Վիքիպեդիա

«Արդարադատություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Iustitia van Heemskerck.png|մինի|Արդարադատության խորհրդանիշ հանդիսացող Յուստիցիան՝ հին հռոմեական դիցարանի անաչառության աստվածուհին։ ]]
*'''Արդարադատություն''', [[Իրավունքի փիլիսոփայություն|իրավափիլիսոփայական]] [[տեսություն]], որը նախատեսում է [[արդարություն]] և [[Արդարություն|անաչառություն]]<ref> {{Cite bookweb|url=http://platowww.stanfordmerriam-webster.educom/archives/sum2015/entriesdictionary/justice-retributive/|title=RetributiveDefinition Justiceof JUSTICE|lastwebsite=Walen|first=Alec|date=2015-01www.merriam-01webster.com|editoraccess-lastdate=Zalta|editor2016-first=Edward N.|edition=Summer 201503-02}}</ref>։ Ինչպես [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] վրա հիմնված մյուս տեսությունները, արդարադատությունը ևս ունի հասկացությունների մի ամբողջություն, որոնցով էլ այս առարկան նկարագրում է [[Օբյեկտիվիզմ|օբյեկտիվ իրականությունը]]։<ref>{{Cite web|url=http://www.iep.utm.edu/justwest/|title=Justice, Western Theories of {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy|website=www.iep.utm.edu|access-date=2016-03-02}}</ref><ref>{{Cite book|url=http://plato.stanford.edu/archives/sum2015/entries/justice-retributive/|title=Retributive Justice|last=Walen|first=Alec|date=2015-01-01|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Summer 2015}}</ref>։։ Արդարադատությունը բազմաբովանդակ հասկացություն է, որն իր խորափիլիսոփայական ընկալումներով տարբեր մշակույթներում ունի տարբեր նշանակություն։ Արդարադատության վաղ շրջանի տեսությունը դա [[Անտիկ հունական փիլիսոփայություն|հին հույն փիլիսոփա]] [[Պլատոն|Պլատոնի]] ''«Պետություն»'' աշխատությունն է։ [[Միջնադար|Միջնադարյան ժամանակահատվածում]] աստվածաբանական տեսության կողմնակիցները հակված էին այն գաղափարին, որ արդարությունն ի վերուստ տրված է աստծուց։ [[19-րդ դար|19-րդ դարի]] սկզբին [[Լուսավորականություն|լուսավորականության ժամանակաշրջանի]] իմաստասեր ու ''«դասական ազատականության»'' հայր [[Ջոն Լոք|Ջոն Լոքը]] մարդու բնական իրավունքները ճանաչում է որպես արդարադատության ածանցյալ։ [[Սոցիոլոգիա|Սոցիոլոգները]] հակված են այն համոզմունքին, որ արդարությունը կարող է լիակատար լինել միայն բոլոր չահագրգիռ կողմերի փոխադարձ համաձայնության պայմաններում։ [[19-րդ դար|19-րդ դարի]] մի շարք [[Ուտիլիտարիզմ|ուտիլիտարիստական գաղափարների կրող]] մտածողներ՝ ի դեմս [[Ջոն Ստյուարտ Միլ|Ջոն Ստյուարտ Միլի]], կարծում էին, որ արդարադատությունը իրավիճակային լավագույն հետևանքն ու ելքն է։▼
'''Արդարադատություն''', [[Իրավունքի փիլիսոփայություն|իրավափիլիսոփայական]] [[տեսություն]], որը նախատեսում է [[արդարություն]] և [[Արդարություն|անաչառություն]]<ref>* {{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/justice|title=Definition of JUSTICE|website=www.merriam-webster.com|access-date=2016-03-02}}
* {{Cite web|url=http://www.iep.utm.edu/justwest/|title=Justice, Western Theories of {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy|website=www.iep.utm.edu|access-date=2016-03-02}}
▲* {{Cite book|url=http://plato.stanford.edu/archives/sum2015/entries/justice-retributive/|title=Retributive Justice|last=Walen|first=Alec|date=2015-01-01|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Summer 2015}}</ref>։ Ինչպես [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] վրա հիմնված մյուս տեսությունները, արդարադատությունը ևս ունի հասկացությունների մի ամբողջություն, որոնցով էլ այս առարկան նկարագրում է [[Օբյեկտիվիզմ|օբյեկտիվ իրականությունը]]։ Արդարադատությունը բազմաբովանդակ հասկացություն է, որն իր խորափիլիսոփայական ընկալումներով տարբեր մշակույթներում ունի տարբեր նշանակություն։ Արդարադատության վաղ շրջանի տեսությունը դա [[Անտիկ հունական փիլիսոփայություն|հին հույն փիլիսոփա]] [[Պլատոն|Պլատոնի]] ''«Պետություն»'' աշխատությունն է։ [[Միջնադար|Միջնադարյան ժամանակահատվածում]] աստվածաբանական տեսության կողմնակիցները հակված էին այն գաղափարին, որ արդարությունն ի վերուստ տրված է աստծուց։ [[19-րդ դար|19-րդ դարի]] սկզբին [[Լուսավորականություն|լուսավորականության ժամանակաշրջանի]] իմաստասեր ու ''«դասական ազատականության»'' հայր [[Ջոն Լոք|Ջոն Լոքը]] մարդու բնական իրավունքները ճանաչում է որպես արդարադատության ածանցյալ։ [[Սոցիոլոգիա|Սոցիոլոգները]] հակված են այն համոզմունքին, որ արդարությունը կարող է լիակատար լինել միայն բոլոր չահագրգիռ կողմերի փոխադարձ համաձայնության պայմաններում։ [[19-րդ դար|19-րդ դարի]] մի շարք [[Ուտիլիտարիզմ|ուտիլիտարիստական գաղափարների կրող]] մտածողներ՝ ի դեմս [[Ջոն Ստյուարտ Միլ|Ջոն Ստյուարտ Միլի]], կարծում էին, որ արդարադատությունը իրավիճակային լավագույն հետևանքն ու ելքն է։
 
Էգալիտարիստները կարծում էին, որ արդարադատությունը կարող է գոյություն ունենալ միայն հավասար համակարգային պայմաններում։ Ամերիկացի փիլիսոփա Ջոն Ռաուլսն իր ''«սոցիալական պայմանագրի տեսություն»'' աշխատությունում նշում է, որ արդարադատությունը՝ ի դեմս բաշխական արդարադատության, ինքնին համարվում են արդարության աշխարհահամակարգի անքակտելի տարրամասնիկը։ [[Գույքային իրավունք|Գույքային իրավունքի]] տեսաբանները ուսումնասիրելով հեղինակային արդարադատության դեոնտոլոգիական տեսակետը, հայտարարում են, որ [[Սեփականություն|սեփականության անձեռնմխելության]] վրա հիմնված արդարությունը առավելագույնս մեծացնում է [[Տնտեսական համակարգ|տնտեսական համակարգի]] ընդհանուր ներուժը։ Վերականգնողական արդարադատությունը (նաև երբեմն կոչվում է «առողջացման արդարադատություն») արդարացի մոտեցում է, որի գերակա նպատակն է վերականգնել խնդրո առարկայի դրական կողմը՝ հաշվի առնելով առկախված խնդիրներն ու շահագրգիռ անձանց դիրքորոշումը։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Արդարադատություն» էջից