությունը ենթարկվեց քննադատության՝ այս թեմայի օրինական ուսումնասիրմանը խոչընդոտելու փորձ կատարելու համար, և նամակը այդ օրվանից հրաբարակվելհրապարակվել է ամբողջական տարբերակով և նրան պատասխանել է համալսարանի գրադարանային ծառայությունների դեկան՝ [[Կալ Ուայթ Լայբա Բիչ|Կալ Ուայթ Լայբա Բիչը]]՝ աջակցելով Գարդների աշխատանքին<ref>{{Cite web|url=https://www.insidehighered.com/news/2016/08/08/letter-publishers-group-adds-debate-over-sci-hub-and-librarians-who-study-it|title=Letter from publishers' group adds to debate over Sci-Hub and librarians who study it|last=Jaschik|first=Scott|date=8 August 2016|website=insidehighered.com|access-date=2016-08-29}}</ref>։ 2016թ․-ի դեկտեմբերին «<nowiki/>[[Նեյչր|''Nature'']]<nowiki/>» [[Նեյչր|հրապարակչական խումբն]] Ալեքսանդրա Էլբակյանին անվանեց 2016թ․-ինի ամենաշատ հետաքրքրություն առաջացրած 10 մարդկանցից մեկը<ref>{{Cite journal|date=2016-12-22|title=Nature's 10|url=http://www.nature.com/news/nature-s-10-1.21157?WT.mc_id=TWT_NatureNews|journal=Nature|volume=540|issue=7634|pages=507–515|bibcode=2016Natur.540..507.|doi=10.1038/540507a}}</ref>։
 
Իր գործողությունների և Sci-Hub-ի ստեղծման համար Էլբակյանը կողվել է «<nowiki/>[[Աարոն Շվարց|Աարոն Շարտցի]] հոգևով ժառանգորդը» և հերոսը<ref name=":62">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/03/13/opinion/sunday/should-all-research-papers-be-free.html|title=Should All Research Papers Be Free?|last=Murphy|first=Kate|date=2016-03-12|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=2016-08-23}}</ref>։ Նա նաև համեմատվել է [[Էդվարդ Սնոուդեն|Էդվարդ Սնոուդենի]] հետ, քանի որ վերջինս թաքնվում է Ռուսաստանում ամերիկայան օրենսդրությունից փաստաթղթերի արտահոսք առաջացնելուց հետո<ref name=":62" />։ Ալեքսանդրային նաև անվանում են ժամանակակից «<nowiki/>[[Ռոբին Հուդ]]<nowiki/>» և «Գիտության Ռոբին Հուդ»<ref>{{Cite web|url=https://www.rt.com/news/332412-scihub-scientific-articles-pirate/|title=EXCLUSIVE: Robin Hood neuroscientist behind Sci-Hub research-pirate site talks to RT|date=14 February 2016|website=rt.com|language=en-EN|access-date=2016-08-29}}</ref>։
 
2016թ․-ի [[Ամերիկյան հրատարակիչների ասոցիացիա|Ամերիկյան հրատարակիչների ասոցիացիան]] նամակ ուղարկեց [[Կալիֆոռնիայի համալսարան|Կալիֆոռնիայի պետական համալսարանից]] հրատարակիչ՝ [[Գաբրիել Գարդներ|Գաբրիել Գարդներին]], ով Sci-Hub-ի և նման կայքերի մասին հոդվածներ էր գրել։ Նամակում ասոցիացիայի անդամները խնդրում էին Գարդներին դադարեցնել կայքի աջակցությունը, որի մասին նա ասել էր [[Ամերիկյան գրադարանային ասոցիացիա|Ամերիկյան գրադարանային ասոցիացիայի]] տարեկան նստաշրջանին<ref>{{Cite news|url=http://lj.libraryjournal.com/2016/08/copyright/sci-hub-controversy-triggers-publishers-critique-of-librarian/|title=Sci-Hub Controversy Triggers Publishers’ Critique of Librarian|newspaper=Library Journal|language=en-US|access-date=2017-01-25}}</ref>։ Արդյունքում հրատարակչային հաստատությունը ենթարկվեց քննադատության՝ այս թեմայի օրինական ուսումնասիրմանը խոչընդոտելու փորձ կատարելու համար, և նամակը այդ օրվանից հրաբարակվել է ամբողջական տարբերակով և նրան պատասխանել է համալսարանի գրադարանային ծառայությունների դեկան՝ [[Կալ Ուայթ Լայբա Բիչ|Կալ Ուայթ Լայբա Բիչը]]՝ աջակցելով Գարդների աշխատանքին<ref>{{Cite web|url=https://www.insidehighered.com/news/2016/08/08/letter-publishers-group-adds-debate-over-sci-hub-and-librarians-who-study-it|title=Letter from publishers' group adds to debate over Sci-Hub and librarians who study it|last=Jaschik|first=Scott|date=8 August 2016|website=insidehighered.com|access-date=2016-08-29}}</ref>։ 2016թ․-ի դեկտեմբերին «<nowiki/>[[Նեյչր|''Nature'']]<nowiki/>» [[Նեյչր|հրապարակչական խումբն]] Ալեքսանդրա Էլբակյանին անվանեց 2016թ․-ին ամենաշատ հետաքրքրություն առաջացրած 10 մարդկանցից մեկը<ref>{{Cite journal|date=2016-12-22|title=Nature's 10|url=http://www.nature.com/news/nature-s-10-1.21157?WT.mc_id=TWT_NatureNews|journal=Nature|volume=540|issue=7634|pages=507–515|bibcode=2016Natur.540..507.|doi=10.1038/540507a}}</ref>։
 
2017թ․-ի հունիսին հանրային շահերի պաշտպան [[Կարլ Մալամուդ|Կարլ Մալամուդը]] [[Թվիթթեր|թվիթթերում]] հանդես եկավ մի շարք հրապարակումներով, որոնցում նա հաստատում է, որ [[Հանրային ռեսուրս|Հանրային ռեսուրսը]] իրականացրել է Sci-Hub-ի պարունակության [[Աուդիտ|հաշվեքննություն]] և հայտնաբերել ավելի քան 2 մլն վճարովի կետեր, որոնք պետք է լինեն հասանելի հանրության համար<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/carlmalamud/status/872199693710655488|title=1/10 Public Resource has been conducting an intensive audit of the scholarly literature. We have focused on works of the U.S. government.|last=Malamud|first=Carl|date=2017-06-06|website=@carlmalamud|access-date=2017-06-07}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://steelgraham.wordpress.com/2017/06/07/the-library-of-alexandra/|title=The Library of Alexandra|date=2017-06-07|website=McBlawg|access-date=2017-06-07}}</ref>: Նա նաև տեղեկացնում է, որ Հանրային շահերը հարցում է կատարել [[Ամերիկյան իրավաբանների ասոցիացիա|Ամերիկյան իրավաբանների ասոցիացիային]]՝ օգոստոսին այս հարցը [[Պատվիրակությունների պալատ|Պատվիրակությունների պալատի]] կողմից քննարկելու համար<ref>{{Cite tweet|user=@carlmalamud|date=2017-06-06|number=872225410729115648|url=https://twitter.com/carlmalamud/status/872225410729115648|title=Here's submission to American Bar Association on that. https://law.resource.org/pub/us/works/aba/aba.resolution.20170530.pdf&nbsp;… Hoping for consideration by House of Delegates in August.|access-date=2017-06-07}}</ref>։
Տող 134 ⟶ 136՝
 
=== Հակամարտություն Թագավորող տուն հիմնադրամի հետ ===
2015թ․-ի մայիսին Ռուսաստանի Արդարադատության նախարարության նախարարությունը ստեղծեց [[Թագավորական տուն հիմնադրամը|Թագավորական տուն]] («Династия») հիմնադրամինհիմնադրամի [[Արտասահմանյան գործակալների ցուցակ|արտասահմանյան գործակալների ցուցակը]]։ Արդյունքում հիմնադրամը փակվեց նույն տարվա ընթացքում, որպեսզի խուսափի օտարերկրյա գործակալ լինելուց։ Մի քանի հազար գիտնականներ առակցություն հայտնեցին հիմնադրամին<ref>{{cite news|url=https://www.novayagazeta.ru/news/2015/06/06/112758-v-moskve-proshel-miting-v-podderzhku-fonda-171-dinastiya-187-hronika|title=В Москве прошел митинг в поддержку фонда "Династия"|last1=Zotova|first1=Natalia|work=Novaya Gazeta|last2=Feldman|first2=Evgenii|accessdate=3 July 2017}}</ref>, որը [[Դրամաշնորհ|դրամաշնորհներ]] էր տրամադրել հետազոտությունների և գիտական ​​հրատարակությունների համար<ref>{{cite web|url=http://www.dynastyfdn.com/english/programs|title=Dynasty Foundation Programs|website=Dynasty Foundation|accessdate=3 July 2017}}</ref>:
 
Արդարադատության նախարարության և հիմնադրամի փակման մասին հայտարարության միջև ընկած ժամանակահատվածում 2015 թ.-ի հուլիսին Էլբակյանը աջակցում էր նախարարության գործողություններին՝ օգտագործելով այդ խումբը<ref>{{cite web|url=https://vk.com/wall-36928352_2614|title=Эта заметка касается скандала по поводу внесения фонда Зимина "Династия" в список иностранных агентов|last1=Elbakyan|first1=Alexandra|website=vk|accessdate=3 July 2017}}</ref>: Խումբը հարցաքննություն էր կատարում, խնդրելով, թե որնոր կառույցն է ավելի կարևոր Ռուսաստանում գիտական ​​հետազոտությունների համար՝ Sci-Hub-ը թեթե՞ հիմնադրամը<ref name="panchinVK">{{cite web|url=https://vk.com/wall187756_9033|title=Создательница Sci-Hub Александра Элбакян плохо себя повела и теперь пытается восстановить свою репутации самопиара постами.|last1=Panchin|first1=Alexander|website=vk}}</ref>։ Վերջինիս օգտատերերը մշտապես արգելված էին խմբի կողմից<ref name="panchinVK" /><ref>{{cite news|url=https://www.gazeta.ru/science/2016/04/29_a_8204291.shtml|title="Скачивают отовсюду — кроме Антарктиды"|work=Gazeta.ru|accessdate=3 July 2017}}</ref>: Հարցազրույցում, որը նաև տեղադրված էր խմբում, [[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Էլբակյանը]] հայտարարեց, որ հիմնադրամը հիմնականում աջակցում է ընդդիմական և արևմտամետ դիրքորոշում ունեցող մարդկանց, և հիմնադրամի կողմնակիցներն աջակցությունն են հայտնում իրենց հետազոտության համար ստացած դրամաշնորհների պատճառով<ref>{{cite news|url=http://www.apn.ru/index.php?newsid=36204|title=Политизация популяризации науки в современной России: о фонде "Династия"|last1=Vladimirov|first1=Vasilii|date=April 9, 2017|agency=Агенство Политических Новостей|accessdate=3 July 2017}}</ref>։
== Դատական հետապնդություն ==
2015թ․-ին առաջացավ դատական վարույթ [[Elsevier|''Elsevier-ի'']] հետ<ref>«Piratentunnel. Verlage: Sci-Hub narrt Elsevier», in: Frankfurter Allgemeine Zeitung, Dec 16, 2015; {{Cite web|url=http://www.project-disco.org/intellectual-property/081915-why-is-the-media-talking-about-sopa-again-an-explainer/|title=Why is the Media Talking About SOPA Again: An Explainer - Disruptive Competition Project|accessdate=2015-10-05}}</ref>։ Հրատարակչությունը պնդում էր, որ Sci-Hub-ը անօրեն կերպով հասանելիություն է ստանում ուսանողների, ասպիրանտների և ակադեմիական ինստիտուտներիհաստատությունների որոշ գիտական գրառումների համար, որպեսզի ապահովվի հոդվածներ մուտք գործելու հնարավորություն նրանց գիտական ուղղու ([[ScienceDirect|''sciencedirect'']]) հարթակի միջոցով<ref name=":03">{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/sci-hub-and-libgen-resurface-after-being-shut-down-151121/|title=Sci-Hub, BookFi and LibGen Resurface After Being Shut Down|last=|first=|date=2015|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։  Որոշ լրագրողների կարծիքով գործը բարդացավ այն պատճառով, որ կայքը տեղակայված է [[Սանկտ Պետերբուրգ|Սանկ-Պետերբուրգում]] ([[Ռուսաստան]]), որը բարդացրեց ԱՄՆ իրավական համակարգում հալածանքը<ref name=":13">{{Cite web|url=https://theconversation.com/elsevier-acts-against-research-article-pirate-sites-and-claims-irreparable-harm-43293|title=Elsevier acts against research article pirate sites and claims irreparable harm|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։  Որոշները окружногоայսայս գործում տեսնում են Elsevier-ի փորձերըփորձերը՝ խոչընդոտելու գիտելիքի ազատ տարածմանը և կասկածում են Elsevier-ի այն մոտիվներին, որոնք միաժամանակ փորձում են դառնալ [[Վիքիպեդիա|Վիքիպեդիայի]] գործընկեր՝ հանրագիտարանի որոշ բեղմնավոր խմբագիրներին տրամադրելով վճարովի ծառայություններից անվճար օգտվելու հնարավորություն։ Չնայած սա կարող է բարձրացնել Վիքիպեդիայում գիտական էջերի որակը՝ այսպիսի պրակտիկան բերում է աղբյուրների հղումների օգտագործմանը, որոնք ազատ հասանլեիհասանելի չեն։ Այլք տեսնում են այս գործում  վիրավորանք Վիքի-համայնքի նկատմամբ<ref>{{Cite web|url=http://www.gizmodo.com.au/2015/09/is-an-academic-publishing-giant-trying-to-paywall-wikipedia/|title=Is A Giant Academic Publisher Trying To Paywall Wikipedia?|last=Stone|first=Maddie|accessdate=2015-10-05}}</ref>։ Նման վարույթ իրականացվում է նաև Գրադարանային Ժառանգության՝ [[Library Genesis|''Library Genesis'']]-ի (LibGen) դեմ<ref name=":13" /><ref>{{Cite web|url=https://www.gizmodo.com.au/2015/06/academic-publishing-giant-fights-to-keep-science-paywalled/|title=Academic Publishing Giant Fights To Keep Science Paywalled|last=|first=|date=2015|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>, որը տեղակայված է [[Նիդերլանդներ|Նիդերլանդներում]]<ref name=":13" /> կամ, հնարավոր է, որ [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] <ref>{{Cite news|url=http://www.ft.com/cms/s/0/988850e0-038c-11e5-a70f-00144feabdc0.html|title=Publishers win landmark case against ebook pirates|last=Mance|first=Henry|date=2015-05-26|last2=Correspondent|first2=Media|newspaper=Financial Times|issn=0307-1766|access-date=2015-10-05}}</ref>։ Չնայած 2015թ․-ի հոկտեմբերի 28-ի [[Նյու Յորք|Նյու-Յորքի]] շրջանային դատարանի որոշման համաձայն կայքերի արգելափակմանը՝ այն մինչ այժմ էլ հասանելի է այլընտրանքային դոմեններով<ref name=":2" /><ref name=":03" />։ Կայքերը հասանելի են նաև [[Tor]] համակարգի միջոցով<ref name=":2" />։
 
[[Ալեքսանդրա Էլբակյան|Ալեքսանդրա Էլբակյանը]] հիմնվում է [[Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր|Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի]] 27.1 հոդվածի վրա՝ «Յուրաքանչյուր մարդ իրավունք ունի ազատ մասնակցել հասարակության մշակույթային կյանքին, վայելել արվեստարվեստը, մասնակցել գիտական առաջընթացին և օգտվել նրա բաարիքներից»։ [[Էլեկտրոնային սահմանների ֆոնդ|Էլեկտրոնային սահմանների ֆոնդը]] ցուցաբերել է դրամական օգնություն Sci-Hub-ի և LibGen-ի ծառայություններին<ref>{{Cite web|url=https://www.eff.org/deeplinks/2015/12/what-if-elsevier-and-researchers-quit-playing-hide-and-seek|title=What If Elsevier and Researchers Quit Playing Hide-and-Seek?|last=|first=|date=|website=Electronic Frontier Foundation|publisher=Electronic Frontier Foundation|accessdate=18 December 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://torrentfreak.com/sci-hub-tears-down-academias-illegal-copyright-paywalls-150627/|title=Sci-Hub Tears Down Academia’s “Illegal” Copyright Paywalls|last=|first=|date=2015|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ դատականԴատական վարույթը առաջ բերեց Elsevier-ի նկատմամբ լայնածավալ քննադատություն<ref>{{Cite web|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/simba-information-five-professional-publishing-news-events-of-2015-signal-times-are-a-changin-300194611.html|title=Simba Information: Five Professional Publishing News Events of 2015 Signal Times Are A-Changin'|last=|first=|date=|website=PR Newswire|publisher=PR Newswire|accessdate=18 December 2015}}</ref>։
 
Իր վերաբերմունքը հայցման նկատմամբ Sci-Hub հիմնադիրը արտահայտել է դատարանին ուղղված նամակում՝ «Հարցի իմաստային տեսանկյունից ծովահենությունը ինֆորմացիայի կրկնօրինակումն է, որի ժամանակ վերջանյութ-ինֆորմացիան դառնում է ավելի շատ, այն դեպքում, երբ գոծությանգողության դեպքում առարկան մի սուբյեկտի մոտ անհայտանումանհետանում է, իսկ 2-րդի մոտմոտ՝ ի հայտ գալիս։ Դա սկզբունքայնորեն կարևոր տարբերություն է։ Բավական հայտնի [[Բուդդա|Բուդդայի]] ասացվածքում նշվում է՝  «Հազարավոր մոմեր կարելի է վառել մի մոմով, և նրա կյանքը չի դառնա այդքան կարճ։ Երջանկությունը չի դառնում ավելի քիչ, երբ կիսում ես այն ուրիշների հետ»։ Կարելի է ավելացնել, որ ինֆորմացիան չի պակասում, երբ այն կրկնօրինակում են։ Հասկառակը՝ այն դառնում է ավելի շատ»<ref>{{Cite web|url=https://geektimes.ru/post/264576/|title=Как учёные с помощью Twitter бесплатно скачивают исследования|publisher=geektimes.ru|accessdate=2016-02-18}}</ref>։
 
2017թ․-ի հունիսի 21-ին Elseiver-ի հարցումը ԱՄՆ դատարանովդատարանում բավարարվել է 15մլն․ դոլարով<ref name=":4">{{Статья|заглавие=US court grants Elsevier millions in damages from Sci-Hub|ссылка=http://www.nature.com/news/us-court-grants-elsevier-millions-in-damages-from-sci-hub-1.22196|язык=en|издание=Nature News|doi=10.1038/nature.2017.22196}}</ref>։ Այնուամենայնիվ լրատվամիջոցները համարում են, որ հրատարակչությունհրատարակչությունը դժվար թէ ստանա փոխհատուցումը, իսկ գիտական ծովահենները կշարունակեն իրենց գործունեությունը<ref name=":4" /><ref>{{Cite web|url=https://indicator.ru/news/2017/06/23/sci-hub-elsevier/|title=Elsevier выиграл у Sci-Hub процесс по иску на 15 млн долларов|publisher=indicator.ru|accessdate=2017-06-23}}</ref>։
 
2017թ․-ի նոյեմբերին [[Վիրջինիա|Վիրջինիայի]] շրջանային դատարանը բավարարեց Sci-Hub-ին ուղղված Ամերիկյան քիմիական հասարակության պահանջը։ Նյութերի համաձայն գործը պարունակում էր հեղինակային իրավունքի խախտումներ և տիրույթը պարտավոր էր վճարել փոխհատուցում՝ 4,8 մլն․ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ, իսկ դոմենային անուններ փնտրող համակարգերը, պրովայդերները, գրանցողները պետք է սահմանափակեն Sci-Hub-ին հասանելություն տրամադրող բոլոր կայքերի գործունեությունը<ref>{{Cite web|url=https://indicator.ru/news/2017/11/07/sci-hub-blokirovka/|title=Американское химическое общество добилось блокировки Sci-Hub|publisher=indicator.ru|accessdate=2017-11-07}}</ref>։
 
== Գործադուլ Ռուսաստանում ==
Կայքի աշխատանքիգործունեության ողջ ընթացքում ծառայության հասանելությունը երկու անգամ դադարեցվել է կայքի հիմնադրի կողմից։ Ալեքսանդրա Էլբակյանի բացատրությամբ դրա հիմքում չի եղել ռուսների գիտական հոդվածներ կարդալու  արգելափակման նպատակը։ Հասանելիության սահմանափակման գործողությունը  բողոքի ակցիա էր<ref>{{Cite web|url=https://vk.com/wall-36928352_20775|title=Sci-Hub &#124; Открытый доступ к научной информации|date=2018-01-30|website=Sci-Hub &#124; Открытый доступ к научной информации|accessdate=2018-02-09|author=Александра Элбакян}}</ref><ref name="vk2018-02-09">{{Cite web|url=https://vk.com/wall-36928352_21371|title=Sci-Hub &#124; Открытый доступ к научной информации|date=2018-02-09|website=Sci-Hub &#124; Открытый доступ к научной информации|accessdate=2018-02-09|author=Александра Элбакян}}</ref>։
 
2017թ․-ի սեպտեմբերի 5-ին Ալեքսանդրա Էլբակյանը սահմանափակեց Ռուսաստանի տարածքից օգտատերերի կայք մուտք գործելու հնարավորությունը՝ տեղեկացնելով, որ իր գործողության պատճառը դարձավ «ռուս գիտնականների ծայրահեղ ոչ ադեկվատ, վիրավորական վերաբերմունքը ծառայության հիմնադրի նկատմամբ»<ref>[https://www.gazeta.ru/science/news/2017/09/05/n_10525118.shtml Создательница Sci-Hub закрыла сайт для России из-за «травли» — Газета. Ru | Новости]</ref><ref>{{Cite web|url=https://naked-science.ru/article/interview/aleksandra-elbakyan-o-liberalah|title=Александра Элбакян: о либералах, троллинге и блокировке Sci-Hub в России|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Որպես հետևանք Ալեքսանդրան հարցազրույցի ժամանակ հայտարարել է, որ կարող է վերականգնել կայքի աշխատանքը Ռուսաստանում, եթե  «ռուսաստանյան գիտական հասարակությունը հանրայնորեն  և պաշտոնապես կքննադատի հեգնանքը Sci-Hub-ի հիմնադրի նկատմամբ, կհրապարակվեն իմ մասին Ռուսաստանի Գիտությունների Ակադեմիայի աշխատակիցների տարածած զրպարտության ժխտումներն և այդ աշխատակիցները կհեռացվեն աշխատանքից»<ref name="naked">[https://naked-science.ru/article/interview/aleksandra-elbakyan-o-liberalah Александра Элбакян: о либералах, троллинге и блокировке Sci-Hub в России]</ref>։ Ծրագրի [[ՎԿ]] սոցկայքի խմբում մեկնաբանությունների մեջ Ալեքսանդրա Էլբակյանը նշել է, որ ըստ իրեն, համացանցում տարածվում է այն տեղեկատվությունը, որ կայքի հիմնադիրը «խելագար է», իսկ նրա անձը «խիստ վարկաբեկվում է»։ Նա դա կապեց նրաայն բանի հետ, որ տվյալ տեղեկատվության տարածողները օգտվում են համընդհանուր աջակցությունից, իսկ ոմանք «անգամ զբաղեցնում են պաշտոններ [[Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի գրադարան|Ռուսաստանի Գիտությունների Ակադեմիայում]]<nowiki/>»։ Դրա նկատմամբ իր վերաբերմունքը Ալեքսանդրան ամփոփեց հետևյալ կերպ՝ «ռուսական գիտությունը մի զամբյուղի մեջ զամբիկից էլ թեթև է»<ref name="gazeta">[https://www.gazeta.ru/science/2017/09/05_a_10875050.shtml Почему Александра Элбакян закрыла в России сайт Sci-Hub // 5 сентября 2017]</ref>։ Ալեքսանդրայի կարծիքով իր վարկաբեկումը տեղի է ունենում «<nowiki/>[[Լիբերալ ընդդիմություն|լիբերալ ընդդիմության]]<nowiki/>» կողմից է, և նշված կոնտեքստում նա մեկնաբանեց, որ «որոշ երկրներ արժանի չեն գիտությանը արժանի չեն»<ref>[https://vk.com/wall-36928352_14350 Sci-Hub | Открытый доступ к научной информации. // 5 сентября 2017]</ref><ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=2929040 Российским ученым закрыли доступ к научной интернет-базе Sci-Hub]</ref>։
 
 
2017թ․-ի սեպտեմբերի 5-ին Ալեքսանդրա Էլբակյանը սահմանափակեց Ռուսաստանի տարածքից օգտատերերի կայք մուտք գործելու հնարավորությունը՝ տեղեկացնելով, որ իր գործողության պատճառը դարձավ «ռուս գիտնականների ծայրահեղ ոչ ադեկվատ, վիրավորական վերաբերմունքը ծառայության հիմնադրի նկատմամբ»<ref>[https://www.gazeta.ru/science/news/2017/09/05/n_10525118.shtml Создательница Sci-Hub закрыла сайт для России из-за «травли» — Газета. Ru | Новости]</ref><ref>{{Cite web|url=https://naked-science.ru/article/interview/aleksandra-elbakyan-o-liberalah|title=Александра Элбакян: о либералах, троллинге и блокировке Sci-Hub в России|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Որպես հետևանք Ալեքսանդրան հարցազրույցի հայտարարել է, որ կարող է վերականգնել կայքի աշխատանքը Ռուսաստանում, եթե  «ռուսաստանյան գիտական հասարակությունը հանրայնորեն  և պաշտոնապես կքննադատի հեգնանքը Sci-Hub-ի հիմնադրի նկատմամբ, կհրապարակվեն իմ մասին Ռուսաստանի Գիտությունների Ակադեմիայի աշխատակիցների տարածած զրպարտության ժխտումներն և այդ աշխատակիցները կհեռացվեն աշխատանքից»<ref name="naked">[https://naked-science.ru/article/interview/aleksandra-elbakyan-o-liberalah Александра Элбакян: о либералах, троллинге и блокировке Sci-Hub в России]</ref>։ Ծրագրի [[ՎԿ]] սոցկայքի խմբում մեկնաբանությունների մեջ Ալեքսանդրա Էլբակյանը նշել է, որ ըստ իրեն, համացանցում տարածվում է այն տեղեկատվությունը, որ կայքի հիմնադիրը «խելագար է», իսկ նրա անձը «խիստ վարկաբեկվում է»։ Նա դա կապեց նրա հետ, որ տվյալ տեղեկատվության տարածողները օգտվում են համընդհանուր աջակցությունից, իսկ ոմանք «անգամ զբաղեցնում են պաշտոններ [[Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի գրադարան|Ռուսաստանի Գիտությունների Ակադեմիայում]]<nowiki/>»։ Դրա նկատմամբ իր վերաբերմունքը Ալեքսանդրան ամփոփեց հետևյալ կերպ՝ «ռուսական գիտությունը մի զամբյուղի մեջ զամբիկից էլ թեթև է»<ref name="gazeta">[https://www.gazeta.ru/science/2017/09/05_a_10875050.shtml Почему Александра Элбакян закрыла в России сайт Sci-Hub // 5 сентября 2017]</ref>։ Ալեքսանդրայի կարծիքով իր վարկաբեկումը տեղի է ունենում «<nowiki/>[[Լիբերալ ընդդիմություն|լիբերալ ընդդիմության]]<nowiki/>» կողմից է, և նշված կոնտեքստում նա մեկնաբանեց, որ «որոշ երկրներ արժանի չեն գիտությանը արժանի չեն»<ref>[https://vk.com/wall-36928352_14350 Sci-Hub | Открытый доступ к научной информации. // 5 сентября 2017]</ref><ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=2929040 Российским ученым закрыли доступ к научной интернет-базе Sci-Hub]</ref>։
 
Սեպտեմբերի 6-ին [[ՎԿ]] սոցկայքում ստեղծվել է «Շնորհակալություն Ալեքսանդրա Էլբակյանին!» խումբը, որտեղ «ուսանողները և գիտնականները շնորհակալություն են հայտնում Sci-Hub ռեսուրսի հիմնադրին… դրանով իսկ ցանկանում են ցույց տալ, որ գիտության հետ առընչություն ունեցող մարկանց մեծ մասը շնորհակալ են Ալեքսանդրային իր գիտական ամսագրերից հոդվածներն անվճար ներբեռնելու հնարավորություն ստեղծած ծրագրի համար, իսկ իր վարկաբեկումը կազմակերպած անբայացակամների խումբը բավականին փոքր է»<ref name="ind0906" />։
 
2017թ․-ի սեպտեմբերի 9-ին Էլբակյանը վերականգնեց կայքի աշխատանքը Ռուսաստանում։ Նրա մեկնաբանությամբ նա ստացել է ծրագրի աշխատանքի համարբազմաթիվհամար բազմաթիվ շնորհակալական նամակներ <ref name="ind0906">{{Cite web|url=https://indicator.ru/news/2017/09/06/sasha_spasibo|title=Ученые благодарят Александру Элбакян в новом ВК-сообществе|publisher=indicator.ru|accessdate=2017-11-05}}</ref> և այն հավաստիացմամբ, որ «այսպես կոչված «գիտության լուսաբանողները» կամ ժողովրդականացնողները, որոնք սահմանափակում են համացանցում հարձակումները, վտարանդի են»<ref>{{Cite news|url=https://meduza.io/news/2017/09/09/osnovatelnitsa-besplatnoy-bazy-nauchnyh-publikatsiy-sci-hub-vernula-dostup-polzovatelyam-iz-rossii|title=Основательница бесплатной базы научных публикаций Sci-Hub вернула доступ пользователям из России — Meduza|work=Meduza|language=ru|accessdate=2017-09-10}}</ref>։
 
Սեպտեմբերի 11-ին Ալեքսանդրան հարցազրույցի ընթացքում նշել է, որ Ռուսաստանի տարածքում կայքի արգելափակումը «зգործադուլգործադուլ» էր <ref name="bfm" /> և փորձում էր ցույց տալ, որ «մարդու աշխատանքի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքը լուրջ խնդիր է», իսկ ծրագրի վրա աշխատանքը ներառում է ոչ միայն ինտելեկտուալ, այլ նաև ֆիզզիկականֆիզիկական ներդրում<ref>{{Cite news|url=https://22century.ru/popular-science-publications/sci-hub-a-elbakyan|title=Sci-Hub: забастовка окончена, что дальше?|accessdate=2017-11-03}}</ref>։ Չնայած նրան, որ Ալեքսանդրան ինքը կայքի աշխատանքը ներկայացնելուց մանրամասն նկարագրել է, թե ինչպես շրջանցել «արգելափակումը», որպեսզի շարունակել կայքից օգտվել գործադուլի ժամանակ՝ շատ բլոգներ և ԶԼՄ-ներ սկսեցին խոսել և գրել այդ «արգելափակումը» շրջանցելու միջոցների մասին այնպես, իբրև իրենք են գտել այդ ուղինուղին՝ Ալեքսանդրայի ցանկությանը հակառակ<ref>{{Cite web|url=http://www.socialcompas.com/2017/09/22/o-situatsii-vokrug-sci-hub/|title=О ситуации вокруг Sci-Hub {{!}} Социальный Компас|publisher=www.socialcompas.com|accessdate=2017-11-03|lang=ru}}</ref>։ Էլբակյանը նշեց, որ կայքի աշխատանքի սահմանափակումը «արգելափակում» չէ<ref name="bfm">{{Cite news|url=https://www.bfm.ru/news/364582|title=Александра Элбакян о прекращении работы Sci-Hub: «Это была забастовка»|last=BFM.ru|work=BFM.ru - деловой портал|language=ru|accessdate=2017-11-03}}</ref>.{{Քաղվածք|…դա արգելափակում չէր, այլ աշխատանքի դադարեցում, քանի որ արգելափակման դեպումդեպքում վերջի վերջո ի հայտ են գալիս այնպիսի ասոցիացիաներ, ինչպիսիք են, օրինակ, իբրև ինչ-որ մեկը ռուս գիտնականներից խլում է հասանելիությունը, չնայած, իրականում Sci-Hub-ը չի խլում հասանելիությունը, այլ դադարեցնում է այն։ Սակայն պետք է հասկանալ, որ նա պարտավոր չէ հասանելիություն տրամադրել և, եթե շարունակվում է այդպիսի իրավիճակը, ինչպիսին հիմա ռուսական քաղաքականության ու հասարակության մեջ է, ապա Sci-Hub-ի նման ծրագրերը ի հայտ չեն գա։ Sci-Hub-աշխատանքի սահմանափակմամբ պետք էր ընդգծել դա։}}
Սեպտեմբերի 15-ին հարցազրույցում Ալեքսանդրան բացատրեց, որ քաղաքավարի չէ Ռուսաստանի տարածքում ծրագրի սահմանափակումըսահմանափակումն անվանել «հասանելիության արգելափակում»<ref>{{Cite news|url=https://gorky.media/intervyu/na-nashej-planete-poyavlyaetsya-globalnaya-nervnaya-sistema/|title=«На нашей планете появляется глобальная нервная система»|last=gorky.media|date=2017-09-15|work=«Горький»|language=ru|accessdate=2017-11-03}}</ref>․{{Քաղվածք|Այդքան էլ քաղաքավարի չէ անվանել դա հասանելիության արգելափակում։ Ծրագիրն ուղղակի դադարեցրել է աշխատանքը, որպեսզի ընդգծի գիտության զարգացման վրա ազդող խնդիրները։ Ռուս գիտնականների մոտ հասանելությունը այնուամենայնիվ պահպանվել է․ կայքը կարելի էր բացել այլ երկրների IP-հասցեներով։ Այնպես, որ պատը մասամբ սիմվոլիկ էր․ կարելի է ասել դա արվեստի նախագիծ էր ՝էր՝ ուղղված կարևոր խնդրի վրա ուշադրություն դարձնելուն։ Իսկ երբ ես տարբեր հարցազրույցներին ասել եմ, որ որոշ երկրներ արժանի չեն գիտությանը, ապա ի նկատի ունեի հետևյալը․ որոշակի արժեքները, կարծիքները և օրենքները բերում են նրան, որ երկրում գիտությունը չի զարգանում։}}
Նշված արարքը հրահրեց գիտական հասարակության տարբեր ներկայացուցիչների կողմից ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական  արձագանքների ի հայտ գալուն<ref name="life">{{Cite news|url=https://life.ru/t/%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0/1041042/osnovatielnitsa_sci-hub_zablokirovala_rossiiu_za_trollingh|title=Основательница Sci-Hub заблокировала Россию за троллинг|work=Life.ru|language=ru|accessdate=2017-09-06}}</ref>։ [[Վարկաբեկված հեղինակություն|Վարկաբեկման]] մասին խոսելիս՝ Ալեքսանդրան ի նկատի ուներ մի շարք լիբերալ ընդդիմության գիտնականների, օրինակ՝ կենսաբան և գիտությունների հանրայնացնող [[Ալեքսանդրա Պանչինա|Ալեքսանդրա Պանչինայի]] հետ նշված բախումը։ վերջինս, իր հերթին, նշված բախման մեջ արտահայտել է իր ափսոսանքը, որ իրիր՝ կոնկրետ մարդկանց նկատմամբ ունեցած անձնական դժգոհությունների պատճառով տուժեց բոլորի համար կարևոր նախագիծը<ref>{{Cite news|url=https://meduza.io/feature/2017/09/06/imenem-sozdatelya-besplatnoy-bazy-nauchnyh-publikatsiy-nazvali-nasekomoe-ona-pozhalovalas-na-travlyu-i-zablokirovala-sayt-dlya-uchenyh-iz-rossii|title=Именем создателя бесплатной базы научных публикаций назвали насекомое. Она пожаловалась на травлю и заблокировала сайт для ученых из России|work=[[Meduza]]|language=ru|accessdate=2017-09-10}}</ref>։
 
=== 2018թ․-ի փետրվար ===
2018թ․-ի փետրվարի 6-ին հայտնի դարձան [[Կրթության և գիտության նախարարություն|ԿԳՆ]] «Գիտությանը հավատարիմ լինելու համար» մրցանակի դափնեկիրները։ 2 օր անց՝ 2018թ․-ի փետրվարի 8-ին Sci-Hub կայքի աշխատանքը դադարեցվեց մեկ օրով<ref>[https://indicator.ru/news/2018/02/08/sci-hub-ne-rabotaet-v-den-nauki/ Sci-Hub приостановил работу в День науки]</ref><ref>[https://www.gazeta.ru/science/news/2018/02/08/n_11144617.shtml Александра Элбакян снова отключила сайт Sci-Hub: не дают премии]</ref><ref>[https://nplus1.ru/blog/2018/02/08/sci-hub-closed-again В День российской науки перестал работать Sci-Hub]</ref>։ Համաձայն Ալեքսանդրա Էլբակյանի մեկնաբանության՝ Sci-Hub-ը դեմ կանգնեց  ԿԳՆ «Գիտությանը հավատարիմ լինելու համար» մրցանակների բաշխման անարդար գործընթացին․ մրցանակի եզրափակիչ փուլ անցած մասնակիցների և դափնեկիրների շարքում երբևէ չի եղել Sci-Hub-ը, որը ոչ թե խոսքով, այլ գործով ապացուցեց իր հավատարմությունը գիտությանը<ref>{{Cite web|url=https://vk.com/wall-36928352_21371|title=Sci-Hub-Открытый доступ к научной информации|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ ԿԳՆ բացատրությամբ Sci-Hub չի հավակնել մրցանակի այն պատճառով, որ ոչ մեկ հայցում չի ներկայացրել կայքը թեկնածուների շարքում ընդգրկելու համար<ref>[http://telegra.ph/Kuluary-premii-Za-vernost-nauke-02-09 Кулуары премии «За верность науке»]</ref><ref>[https://indicator.ru/news/2018/02/09/minobrnauki-sci-hub/ В Минобрнауки объяснили отсутствие Sci-Hub среди номинантов премии]</ref>։
 
== Տես նաև ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Sci-Hub» էջից