«Ինկերի կայսրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Իսպանացիներն իշխանության գլուխ կանգնեցրեցին Աթահուալպայի եղբորը՝ Մանկո Ինկա Յուպանկիի: Որոշ ժամանակ Մանկոն համագործակցեց իսպանացիների հետ, երբ վերջիններս փորձում էին հանդարտեցնել հյուսիսի դիմադրությունը: Իսկ այդ ընթացքում Պիսառոյի խմբի անդամներից մեկը՝ Դիեգո դե Ալմագրոն, փորձեց իրեն ենթարկել Կուսկոն: Մանկոն փորձեց այդ ներիսպականակներիսպանական թշնամությունն օգտագործել և [[1536]] թվականին ազատագրեց [[Կուսկո]]ն, սակայն կարճ ժամանակ անց իսպանացիները վերագրավեցին այն: Մանկոն այնուհետև նահանջեց դեպի Վիլկաբամբայի լեռները, հիմնեց Նոր ինկերի պետությունը, որտեղ իր համակիրների հետ կառավարեց ևս 36 տարի: [[1572]] թվականին ինկերի վերջին ամրոցը նվաճվեց և ինկերի վերջին արքան՝ Մանկոյի որդի Թուփաք Ամարուն, գերեվարվեց ու մահապատժի ենթարկվեց<ref>McEwan 2008, էջ 31</ref>: Սա դարձավ հակաիսպանական դիմադրության ավարտը:

Չնայած կայսրության բոլոր ժողովուրդներն ընդունում էին Կեչուան, ինկերը նրանցից ոմանց թույլ էին տալիս պահպանել իրենց բնօրինակ լեզուներ, ինչպիսիք է Այմարան, որը պահպանվում է [[Բոլիվիա|Բոլիվիայի]] տարբեր շրջաններում և հանդիսանում է առաջնային բնիկ լեզու: Ինկերի կայսրության լեզվական բազմազանությունը լայն էր: Ինկերի ազդեցությունը գոյատևեց նրանց կայսրությունից երկար, քանի որ իսպանացիները շարունակեցին օգտագործել [[Կեչուա լեզուներ|Կեչուան]]:

* Կարանկե- Նահանգի մայրաքաղաք, որտեղ գտնվում էին տեղական իշխանության անդմաներըանդամները, ինչպես նաև Ինկերի արքունիքի անդամներն ու զինվորական կայազորեր՝ զորահրամանատարներով:

* Օտավալո: -Երկրորդական նշանակության:

* Կոչեսկի: -Երկրորդական նշանակության:

* Կիտա- Թագավորական մշտական իջևանատներ: Կառոււցվել են Ինկա Տուպակ Յուպանկիի կողմից, և նրա կողմից կառավարիչ և վերահսկիչ է նշանակվելտարեցնշանակվել տարեց Չալկոմայտան: Ավելի ուշ արքունիքը ընդլայնվեց Վայնա Կապակի կողմից<ref>↑ До того, как царство Кито было завоевано Инками, им правили местные короли под названием Ссири (или Шири, или Сцири). Инка Тупак Юпанки первым расширил свои граница за пределы Кито, а Вайна Капак завершил завоевание в 1487 году. Кача, последний Ссири, был убит в сражении, а его дочь Пакча, была выдана замуж за Вайна Капака, от которой у него родился сын Атауальпа.</ref>: Կիտոյի շուրջ թագավորական ճանապարհի վրա կային հիասքանչ, հարուստ զարդարանքով իջևանատներ ու կառավարիչների պալատներ <ref>↑ До того, как царство Кито было завоевано Инками, им правили местные короли под названием Ссири (или Шири, или Сцири). Инка Тупак Юпанки первым расширил свои граница за пределы Кито, а Вайна Капак завершил завоевание в 1487 году. Кача, последний Ссири, был убит в сражении, а его дочь Пакча, была выдана замуж за Вайна Капака, от которой у него родился сын Атауальпа.</ref>:

*Մուլաալո,- գյուղ- :«նախկինումՆախկինում այն ուներ իջևանատներ՝ հսկա պահեստներով, որպեսզի Ինկերն ու իրենց զորահրամանատարները այստեղով անցնելիս ապահովված լինեին զինվորական սարքավորումներով <ref> Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава XLI</ref>:

*Կալո, կամ Լատակունգա (Լակտա-կունգա):- Նահանգի կենտրոն իջևանատներով: «Մուլաալոյից քիչ հեռավորության վրա գտնվում է Տակունգա կոչվող գյուղ և խոշոր իջևանատներ, որոնք ոչ պակաս կարևոր էին , քանի Կիոտոյում գտնվողները»<ref> Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава XLI</ref>: Այստեղ բազմացնում էին մասնավորապես ծովախոզուկներ, հավեր, լամաներ և թռչուններ: Այստեղ տեղավորված էր Ինկերի կառավարիչը, ով զբաղվում էր շրջական նահանգներից հարկեիհարկերի հավաքմամբ:

*Տոմեբամբա- Քենյարի նահանգ: Գլխավոր իջևանատների ու պահեստների նահանգի կենտրոն: «Այնտեղ գտնվում էին զորահրամանատարներ և նահանգապետեր, ովքեր իշխանություն ունեին արդարադատություն իրականացնել, հավաքել զորքեր, եթե դրա անհրածեշտությունըանհրաժեշտությունը կա, կամ եթե ապստամբել է որևէ բռնապետ», «նրանք [[Պերու|Պերույի]] ամենահարուստ ու երևելի մարդկացից էին, այստեղ էին գտնվում լավ և ամենահրաշալի կառույցները»<ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава XLII</ref>:Շրջակայքում գտնվում էին իջևանատներ և պահեստներ, որոնք տեղավորված էին 11, 16 կամ 22 կմ մեկ:

*Կանյարիբամբա-գտնվում էինէր Տոմեբամբեյի ենթակայության տակ:

*Չումբո-նահանգ: Գլխավոր իջևանատներ: ԽառայումԾառայում էին Ինկերին և ղեկավարներին:

*Տումբես,- իջևանատներ և խոշոր պահեստներ կառավարիչներով , զորահրամանատարներով, զինվորներով և միտիմայաներով:

*Գուայկիլ կամ- պահեստ կասիտների կամ գյուղերի համար:

*Պալտաս,- նահանգ-: «Այստեղ կառուցվել են իջևանատներ, որոնք մեծ և յուրահատուկ էին, մանրակրկիտ կառուցված, քանի որ Ինկերը Պալտաս նահանգը համարում էին կարևոր», «մոտակայքում կային հասարակ պահեստներ, որտեղ բերում էին հարկերն ու տուրքերը, որոնք պետք է մուծեին տեղի բնակիչները իրենց թագավորին, կառավարչին և նրանց անունից կառավարողներին» <ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава LVII</ref>:

*Կախաս-նահանգ- Այստեղ տարածվում էին «խոշոր իջևանատներ և պահեստներ, ինչպես նաև Միտիմայերի բազմության կառավրիչըկառավարիչը, ով հօգում էր տուրքերի հավաքման մասին» <ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава LVIII</ref>:

*Սոլանա, -հովիտ-: պահեստներՊահեստներ:

*Մոտուպե-հովիտ՝Հովիտ՝ իջևանատներով և բազմաթիվ պահեստներով:

*Խայանկա- հովիտ՝ԻնկերիՀովիտ՝ Ինկերի պահեստներով, խոշոր իջևանատներով ՝որոնցում տեղավորվում էին նրանց կառավարիչները:

*Պակասմայո-հովիտ: Խոշոր իջևանատներ: Ինկերի ներկայացուցիչները հավաքում էին տուրքերը այդ նպատակով տեղակայված պահեստներում, որտեղից տուրքերը տեղափոխվում էին գավառի կենտրոն, որոնք էլ նախատեսված էին գլխավոր զորահրամանատարների ժամանման համար <ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава LXVIII</ref>:

*Գուանապե- հովիտՀովիտ: Պահեստներ և իջևանատներ:

*Չինչա-նահանգ: Հովտում գտնվում էր Ինկայի կառավարիչևկառավարիչը , ինչպես նաև գտնվում էին շքեղ իջևանատներ թագավորների համար, մեծ թվով պահեստներ՝ որտեղ պահում էին սննդամթերք և ռազմական տեխնիկա:

*Իկա- հովիտ՝Հովիտ՝ դղյակներով և պահեստներով:

*Նասկա-հովիտ՝Հովիտ՝ խոշոր շինություններով և բազմաթիվ պահեստներով:

*Չաչապոյաս- նահանգՆահանգ: Ինկերի խոշոր արքունիք և պահեստներ:

*Գուանկաբամբա- նահանգիՆահանգի կենտրոն:

*Բոմբոն (Պումպու)-նահանգիՆահանգի կենտրոն:

*Կախամարկա-Նահագնի կենտրոն՝ գլխավոր իջևանատներով և պահեստներով: Ուներ իր կառավարիչը, և «ամենուրեք տեղակայված էին խոշոր պահեստներ և իջևանատներ, այստեղ գալիս էին հաշվետվություն ներկայացնելու հարևան նահանգների կառավարիչները՝ այդ թվում և շրջակա հովիտներըկառավարիչները» <ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава LXXVII</ref>:

*Գուանկո,-քաղաք: Նահանգի կենտրոն՝ խոշոր հյուրանոցներով և Ինկերի պահեստներով: «Ինկերի ժամանակ այն այնքան մեծ էր, որ մշտական ենթակայության տակ ուներ 30 հազար հնդկացի: Ինկերի նախարարները հոգում էին հարկերի հավաքման մասին, հարակից շրջանները վարձահատույց էին լինում այդ արքունիքին»<ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава LXXX</ref>: Մերձակա շրջաններում կային շատ այլ պահեստներ և իջևանատներ <ref>↑ Раскопки Гуануко в 1967 и 1975 годах проводил Крейг Моррис. На одном только холме было найдено 497 хранилищ основных продуктов питания.</ref>:

*Գուամաչուկո- նահանգ և քաղաք: Խոշոր քարե իջևանատներ ,<ref>↑ «Collecion de documentos ineditos, relativos al descubrimiento, conquista y colonizacion de las posesiones espanolas en America y Occeania, sacados, en su mayor parte, del Real Archivo de Indias». — Tomo III, Madrid, Imprenta de Manuel B. De Quiros, San Juan, 54, 1865. p. 12</ref>կամ թագավորական պալատներ<ref>↑ Они являют собою классическое строение центральных Анд — огромных размеров «Гальпон». Гальпоны существовали больше тысячи лет, само слово скорее всего происходит из языка жителей Канарских островов, откуда его переняли испанцы.</ref>:Գուամաչուկոյից<ref>↑ В документе «Приказ об обслуживании постоялых дворов в репартимьенто Гуамачуко», написанном Грегорио Гонсалесом ла Куэнка в 1567 году, опубликовано у Ростворовски (1989), приводятся названия семи городов Гуамачуко, занимаемых горными митимаями, восемь городов, занимаемых митимаями-юнгами, двадцать пять городов, занимаемых местным населением, и девять постоялых дворов. Местное население было поделено на четыре разряда варанк (huarangas), из которых две западные варанки были более крупными, а также более высокого класса, чем две восточных (это интересное место в отклонении от инкской идеи, когда варанки не были равными по размеру). Эспиноса (1974: 22, 35) считает, что третья по рангу варанка Льуичо была отделена от первой по рангу варанки Льампа Вайна Капаком, одиннадцатым королём Инкой (умер в 1527 году). Если это так, то можно предположить, что четвёртая по рангу Андамарка была отделена от второй по рангу Вакапонго в то же самое время. Две других варанки были сформированы горными митимаями и митимаями юнгами. Наконец, хотя они и сформировали отдельную группу, чаупи юнги, жители долины Моче и, возможно, долины Виру и других соседних долин, они были лояльны кураке (местному правителю) Гуамачуко (Huamachuco).</ref> մինչև Կոնչուկոս երկու վայրերում կառուցվել են իջևանատներ և պահեստներ<ref>↑ Педро де Сьеса де Леон. Хроника Перу. Часть первая. Глава LXXXII</ref>:

*Կոնչուկոս- նահանգ: Ինկերի զինվորների և ծառաների համար բավականաչափ պաշար ձեռք բերելու համար , յուրաքանչյուր 4 մետրի հեռավորության վրա կառուցվում էին իջևանատներ և պահեստներ՝ լի այդ վայրերում գոյություն ունեցող բոլորզնազան ապրանքներով: