|
[[ԱՄՆ]]Ճապոնիան կղզեխմբային ({{lang-ja|日本}} ''Nippon'' or ''Nihon'' ; formally ''{{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|Nippon-ko) ինքնավար միապետություն է, որը գտնվում է Արևելյան Ասիա տարածաշրջանում։ Այն [[Խաղաղ օվկիանոս]]ի արևմտյան ափին է՝ զբաղեցնելով Ասիա աշխարհամասի արևելյան ծովափը, տարածվելով [[Օխոտի ծով|Օխոտի ծովից]] միչև Արևելաչինական ծով, [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության]] հարավը։
Ըստ չինական և ճապոնական գաղափարագրերի (հանձի ՝ {{lang-ja|kanji)}}, [[հիերոգլիֆ]]) Ճապոնիա անունը նշանակում է «արևի ծագում» կամ «ծագող արևի երկիր»։ Ճապոնիան կազմված է մոտ 6,852 հրաբխային ծագման կղզիներից։ Առավել խոշոր չորս կղզիներին են Հոնսյուն, Հոկայդոն, Սիկուկուն և Կյուսուն, որոնք զբաղեցնում են Ճապոնիայի ցամաքային տարածքի մոտ իննսունյոթ տոկոսը։ Պետությունը կազմված է 47 պրեֆեկտուրաներից,8 շրջաններից։ Հոկայդոն հյուսիսային պրեֆեկտուրան է, իսկ Օկինավան՝ հարավային։ Բնակչության թվաքանակով աշխարհում տասներրորդն է՝ մոտ 127 մլն մարդ։ Բնակչության կազմը միատարր է․ ճապոնացիները կազմում են Ճապոնիայի ամբողջ բնակչության 98.5%-ը։ Մայրաքաղաքի՝ Տոկիոյի բնակչությունը կազմում է մոտ 9,1 մլն մարդ։
Պետությունը աշխարհում երրորդն է [[ՀՆԱ]]-ի անվանական ցուցանիշով և չորրորդը՝ ըստ [[գնողունակության համարժեքություն|գնողունակության համարժեքության]]։ Այն նաև աշխարհի չորրորդ խոշորագույն ներկրողն է և արտահանողը։
Ճապոնիան աչքի է ընկնում [[Աշխատանքային ռեսուրսներ|որակյալ աշխատանքային ռեսուրս]]ներով, բնակչության բարձր կրթական ցենզով, որն աշխարհում առաջատարներից մեկն է՝ ըստ բնակչության ընդհանուր թվաքանակում բարձրագույն կրթություն ստացած քաղաքացիների բարձր մասնաբաժնի <ref name="OECD">{{cite web|title=OECD.Stat Education and Training > Education at a Glance > Educational attainment and labor-force status > Educational attainment of 25–64 year-olds|publisher=OECD|url=http://stats.oecd.org}}</ref>։ Չնայած Ճապոնիան պաշտոնապես հրաժարվել էր պատերազմ հայտարարելու իր իրավունքից, այն աշխարհում ութերորդն է ռազմական բյուջի մեծությամբ <ref>{{cite web|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders|title=SIPRI Yearbook 2012–15 countries with the highest military expenditure in 2011|publisher=Sipri.org|accessdate=April 27, 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100328104327/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders|archivedate=March 28, 2010|df=mdy-all}}</ref>, որն օգտագործում է ինքնապաշտպանության և խաղաղության պահպանման նպատակով։
Ճապոնիան զարգացած պետություն է
Հնագիտական հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ Ճապոնիայի տարածքը բնակեցվել է սկսած վերին պալեոլիթից։ Ճապոնիայի մասին առաջին հիշատակությունները հանդիպում են չինական պատմական տեքստերում, որնոք վերագրվում են առաջին դարին։ Ճապոնիան անցել է [[երկարատաև մեկուսացվածության շրջան]]՝ չհարաբերվելով Չինաստանի և Արևմտյան Եվրոպայի հետ։
Սկսած 12-րդ դարից՝ Ճապոնիան ղեկավարվել է զինվորական - ավատետեր [[սյոգուն]]ների կողմից, ովքեր ենթարկվում էին [[կայսր]]ին։
17-րդ դարի սկզբից սկսած՝ Ճապոնիան թևակոխել է երկրատև մեկուսացավածության շրջան, որն ավարտվել է 1853 թ․-ին, երբ [[ԱՄՆ]]-ն ստիպեց Ճապոնիային «բացել» սահմաններն Արևմուտքի համար։ Մոտավորապես երկու տասնամյակ տևողությամբ ապստամբությունների և խռովությունների արդյունքում 1868 թ․-ին արքունիքնը կարողացավ վերականգնել Ճապոնիայի կայսեր քաղաքական դիրքը՝ շնորհիվ Չոշյու, Սացումա և այլ տոհմների ([[տոհմ|կլան]]ների) աջակցության։
19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին չին-ճապոնական առաջին պատերազմում, ռուս-ճապոնական պատերազմում և [[առաջին համաշխարհային պատերազմ|առաջին համաշխարհային պատերազմում]] Ճապոնիան ձգտում էր ընդլայնել կայսրության սահմանները։ 1937 թ․-ին սկսվեց չին-ճապոնական երկրորդ պատերազմը։ Ռազմական գործողությունները շարունակվեցին նաև [[երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ընթացքում, որոնք ավարտվեց 1941 թ․-ին, երբ ատոմային ռումբերով ռմբակոծվեցին ճապոնական [[Հիրոսիմա]], [[Նագասակի]] քաղաքները։ Ճապոնիայն ենթարկվեց [[կապիտուլյացիա]]յի։
The country benefits from a highly skilled workforce and is among the most highly educated countries in the world, with one of the highest percentages of its citizens holding a tertiary education degree.[19] Although Japan has officially renounced its right to declare war, it maintains a modern military with the world's eighth-largest military budget,[20] used for self-defense and peacekeeping roles. Japan is a developed country with a very high standard of living and Human Development Index. Its population enjoys the highest life expectancy and the third lowest infant mortality rate in the world. Japan is well-known internationally for its major contributions to science and modern-day technology.[21][22]
Դաշնակից ուժերի կողմից Ճապոնիայի օկուպացման ընթացքում 1947 թ․-ի մայիսի 3-ին կատարվել են սահմանադրական փոփոխություններ, որոնք պահպանվել են․ Ճապոնիան շարունակում է մնալ միատար [[սահմանադրական միապետություն]], որն ունի կայսր և ընտրովի օրենսդիր մարմին(Ճապոնիայի [[Խորհրդարան]])։
Ճապոնիան, լինելով զարգացած պետություններից մեկը, անդամակցումմ է [[ՄԱԿ]]-ին,[[Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպություն|Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության]]ը,«[[Մեծ յոթնյակ]]ին»,«[[Մեծ քսանյակ]]ին» <ref>{{cite web|url=http://www.the-american-interest.com/2015/01/04/the-seven-great-powers/|title=The Seven Great Powers|publisher=American-Interest|accessdate=July 1, 2015}}</ref><ref name="Balance of Power">{{cite book|author1=T. V. Paul|author2=James J. Wirtz|author3=Michel Fortmann|title=Balance of Power|publisher=State University of New York Press, 2005|year=2005|location=United States of America|pages=59, 282|isbn=0-7914-6401-6|url=https://www.google.com/books?id=9jy28vBqscQC&pg=PA59&dq="Great+power"}} ''Accordingly, the great powers after the Cold War are Britain, China, France, Germany, Japan, Russia, and the United States'' p.59</ref><ref name="Joshua Baron">{{cite book|last1=Baron|first1=Joshua|title=Great Power Peace and American Primacy: The Origins and Future of a New International Order|date=January 22, 2014|publisher=Palgrave Macmillan|location=United States|isbn=1-137-29948-7}}</ref>։
Japan is a member of the UN, the OECD, the G7, the G8 and the G20—and is considered a great power.[16][17][18] The country has the world's third-largest economy by nominal GDP and the world's fourth-largest economy by purchasing power parity. It is also the world's fourth-largest exporter and fourth-largest importer.
| 