«Նոր քարի դար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Նեոլիթի սկիզբը բնութագրվում է քարե և [[Ոսկոր|ոսկոսկրե]]րե հղկված գործիքների օգտագործմամբ, [[Խեցեգործություն|խեցեգործության]] և [[Երկրագործություն|երկրագործության]] առաջացմամբ, վերջը՝ վաղ [[մետաղամշակություն|մետաղամշակությամետաղամշակությամբ]]մբ ([[էնեոլիթ]]ի սկզբնավորմամբ)։ Նեոլիթյան մարդիկ, զարգացած հավաքչական, [[որսորդություն|որսորդորսորդական]]ական և [[ձկնորսություն|ձկնորսձկնորսական]]ական յուրացնող [[Տնտեսություն|տնտեսությտնտեսությանը]]անը զուգահեռ, սկսել են զբաղվել արտադրող տնտեսությամբ՝ նստակյաց երկրագործությամբ ([[ցորեն]]ի, [[Գարի|գարգարու]]ու, [[ոսպ]]ի և այլ [[բույսեր]]ի մշակությամբ), [[կենդանիներ]]ի ([[շուն]], [[այծ]], [[ոչխար]], [[խոզ]], ավելի ուշ՝ [[խոշոր եղջերավոր անասուններ]]) ընտելացմամբ և բուծմամբ։ Արմատավորվել և զարգացել է [[մանածագործություն]]ը, հյուսելը։ ''[[Մայրիշխանություն]]ը'' հասել է իր ծաղկմանը և աստիճանաբար տեղի տվել ''[[Հայրիշխանություն|հայրիշխանությանը]]''։ Զգալիորեն աճել է [[բնակչություն]]ը, աստիճանաբար կազմավորվել են ցեղախմբերը, ձևավորվել ցեղային լեզուները։ Հանրության կյանքում կատարված այդ արմատական փոփոխություններն ընդունված է անվանել «նեոլիթյան հեղափոխություն» ([[անգլիացի հնագետներ|անգլիացի հնագետ]] Գ․ Չայլդի հետևությամբ)՝ որպես մարդկության պատմության մեջ առաջին տնտեսական հեղաշրջում։

Ըստ նորագույն տվյալների՝ [[Մերձավոր Արևելք]]ում հնագույն երկրագործական-անասնապահական [[մշակույթ]]ի սկիզբը հասնում է մ․թ․ա․ 8—7-րդ հազարամյակները ([[Երիքով]]ը՝ [[Պաղեստին]]ում, [[Ջարմո]]ն՝ [[Հյուսիս-Արևելյան Միջագետք]]ում, [[Չաթա-Տույուկ|Չաթալ-ՀույուկՀույուկը]]ը՝՝ [[Փոքր Ասիա]]յում ևն)։ [[Եվրոպա]]յում նեոլիթյան մշակույթը զարգացել է [[Մերձավոր Արևելք]]ի և [[Միջերկրական ծով|Միջերկրածովյան]] մշակույթի զգալի ազդեցությամբ, այդ երկրամասերից Եվրոպա են թափանցել մի շարք մշակովի բույսեր, ընտանի կենդանիների տեսակներ և այլն։ Հայաստանի տարածքում նեոլիթյան կայաններ ու բնակավայրեր են հայտնաբերվել [[Թալինի շրջան]]ում ([[Զաղաներ]], [[Արեգունի բլուր]], [[Բառոժ]] և այլն) և [[Արարատյան դաշտ]]ում ([[Կղզյակ բլուր]], [[Մաշտոցի բլուր]], [[Տերտերի ձոր]] և այլն)։ Գտնվել են քարե ([[օբսիդիան]], [[որձաքար]] և այլն) պրիզմայաձև միջուկներ, [[դանակներ]], հղկված, գայլիկոնված կոթատեղի փորվածքով [[կացին]]ներ, [[մուրճ]]եր, [[գուրզեր|գուրզ]]եր, [[բրիչ]]ներ, [[աղորիք]]ներ, [[սանդ]]եր, [[մանգաղ]]ներ, [[նետասլաք]]ներ, ոսկրե ասեղներ, ուլունքներ, իլիկի գլուխներ են։