«Ունիվերսալիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
 
{{Other uses|Universalism (disambiguation)}}{{Universalism|expanded=all}} '''Ունիվերսալիզմը''' աստվածաբանական ու փիլիսոփայական հասկացություն է, որտեղ որոշ գաղափարներ ունեն համընդհանուր կիրառություն ու կիրառելիություն: Համայնքը, որն իրեն կոչում է ''ունիվերսալիստականունիվերսալիստ'', ուշադրության կենտրոնում է առնում ամենատարածված կրոնների համընդհանուր սկզբունքերը, իսկ մյուսներին համարում հիմնականներից ածանցյալներ: Այն կայանում է մարդկայինի ու աստվածայինի համընդհանուր հաշտեցման հավատի մեջ: Օրինակ, որոշ [[աբրահամական կրոններ|աբրահամական կրոն]]<nowiki/>ներ պնդում են իրենց ուսմունքի և բարոյական սկզբունքների ունիվերսալ նշանակությունը և “զգում են ներարողականություն”:<ref name="Schaff-Herzog" /> [[Քրիստոնեական ունիվերսալիզմ|Քրիստոնեական ունիվերսալիզմը]] կենտրոնացած է համընդհանուր հաշտեցման շուրջ: Հայտնի նաև որպես համընդհանուր փրկություն՝ դա մի ուսմունք է՝ ըստ որի յուրաքնաչյուր մարդկային հոգի ի վերջո հաշտություն կգտնի Աստծո հետ՝ շնորհիվ աստվածային սիրո ու ողորմածության:<ref>Otis Ainsworth Skinner (1807-1861), ''A Series of Sermons in Defense of the Doctrine of Universal Salvation'', Page 209, It is not part of mainline Christian doctrine either Catholic or Protestant. "Repentance is a means by which all men are brought into the enjoyment of religion, and we do expect any man will be saved while he continues in sin. However, Unitarian Universalism holds a universal salvation, because is, "we expect all men will repent."</ref> Հիմնարար ճշմարտության հանդեպ հավատը հանդիսանում է ունիվերսալիզմի մեկ այլ կարևոր սկզբունք: Ապրելու ճշմարտությունը դիտարկվում է որպես ավելի անհասանելի քան ազգային, մշակությաին կամ կրոնական սահմաններն ու մեկնաբանությունները այդ մեկ ճշմարտության: [[Ռիգվեդա|Ռիգ Վեդայի]] պնդմամբ՝ «Ճշմարտությունը մեկն է. իմաստունները դրանք կոչում են տարբեր անուններով»:<ref>[https://vedanta.org/what-is-vedanta/harmony-of-religions/ Vedanta Society of Southern California ''Harmony of Religions'']</ref> Ունիվերսալիզմը ազդեցություն է ունեցել ժամանակակից [[Հինդուիզմ|հինդուիզմի]] վրա, իր հերթին ազդեցություն ունենալով արևմտյան ժամանակակից հոգևոր մտածողության վրա:{{sfn|King|2002|p=}} [[Ունիտարյան ունիվերսալիզմ|Ունիտարյան ունիվերսալիզմը]] շեշտում է այն, որ կրոնը համընդհնաուր մարդկային որակ է, և այն հիմնվում է ամենատարածված կրոնների համընդհանուր սկզբունքների վրա: Այն բոլոր կրոնները ընդունում է համընդհանուր կերպով:
 
Քրիստոնեական ունիվերսալիզմը կենտրոնացած է համընդհանուր հաշտեցման շուրջ: Հայտնի նաև որպես համընդհանուր փրկություն՝ դա մի ուսմունք է՝ ըստ որի յուրաքնաչյուր մարդկային հոգի ի վերջո հաշտություն կգտնի Աստծո հետ՝ շնորհիվ աստվածային սիրո ու ողորմածության:
== Փիլիսոփայություն ==
Հիմնարար ճշմարտության հանդեպ հավատը հանդիսանում է ունիվերսալիզմի մեկ այլ կարևոր սկզբունք: Ապրելու ճշմարտությունը դիտարկվում է որպես ավելի անհասանելի քան ազգային, մշակությաին կամ կրոնական սահմաններն ու մեկնաբանությունները այդ մեկ ճշմարտության: Ռիգ Վեդայի պնդմամբ՝ «Ճշմարտությունը մեկն է. իմաստունները դրանք կոչում են տարբեր անուններով»:
 
Ունիվերսալիզմը ազդեցություն է ունեցել ժամանակակից հինդուիզմի վրա, իր հերթին ազդեցություն ունենալով արևմտյան ժամանակակից հոգևոր մտածողության վրա:
=== Ունիվերսալություն ===
Ունիտարյան ունիվերսալիզմը շեշտում է այն, որ կրոնը համընդհնաուր մարդկային որակ է, և այն հիմնվում է ամենատարածված կրոնների համընդհանուր սկզբունքների վրա: Այն բոլոր կրոնները ընդունում է համընդհանուր կերպով:
{{Main|Universality (philosophy)}}Փիլիսոփայության մեջ, ունիվերսալությունը հասկացություն է այն մասին, որ, երևան հանելով համընդհանուր փաստերը, դրանք կարող եմ բացատրվել որպես [[Հարաբերականապաշտություն|ռելատիվիզմի]] հակադրություն:<ref>Bonnett, A. (2005). ''Anti-Racism''. Routledge.</ref> Որոշ կրոններում, ունիվերսալիզմը հատկություն է, որը տրվում է նրանց, որոնց գոյությունը հարատև է ամբողջ տիեզերքում:{{Main|Moral universalism|Moral particularism}}Moral universalism (also called ''moral objectivism'' or ''universal morality'') is the [[Meta-ethics|meta-ethical]] position that some system of [[ethics]] are applied [[Universality (philosophy)|universally]]. That system is inclusive of all individuals,<ref name="PhilPages">{{cite web|url=http://www.philosophypages.com/dy/u.htm#unvby|title=A Dictionary of Philosophical Terms and Names|last=Kemerling|first=Garth|date=November 12, 2011|work=Philosophy Pages|quote=According to [http://www.philosophypages.com/ph/kant.htm Immanuel Kant] and [http://www.philosophypages.com/dy/h.htm#hare Richard Mervyn Hare]...moral imperatives must be regarded as equally binding on everyone.}}</ref> regardless of [[culture]], [[Race (classification of human beings)|race]], [[sex]], [[religion]], [[nationality]], [[sexual orientation]], or any other distinguishing feature.<ref name="Gowans">{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/archives/spr2012/entries/moral-relativism/|title=Moral Relativism|last=Gowans|first=Chris|date=Dec 9, 2008|work=The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2012 Edition)|quote=Let us say that moral objectivism maintains that moral judgments are ordinarily true or false in an absolute or universal sense, that some of them are true, and that people sometimes are justified in accepting true moral judgments (and rejecting false ones) on the basis of evidence available to any reasonable and well-informed person.|editor=Edward N. Zalta, ed}}</ref> Moral universalism is opposed to [[moral nihilism]] and [[moral relativism]]. However, not all forms of moral universalism are [[Moral absolutism|absolutist]], nor do they necessarily [[Value monism|value monism.]] Many forms of universalism, such as [[utilitarianism]], are non-absolutist. Other forms such as those theorized by [[Isaiah Berlin]], may [[Value pluralism|value pluralist ideals.]]
Փիլիսոփայություն
 
Համընդհանրականություն
=== Բարոյական ունիվերսալիզմ ===
Փիլիսոփայության մեջ, համընդհանրականությունը հասկացություն է այն մասին, որ, երևան հանելով համընդհանուր փաստերը, դրանք կարող եմ բացատրվել որպես ռելատիվիզմի հակադրություն:
{{Main|Moral universalism|Moral particularism}}Բարոյական ունիվերսալիզմը(հայտնի նաև՝ ''բարոյական օբյեկտիվիզմ'' ու համընդհանուրհ''ամընդհանուր բարոյականություն'') մետաէթնիկական դիրքորոշում է այն մասին, որ [[Էթիկա|էթիկայի]] որոշակի համակարգեր օգտագործվում են համընդհանրայնորեն: Այդ համակարգը բոլոր անհատների համար ընդհանրական է՝<ref name="PhilPages3">{{cite web|url=http://www.philosophypages.com/dy/u.htm#unvby|title=A Dictionary of Philosophical Terms and Names|last=Kemerling|first=Garth|date=November 12, 2011|work=Philosophy Pages|quote=According to [http://www.philosophypages.com/ph/kant.htm Immanuel Kant] and [http://www.philosophypages.com/dy/h.htm#hare Richard Mervyn Hare]...moral imperatives must be regarded as equally binding on everyone.}}</ref> անկախ [[Մշակույթ|մշակույթից]], ռասայից[[Ազգություն|ազգությունից]], [[Սեռ|սեռից]], [[Կրոն|կրոնից]], ազգությունից[[Ռասա|ռասայից]], [[Սեռական կողմնորոշում|սեռական կողմնորոշումից]] և այլ տարբերակիչ առանձնահատկություններից:<ref name="Gowans3">{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/archives/spr2012/entries/moral-relativism/|title=Moral Relativism|last=Gowans|first=Chris|date=Dec 9, 2008|work=The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2012 Edition)|quote=Let us say that moral objectivism maintains that moral judgments are ordinarily true or false in an absolute or universal sense, that some of them are true, and that people sometimes are justified in accepting true moral judgments (and rejecting false ones) on the basis of evidence available to any reasonable and well-informed person.|editor=Edward N. Zalta, ed}}</ref> Բարոյական ունիվերսալիզմը հակադրվում է [[Բարոյական նիհիլիզմ|բարոյական նիհիլիզմին]] և [[Բարոյական ռելատիվիզմ|բարոյական ռելատիվիզմին]]: Սակայն բարոյական ունիվերսալիզմի ոչ բոլոր ձևերն են [[Աբսոլուտիստ|աբսոլուտիստական]], և ոչ էլ նրանք արժևորում են [[Մոնիզմ|մոնիզմը]]:Ունիվերսալիզմի շատ ձևեր, ինչպես օրինակ [[Ուտիլիտարիանիզմ|ուտիլիտարիանիզմը]], ոչ-աբսոլուտիստական են: Այլ ձևեր, ինչպես օրինակ այպիսինները, որոնք տեսականացված են [[Իսայա Բերլին|Իսայա Բերլինի]] կողմից, կարող են արժևորել [[Պլուրալիստական իդեալ|պլուրալիստական իդեալներ]]:
Որոշ կրոններում, ունիվերսալիզմը հատկություն է, որը տրվում է նրանց, որոնց գոյությունը հարատև է ամբողջ տիեզերքում:
 
== Բարոյական ունիվերսալիզմ ==
Բարոյական ունիվերսալիզմ ու Բարոյական սեպարատիզմ
Բարոյական ունիվերսալիզմը(հայտնի նաև՝ բարոյական օբյեկտիվիզմ ու համընդհանուր բարոյականություն) մետաէթնիկական դիրքորոշում է այն մասին, որ էթիկայի որոշակի համակարգեր օգտագործվում են համընդհանրայնորեն: Այդ համակարգը բոլոր անհատների համար ընդհանրական է՝ անկախ մշակույթից, ռասայից, սեռից, կրոնից, ազգությունից, սեռական կողմնորոշումից և այլ տարբերակիչ առանձնահատկություններից: Բարոյական ունիվերսալիզմը հակադրվում է բարոյական նիհիլիզմին և բարոյական ռելատիվիզմին: Սակայն բարոյական ունիվերսալիզմի ոչ բոլոր ձևերն են աբսոլուտիստական, և ոչ էլ նրանք արժևորում են մոնիզմը:Ունիվերսալիզմի շատ ձևեր, ինչպես օրինակ ուտիլիտարիանիզմը, ոչ-աբսոլուտիստական են: Այլ ձևեր, ինչպես օրինակ այպիսինները, որոնք տեսականացված են Իսայա Բերլինի կողմից, կարող են արժևորել պլուրալիստական իդեալներ:
== Կրոն ==
=== Բահաիի հավատ ===