«Տուլեի ընկերություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{խմբագրում եմ|[[Մասնակից:Աննա.001|Աննա.001]] ([[Մասնակցի քննարկում:Աննա.001|քննարկում]])}}
{{Տեղեկաքարտ Կուսակցություն}}
{{Նացիոնալ-սոցիալիզմ}}
'''Տուլեի ընկերակցություն''' ({{lang-de|Thule-Gesellschaft}}), սկզբում՝ Studiengruppe für germanisches Altertum («Գերմանական հնության ուսումնասիրության խումբ»)՝ նացիստական [[Օկուլտականություն|օկուլտական]] և քաղաքական կազմակերպություն, որը ստեղծվել է 1918 թվականին [[Մյունխեն]]ում, անվանակոչվել է հունական լեգենդների հյուսիսային առասպելական քաղաքի պատվին։ Միությունը հայտնի է որպես կազմակերպություն, որը էական ազդեցություն ունեցավ Գերմանական
Այնուամենայնիվ Նիկոլաս Գուդրիկ–Կլարկը պնդում է, որ միայն Հանս Ֆրանկը և Ռուդոլֆ Գեսսն են եղել Տուլեի անդամներ իսկ մյուս նշանավոր նացիստներին հրավիրում էին միայն Տուլեի հավաքներին ելույթ ունենալու, կամ նրանք ընդհանրապես կապ չունեին ընկերության հետ<ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|pp=149, 221}}</ref><ref name="Goodrick-Clarke 2003 114">{{harvnb|Goodrick-Clarke|2003|p=114}}</ref>։ Գերինգի խոսքերին համաձայն «չկա անգամ մեկ ապացույց, որ Հիտլերը երբևիցե հաճախել է Տուլեի ընկերություն»<ref name=GC201/>։
Տող 11.
== Գաղափարախոսությունը ==
Տուլեի կազմակերպության սկզբնական առաջնահերթ նպատակն էր [[արիական ռասա]] ստեղծման պնդումը։ 1917 թվականին մարդիկ, ովքեր ցանկանում էին միանալ գերմանական օրդենին, որի մասն էլ 1918 թվականին կազմում էր Տուլեի ըներակցությունը, պիտի ստորագրեին սրանց ծագումնաբանության մասին հատուկ հռչակագիր․
{{քաղվածք|Ստորգրողը երդվում է իր ողջ իմաստությամբ և համոզումներով, որ ոչ մի հրեական կամ գունավոր արյուն չի հոսում ոչ իր, ոչ իր կնոջ երակներով, և որ իր նախհայրերի մեջ չկան գունավոր ռասայի ներկայացուցիչներ<ref>Rudolf von Sebottendorff, ''Bevor Hitler kam'', 1933, page 42 (original: "Blutbekenntnis": "Unterzeichner versichert nach bestem Wissen und Gewissen, daß in seinen und seiner Frau Adern kein jüdisches oder farbiges Blut fließe und daß sich unter den Vorfahren auch keine Angehörigen der farbigen Rassen befinden.")</ref>։|}}▼
{{Քաղվածքի սկիզբ}}
▲
[[Տուլե]]ն ({{lang-gr|Θούλη}}) հողատարածք է, որն ըստ հունա–հռոմեական աշխարհագետների գտնվում է ծայր հյուսիսում (հաճախ որպես Տուլե է ներկայացվում Իսլանդիան)<ref>[http://artfl.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.12:1:419.geography "Perseus Digital Library"], citing Smith's ''Dictionary of Greek and Roman Geography''</ref>։ Լատիներեն «Ultima Thule» տերմինը հիշատակվում է նաև հռոմեացի պոետ Վերգիլիոսի կողից իր [[Գեորգիկներ]] ժանրի բանաստեղծություններում<ref>{{harvnb|Vergil, Georgics, 1.30}}</ref>։ Ի սկզբանե Տուլեն հավանաար եղել է Սկանդինավիայի անունը, չնայած Վերգիլիոսն այն օգտագործում էր որպես ողջ աշխարհով հայտնի տխրահռչակ տեղանուն, և նրա հիշատակությունը պետք չէ դիտարկել որպես հղում Սկանդինավիային<ref>{{harvnb|Oxford Classical Dictionary|2003|}}</ref>։
Տող 21 ⟶ 24՝
Տուլեի ընկերակցության հետևորդները շատ էին հետաքրքրվում [[Գյունտերի ռասայական վարկած|ռասայական վարկած]]ով՝ մասնավորպես հրեաների և կոմունիզմի դեմ պայքարով։ Սեբոտտենդորֆը պլանավորեց, սակայան չկարողացավ 1918 թվականի դեկտեբերին կազմակերպել բավարական սոցիալիստական փոխնախարար Կուրտ Էյսներին<ref name=Ph/><ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|p=147}}</ref>։ 1919 թվականի ապրիլի Բավարական հեղափոխության ժամանակ տուլեականներին մեղադրեցին երկրի իշխանություն մուտք գործելու և իշխանափոխություն կատարելու մեջ։ Ապրիլի 26–ին Մյունխենի կոմունիստական իշխանությունը հարձակում գործեց կազմակեպության վրա և ձերբակալեց վեց անդամի, որոնց ապրիլի 30–ին մահապատժի ենթարկեց։ Նրանց թվին էին պատկանում նաև Ուլիյամ Նաուհաուսը և չորս հայտնի ազնվական՝ այդ թվում նաև կոմսուհի Հոլիա ֆոն Վաստարպը, ով զբաղեցնում էր խմբավորման քարտուղարուհու պաշտոնը, և արքայազն Գուստավը, ով կապ ուներ որոշ եվրոպական արքայական ընտանիքների հետ<ref>[http://www.humanitas-international.org/showcase/chronography/timebase/1919tbse.htm Timebase 1919]. ''Timebase Multimedia Chronography''. Accessed April 18, 2008.</ref><ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|p=148.}}</ref>։ Ի օատասխան Տուլեն կազմակերպոց քաղաքացիների ապստամբությունը, երբ Սպիտակ զորքերը մայիսի 1–ին մտան քաղաք<ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|p=149.}}</ref>։
[[Պատկեր:Эмблема общества Туле.jpg|մինի|աջից|Տուլեի ընկերակցության նշանը]]
===
1918 թվականին Տուլեի կարիքների համար ֆոն Սեբոտտենդորֆը ձեռք բերեց մյունխենյան շուրջօրյա «Մյունխենյան տեսաբան» թերթը։ Ավելի ուշ թերթը վերանվանվեց ''«Völkischer Beobachter»'' և դարձավ ՆՍԳԲԿ–ի թերթ։ Նրա խմբագիրը դարձավ Կարլ Հարրերը։ 1920 թվականի բաժանումը, երբ Հիտլերը պահանջեց, որ թերթը դադարի այլ պահպանողական կուսակցություններին օժնդակելը, և հասավ դրան։ Տարվա վերջին Սեբոտտենդորֆը ստիպված եղավ հեռանալ խմբագրությունից, և թերթը գնվեց ՆՍԳԲԿ–ի կողմից՝ Ֆրանց ֆոն Էպպից պարտք վերցնելով{{sfn|Kurlander|2012|с=534}}։
=== Գերմանական բանվորական կուսկացություն ===
Անտոն Ֆրեկսլերը կապեր հաստատեց Տուլեի ընկերակցության և աշխատավորնեի համար կարևոր այլ տարատեսակ կազմակերպությունների հետ։ 1919 թվականի հունվարի 5–ին նա Կարլ Հարրերի հետ հիմնեց Deutsche Arbeiterpartei–ն (Գերմանական բանվորական կուսկացություն)։ Ադոլֆ Հիտլեը միացավ դրան նույն թվականի սեպտեմբերին։ 1920 թվականի փետրվարի վերջին այն վերանվանվեց Նացիոնալ-սոցիալիստական գերմանական բանվորական կուսակցություն, որը հաճախ նացիստական կուսակցություն են անվանում<ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|p=150}}</ref>։
Սեբետտոնդորֆը այդ ընթացքում լքեց Տուլեի ընկերությունը և երբեք չդարձվ ՆՍԳԲԿ–ի կամ նացիստական կուսակցության անդամ։ Դիտրիխ Բրոնդերը (Bevor Hitler kam, 1964) պնդում էր, որ ընկերություն մյուս անդմաները ավելի ուշ նկատվեցին նացիստկան Գերմանիայում, այդ թվում նաև Դիտրիխ Էկկարտը (նա Հիտլերին նախապատրաստում էր նրա ելույթներին Էրիկ Յան Հանուսսենի հետ), Գոտֆրիդ Ֆեդերը, [[Հենրիխ Հիմմլեր]]ը, Ռոզենբերգը, [[Ռուդոլֆ Հեսս]]ը, [[Հերման Գյորինգ]]ը<ref name="Goodrick-Clarke 1985 221">{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|p=221}}</ref>։ Պատմաբան Նիկոլայ Գուդրիկ–Կլարկը անդամների այս ցուցակն անվանդեց կեղծ և տարօրինակ՝ նշելով, որ Ֆեդերը, Էկկարտը և Ռոզենբերգը երբեք ավելին չեն եղել, քան պարզապես հյուրեր, ում նկտմմբ Տուլեի ընկերությունը հատկապես հյուրընկալ եղավ 1918 թվականի Բավարական հեղափոխության ժամանակ<ref>{{harvnb|Goodrick-Clarke|1985|pp=149, 217–225}}</ref>, սակայն նա վերջերս ընդունեց, որ Հեսսը և Ֆրենկը ընկերության անդամներ էին մինչև նացիստական կուսակցության անդման դառնալը<ref name="Goodrick-Clarke 2003 114"/>։ Նաև կա կարծիք, որ Ադլոֆ Հիտլերը նույնպես ընկերության անդամ էր<ref name=Ange9>{{harvnb|Angebert|1974|p=9}}</ref>։ Փաստերն ընդհակառակը, մատնանշում են, որ երբեք ծողովներին չի մասնակցել, ինչը փաստում է նաև Հերինգսի հավաքների տեղեկամատյանը<ref name=GC201>Johannes Hering, "Beiträge zur Geschichte der Thule-Gesellschaft", typescript dated 21 June 1939, ''Bundesarchiv Koblenz'', NS26/865, cited in Goodrick-Clarke (1985: 201), who concludes: "There is no evidence that Hitler ever attended the Thule Society" (ibid., 201).</ref>։ Ակնհայտ է, որ ինքը Հիտլերը քիչ էր հետաքրքրվում և քիչ ժամանակ է տրամադրում ներքին հարցերին<ref>{{harvnb|Skorzeny|1995}}</ref>։
Վիլհելմ Լաֆորսը և Մակս Սեսսելմանը (Münchener Beobachter–ի աշխատակիցներ) Տուլեի ադամներ էին, որոնք նույնպես ՆՍԳԲԿ–ի անդամ դարձան<ref name=Ph>{{harvnb|Phelps|1963}}</ref>։
=== Դերը Երրորդ Ռեյխում ===
Ըստ որոշ պատմաբանների Ռուդոլֆ Հեսսը՝ Հիտլերի աջ ձեռքը, և Հանս Ֆրանկը՝ Լեհաստանում [[Ցեղասպանություն|ցեղասպանության]] գլխավոր կազմակերպիչներից մեկը, նույնպես ընկերության անդամներ էին (այլ պատմաբաններ կարծում են որ նրանք մասնակցել են հավանքերին, բայց միայն որպես հյուրեր{{sfn|Kurlander|2012|с=531}})։ Ալֆրեդ Ռոզեմբերգը և Դիտրիխ Էկկարտը՝ Հիտլերի խորհրդատուները, նույնպես մսնկացում էին ժողովներին հյորի կարգավիճկում<ref name=klark>Николас Гудрик-Кларк. Black Sun : Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity</ref>։
== Լուծարումը ==
1920 թվականի սկզբին Կարլ Հարրերը հեռացվեց ՆՍԳԲԿ–ից, քանի որ Հիտլերը ցանկանում էր խզել Տուլեի ընկերության հետ կապերը, որն էլ արդյունքում ընկվ ճգնաժամի մեջ և լուծարվեց մոտ հինգ տարի հետո՝ Հիտլերի իշխանության գալուց բավականին շուտ<ref name="Goodrick-Clarke 1985 221"/>։
Ռուդելֆ ֆոն Սեբոտտենդորֆը Տուլեի ընկերությունը լքեց 1919 թվականին, բայց 1933 թվականին ետ վերադարձավ Գերմանիա՝ ցանկանալով այն վերստեղծել։ Նույն թվականին նա հրատարակեց «Bevor Hitler kam» (գերմաներեն լեզվով)՝ «Մինչև Հիտլերի գալը» գիրքը,որումնա պնդում էր, որ Տուլեի ընկերությունը ճանապաչհ հարթեց ֆյուրերի համար․
{{քաղվածք|Տուլեականները նրանք էին, ում մոտ եկավ Հիտլերն ռաջին անգամ, և Տուլեն առաջինն էր, որ միավորվեց Հիտլերի հետ։|}}
Այդ խոսքը բացասական արձագանք ստացավ նացիստական իշխանության կողմից․ 1933 թվականից հետո ներքին կազմակերպությունները ճնշվեցին, որոնցից շատերը փակվեցին 1935 թվականի հակամասոնական օրենքով։ Սեբոտտենդորֆի գիրքն արգելվեց, իսկ ինքը ձերբակալվեց և կարճ ժամանակով ազատազկվեց 1934 թվականին։, ինչից հետո աքսորվեց Թուրքիա։
== Դավադրության վարկած ==
Տուլեի ընկերությունն իր գաղտնախորհուրդ ֆոնի պատճառով դարձավ Գերմանիայի դրա դավադրության վարկածի կենտրոնը (օրինակ [[Անեներբե]] բաժինը)։ Վարկածն իր մեջ ներառում է նացիստական ՉԹՈ–ների ստեղծումը։ Պնդում են նաև, թե ընկերությունը գաղտնի զենք է ստեղծել, թե ընկերության անդմաները ոչ միայն Հիտլերին սովորեցնում էին ելույթների արվեստը, այլև նրան ինչ–որ գերբնական գաղտնիքներ են փոխանցել որոնք նրան օգնել են քաղաքական պայքարում հաջողության հասնել<ref>Goodrick-Clarke 2003: 166–169.</ref>։
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* Angebert, Jean-Michel. 1974. ''The Occult and the Third Reich: the mystical origins of Nazism and the search for the Holy Grail.''. Macmillan Publishing. {{ISBN|0-02-502150-8}}.
* Goodrick-Clarke, Nicholas. 1985. ''[[The Occult Roots of Nazism]]: The Ariosophists of Austria and Germany 1890-1935''. Wellingborough, England: The Aquarian Press. {{ISBN|0-85030-402-4}}. <br /> Republished 1992 as ''The Occult Roots of Nazism: Secret Aryan Cults and Their Influence on Nazi Ideology: The Ariosophists of Austria and Germany, 1890–1935'' (New York University Press, {{ISBN|0-8147-3060-4}}) <br /> and in 2003 as ''The Occult Roots of Nazism: Secret Aryan Cults and Their Influence on Nazi Ideology'' (Gardners Books, {{ISBN|1-86064-973-4}}).
* Goodrick-Clarke, Nicholas. 2002. ''[[Black Sun (Goodrick-Clarke book)|Black Sun]]: Aryan Cults, Esoteric Nazism and the Politics of Identity''. New York University Press. {{ISBN|0-8147-3124-4}}. (Paperback 2003, 384 pages, {{ISBN|0-8147-3155-4}}.)
* Höhne, Heinz. 1969. ''The Order of the Death's Head: The Story of Hitler's SS''. Martin Secker & Warburg. {{ISBN|0-14-139012-3}}.
* Jacob, Frank. 2010. ''Die Thule-Gesellschaft''. Uni-edition. {{ISBN|3-942171-00-7}}
* Jacob, Frank: Die Thule-Gesellschaft und die Kokuryûkai: Geheimgesellschaften im global-historischen Vergleich, Königshausen & Neumann, Würzburg, 2012, {{ISBN|978-3826049095}}
* Phelps, Reginald H. 1963. "[http://www.helsinki.fi/~pjojala/Thule.html 'Before Hitler Came': Thule Society and Germanen Orden]". ''Journal of Modern History'' '''35'''(3): 245-261. ISSN 0022-2801/63/3501.
* [[Otto Skorzeny|Skorzeny, Otto]], tr. Johnston, David. 1995. ''My Commando Operations''. {{ISBN|0-88740-718-8}}.
* Gilbhard, Hermann. 1994. ''Die Thule-Gesellschaft''. Kiessling Verlag. {{ISBN|3-930423-00-6}}. {{de icon}}
* Hale, Christopher. 2003. ''Himmler's Crusade: The True Story of the 1938 Nazi Expedition into Tibet''. London: Transworld Publishers. {{ISBN|0-593-04952-7}}.
* Kershaw, Ian. 2001. ''Hitler 1889–1936: Hubris''. Penguin. {{ISBN|0-14-013363-1}}.
* Lavenda, Peter. 2007. ''Unholy Alliance''. Continium Books. {{ISBN|0-8264-1409-5}}.
* Sklar, Dusty. 1977. ''The Nazis and the Occult''. New York: Dorset Press. {{ISBN|0-88029-412-4}}
[[Կատեգորիա:Գաղտնի ընկերություններ]]
| |||