«Ատլանտյան օվկիանոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 197.
 
==== Ջերմաստիճան, աղիություն, սառցագոյացում ====
Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերի [[Ջերմաստիճան|ջերմաստիճանի]] տատանումը մեկ տարվա ընթացքում այդքան էլ մեծ չէ: Հասարակածային և արևադարձային գոտիների ջրերում այդ տատանումները կազմում են 1-3°, մերձարևադարձերում և բարեխառն գոտու ջրերում՝ 5-8°, մերձբևեռային լայնություններում այն կազմում է 4° հյուսիսում և 1° հարավում: Օվկիանոսի ամենատաք ջրերը հասարակածային ու արևադարձային գոտիներում են դիտվում: Գվինեկան[[Գվինեական ծոց|Գվինեական ծոցի]] ջրերի մակերասայինմակերեսային հատվածում ջերմաստիճանը երբեք չի նվազում 26 °C-ից: Հյուսիսային կիսագնդում հյուսիսից դեպի արևադարայինարևադարձային գոտի ջրի ջերմաստիճանը բարձրանում է: Ընդհանուր առմամբ Հարավային կիսագնդում Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերն ավելի սառն են, քան Հյուսիսային կիսագնդում<ref name="Физическая география материков и океанов213">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:
 
Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերի աղիության ամենաբարձր մակարդակը նկատվում է մերձարևադարձային լայնություններում, որտեղ [[Աղիություն|աղիությունը]] հասնում է ընդհուպ մինչև 37.25 ‰): Առավելագույ աղիությունը դիտվում է [[Միջերկրական ծովում՝ծով|Միջերկրական ծովում]]՝ 39 ‰: Հասարակածային լայնություններում, որտեղ ամբողջ տարվա ընթացքում գալիս են հորդառատ [[Անձրև|անձրևներ]], դիտվում է նվազագույն աղիությունը՝ 34 ‰: Խոշոր գետերի [[Գետաբերան|գետաբերանային]] հատվածներում աղիությունը խիստ ցածր է, օրինակ [[Լա Պլատա|Լա Պլատայի]] էստուարում այն կազմում է ընդամենը 18-19 ‰<ref name="Физическая география материков и океанов213" />:
 
Ատլանտյան օվկիանոսում սառցագոյացումը տեղի է ունենում [[Գրենլանդական ծով|Գրենլանդական]] և Բաֆինի[[Բաֆֆինի ծով|Բաֆֆինի]] ծովերում, ինչպես նաև մերձանտարկտիկական ջերում: Հարավային Ատլանտիկայի սառսալեռների[[Սառցասար|սառցալեռների]] գոյացման հիմնական պատճառը Ֆիլխների սառցադաշտն է Ուեդդելի ծովում: Գրենլանդիայի ափերափերի մոտ այսբերգները գոյանում են հիմնականում Յակոբսհավն սառցադաշտից՝ [[Դիսկո (կղզի)|Դիսկո]] կղզու շրջանում: Լողացող այսբերգները Հյուսիսային կիսագնդում ամռանը հասնում են ընդհուպ մինչև հյուսիսային լայնության 40° զուգահեռական: Հարավային կիսագնդում լողացող սառցասարերը հասնում են մինչև հարավային լայնության 55° լայնություններ՝ հասնելով առավելագույն տարածման սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին: Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի ընդհանուր առմամբ դուրս եկած քաղցրահամ ջրի հանրագումարը կազմում է 900 000 կմ³/տարի, իսկ Անտարկտիդայից՝ 1630 կմ³/տարի<ref name="Физическая география материков и океанов213" />:
 
==== Ջրային զանգվածներ ====
[[Քամի|Քամու]] և [[Կոնվեկցիա|կոնվեկցիոն]] երևույթների հետևանքով տեղի է ունենում նաև ջրի ուղղահայաց տեղափոխություն Ատլանտյան օվկիանսում: Կոնվեկցիայի հետևանքով ջրի շերտի տեղափոխության հաստությունը կազմում է 100 մետր հարավային կիսագնդում և մինչև 300 մետր արևադարձային ու հասարակածային լայնություններում: Ջրի վերին շերտի ստորին հատվածում, մերձանտարկտիկական և մերձանտարկտիդական լայնություններում տարածված են Անտարկտիկական միջնակա ջրերը<ref name="Физическая география материков и океанов214">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:
 
Հյուսիսային Ատլանտիկայի արևելյան հատվածի ջրերի հիդրոլոգիական կառուցվածքի առանձնահատկություններից է համարվում Միջերկրակածովային միջնակա ջրերի առկայությունը, որոնք դանդաղորեն իջնում են դեպի խորությունները՝ 1000-ից մինչև 1250 մետր՝ դառնալով խորջրյա ջրային զանգված: Հարավային կիսագնդում՝ հարավային լայնության 45° զուգահեռականում այդ ջրային զանգվածը իջնում է մինչև 2500-2750 մետր խորությունները: Այդ ջրերի գլխավոր առանձնահատկություններից է բարձր աղիությունը և ջերմաստիճանը՝ հարակից ջրերի նկատմամբ: [[Ջիբրալթարի նեղուց|Ջիբրալթարի նեղուցի]] հատակային ջրերում աղիությունը կազմում է 38 ‰ իսկ ջրի ջերմաստիճանը՝ մինչև 14 °C: Կադիսի ծոցում, որտեղ Միջերկրական ծովի ջրերը դուրս են գալիս Ատլանտյան օվկիանոս, ջրի աղիությունն ու ջերմաստիճանը փոփոխության է ենթարկվում՝ 35 ‰ աղիություն և 5°С ջերմություն: Միջերկրական ծովի խորքերում ձևավորվում է հյուսիսատլանտյան խորջրյա շերտը, որը ձմեռային սառը ջերմաստիճանային պայմանների հետևանքով իջնում է ներքև<ref name="Физическая география материков и океанов216">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:
 
Անտարկտիկական հատակային ջրային զանգվածները ձևավորվում են Անտարկտիկական շելֆի վրա: Այդ ջրերը տարածվում են [[Ուեդդելի ծով|Ուեդդելի ծովից]] մինչև [[Բերմուդյան կղզիներ]]<ref name="Физическая география материков и океанов216" />:
 
== Ֆլորա և ֆաունա ==
Հյուսիսային Ատլանտիկայի հատակի բուսականությունում հիմնականում տիրապետող են [[Գորշ ջրիմուռներ|գորշ]] (ֆուկոիդներ, լամինարիա, ալյարիա) և [[Կարմիր ջրիմուռներ|կարմիր]] ջրիմուռները: Արևադարձային գոտիներում տարածված են [[Կանաչ ջրիմուռներ|կանաչ]] (կաուլերպա), կարմիր (լիտոտամնիա) և գորշ (սարգաս) ջրիմուռները: Հարավային կիսագնդում հատակային բուսականությունը հիմնականում ներկայացված է լամինարիաներով: Ատլանտյան օվկիանոսի ֆիտոպլանկտոնը ներառում է 245 տեսակներ՝ պերիդնիե, կոկոլիտոֆորներ, դիատոմային ջրիմուռներ և այլն: [[Դիատոմային ջրիմուռներ|Դիատոմային ջրիմուռները]] ամենաշատը տարածումն ունեն Արևմտյան քամիների տարածման գոտում<ref name="Физическая география материков и океанов219">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:
{| class="graytable" style="text-align:center"
|+
| width="25%" |[[Պատկեր:BlueWhaleWithCalf.jpg|կենտրոն|248x248փքս]]
| width="25%" |[[Պատկեր:Underwater_internal_reflection.jpg|կենտրոն|167x167փքս]]
| width="25%" |[[Պատկեր:Colony_of_aptenodytes_patagonicus.jpg|կենտրոն|220x220փքս]]
| width="25%" |[[Պատկեր:Flickr_-_Dario_Sanches_-_GAIVOTÃO_(Larus_dominicanus).jpg|կենտրոն|216x216փքս]]
|-
|[[Կապույտ կետ|Կապույտ կետը]] [[Իսլանդիա|Իսլանդիայի]] ափերի մոտ
|[[Կորալային խութեր|Մարջանային խութեր]] [[Կանարյան կղզիներ|Կանարյան կղզիների]] ափամերձ ջրերում
|[[Թագավորական պինգվին|Թագավորական պինգվինների]] գաղութ. [[Հարավային Ջորջիա և Հարավային Սանդվիչյան կղզիներ]]
|[[Ալբատրոսներ|Ալբատրոս]] [[Ռիո դե Ժանեյրո|Ռիո դե Ժանեյրոյի]] ափերի մոտ
|}
[[Կատեգորիա:Ատլանտյան օվկիանոս]]
[[Կատեգորիա:Ատլանտյան օվկիանոսի պատմություն]]