«Այգեգործություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ |
No edit summary |
||
Տող 8.
== Խաղողի վազի ծագումը ==
[[Խաղող]]ի վազն ունի շատ հին ծագում, [[վայրի խաղող]]ն սկսել են մշակել դեռևս էնեոլիթի և [[բրոնզ]]ի [[դարեր]]ում։ [[Անդրկովկաս]]ում և [[Միջին Ասիա]]յում [[գինեգործություն]]ը հայտնի էր դեռ մ. թ. հազարամյակներ առաջ։ Այգիների համաշխարհային տարածությունը (ըստ [[խաղող]]ի և գինու միջազգային բյուրոյի տվյալների) կազմում է 10 միլիոն հա ([[1966]] թ.)։
[[Պատկեր:Intensive apple orchard.jpg|մինի|Ինտենսիվ աճեցում, խնձորի ծառեր]]
== Այգեգործական հիմնական երկրներ ==
Տող 16.
[[Կարմիր բլուր]]ում հայտնաբերված [[խաղող]]ի ածխացած [[սերմ]]երը վկայում են, որ [[խաղող]]ի այժմյան որոշ փոփոխակներ (օրինակ՝ [[Ոսկեհատ]], Գառան դմակ, Մսխալի, [[Արարատ]]ի և այլնք ունեն տեղական ծագում։ [[Աղթամար]]ի [[վանք]]ի աշխարհիկ թեմայով [[բարձրաքանդակ]]ներից մեկում պատկերված է այգին բահով փորող հայ շինականը (10-րդ դար)։ Հայկական [[մանրանկարչություն]]ը, միջնադարյան [[քաղաք]]ների պեղումներից հայտնաբերված նյութական մշակույթի մնացորդները արժեքավոր տեղեկություններ են տալիս նաև [[միջնադար]]ում զարգացած այգեգործության վերաբերյալ։
Այգեգործությունը տարածված էր [[Այրարատ]]ում, [[Վասպուրական]]ում, [[Աղձնիք]]ում, [[Փոքր Հայք]]ում, [[Արցախ]]ում, [[Սյունիք]]ում և [[Հայաստան]]ի այլ մասերում։ Որոշ վայրերում ([[Արցախ]], [[Գողթն]]) 19-20-րդ
[[Պատկեր:Apple orchard near Brenner.jpg|մինի|աջից|Այգեգործություն]]
== Սովետական իշխանության տարիներին այգեգործության զարգացումը ==
Սովետական իշխանության տարիներին կոլեկտիվ և խորհրդային տնտեսությունների կազմակերպումը, ոռոգման նոր ցանցերի կառուցումը հնարավորություններ ստեղծեցին այգեգործության զարգացման համար։ [[1970]] թվականին [[ՀՍՍՀ]]-ում [[խաղող]]ի այգիների տարածությունը 37 հազար հա էր։ Նախատեսված է առաջիկայում հասցնել 60 հազար հա-ի։ [[Մեքենա]]յացվել են
Արտադրության մեջ կիրառվում են [[ագրոտեխնիկա]]յի առաջավոր մեթոդներ ու միջոցառումներ (հողի պարարտացում հատուկ [[մեքենա]]ներով, հիմնաշրջման թարմացում, պայքար [[խաղող]]ի վազի վնասատուների և [[հիվանդություններ]]ի դեմ և այլն)։ Այգեգործությամբ զբաղվում են [[Արարատ]]յան, [[Վայք]]ի, [[Զանգեզուր]]ի և հս-արլ. գյուղատնտեսական գոտիներում։ [[Արարատ]]յան և [[Վայք]]ի գոտիների այգիները թաղովի են, հս-արլ. և [[Զանգեզուր]]ի գոտիներինը՝ չթաղվող։ [[ՀՍՍՀ]] այգիները ջրովի են, բացառությամբ հս-արլ. գոտու որոշ այգիների։ [[Արարատ]]յան գոտու ցածրադիր շրջանները մատակարարում են [[հումք]]՝ քաղցր, կիսաքաղցր, սեղանի թունդ [[գինի]]ների և [[կոնյակ]]ի արտադրությանը ([[Ոսկեհատ]], Գառան դմակ, ճիլար, Կախեթի, Մսխալի, Ռքածիթելի, Մուսկատ, Սափերավի և այլն), իսկ [[քաղաք]]ների և արդ. կենտրոնների բնակչությանը՝ թարմ [[խաղող]] (սև և սպիտակ [[Արաքսեն]]ի, սև և սպիտակ Սաթենի, դեղին և վարդագույն Երհանի, [[Թավրիզ]]ենի, Իծապտուկ, [[Արարատ]]ի, Ամբարի, [[Շահումյան]]ի և այլն)։
Տող 29.
== Խնդողնի ==
Հիմնական փոփոխակը Խնդողնին է, [[Կախեթի մարզ]]ը, Կարմիր կտենին, Իծապտուկը, [[Թավրիզ]]ենին։ Հս-արլ. գոտին հիմնականում արտադրում է սեղանի թեթև և
== Գիտություն խաղողի վազի կենսաբանական առանձնահատկությունների և նրա մշակման մասին ==
|