«Բուլղարներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Էթնիկ խումբ
|անվանում = Բուլղարներ
|քանակություն =
|պատկեր = <table border=0 align="center"><tr>
</tr>
</table>
[[Պատկեր:Coat of arms of Bulgaria.svg|350px]]
|պատկերի_նկարագրում =Հայերի բաշխումը Հայկական բարձրավանդակում՝
{{legend|#FF0000|Հայկական բնակավայրերը այսօր}}
Հայկական բնակավայրերը 20-րդ դարի սկզբին՝ {{legend|#967117|50%-ից ավելի}}{{legend|#FFA700|25-50%}}{{legend|#FBEC5D|25%-ից պակաս}}
| երկրամաս1 = {{դրոշավորում|Հայաստան}}
| քանակ1 = 3,018,854<ref name="Armstat 2011 census">{{cite web |url=http://www.armstat.am/file/doc/99475033.pdf |title=Statistical Service of Armenia|publisher=Armstat |accessdate=20 February 2014}}</ref>
| երկրամաս2 = {{դրոշ|Ռուսաստան}} [[Հայերը Ռուսաստանում|Ռուսաստան]]
| քանակ2 = 1,182,388<ref>{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls|title=National makeup of the population of the Russian Federation ''(Национальный состав населения Российской Федерации)''|publisher=[[Russian Federal State Statistics Service]]|accessdate=5 January 2013|language=ru}}</ref>–2,900,000<ref>{{cite book|title=Historical dictionary of the Russian Federation|year=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Maryland|isbn=978-0-8108-5475-8|author=Robert A. Saunders, Vlad Struko|page=50}}</ref>
| երկրամաս3 = {{դրոշ|ԱՄՆ}} [[Հայերն ԱՄՆ-ում|ԱՄՆ]]
| քանակ3 = 1,000,366<ref>{{cite web|title=Total ancestry categories tallied for people with one or more ancestry categories reported 2011 American Community Survey 1-Year Estimates|url=https://archive.org/details/2011AmericanCommunitySurveyAncestry|publisher=United States Census Bureau|accessdate=22 December 2012}}</ref>–1,500,000<ref>
*{{cite web|url=http://www.anca.org/press_releases/press_releases.php?prid=1365|title=Barack Obama on the Importance of US-Armenia Relations|date=19 January 2008|publisher=[[Armenian National Committee of America]]|accessdate=24 July 2012}}
*{{cite news|url=http://www.armenianweekly.com/2012/05/20/kim-kardashian-urges-support-for-telethon/|title=Kim Kardashian Urges Support for Telethon|date=20 May 2012|agency=''[[The Armenian Weekly]]''|accessdate=24 July 2012}}
*{{cite news|last=Milliken|first=Mary|title=Armenian-American clout buys genocide breakthrough|url=https://www.reuters.com/article/2007/10/12/us-usa-armenians-idUSN1144509820071012|accessdate=5 December 2012|date=12 October 2007|agency=''[[Reuters]]''}}</ref>
| երկրամաս4 = {{դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Հայերը Ֆրանսիայում|Ֆրանսիա]]
| քանակ4 = 250,000<ref name="Thon">{{cite book|last=Thon|first=Caroline|title=Armenians in Hamburg: an ethnographic exploration into the relationship between diaspora and success|year=2012|publisher=LIT Verlag Münster|location=Berlin|isbn=978-3-643-90226-9|page=25}}</ref>–750,000<ref name="Taylor">{{cite book|last=Taylor|first=Tony|title=Denial: history betrayed|year=2008|publisher=Melbourne University Pub.|location=Carlton, Victoria|isbn=978-0-522-85482-4|page=4}}</ref>
| երկրամաս5 = {{դրոշ|Վրաստան}} [[Հայերը Վրաստանում|Վրաստան]]<br/>{{*}}{{դրոշ|Աբխազիա}} [[Հայերն Աբխազիայում|Աբխազիա]]{{refn|{{Abkhazia-note}}|group="նշում"}}
| քանակ5 = 168,191<ref>{{cite web|url=http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf |title=National Statistics Office of Georgia}}</ref><br/>41,864<ref>{{cite news|script-title=ru:В Абхазии объявили данные переписи населения
|url=http://rus.delfi.lv/news/daily/abroad/v-abhazii-obyavili-dannye-perepisi-naseleniya.d?id=42015926|newspaper=[[Delfi (web portal)|Delfi]]|date=29 December 2011|accessdate=20 August 2013|language=ru}} (According to the 2011 census).</ref>
| երկրամաս6 = {{դրոշավորում|Արցախ}} {{refn|The Republic of Artsakh is ''de facto'' independent and mainly integrated into Armenia, however, it is internationally recognized as ''de jure'' part of [[Azerbaijan]]|group="նշում"}}
| քանակ6 = 146,573<ref>{{cite web|url=http://gov.nkr.am/en/regions/|title=Population estimates of NKR as of 01.01.2013|accessdate=20 February 2014|author=Republic of Artsakh}}</ref>
| երկրամաս7 = {{դրոշ|Լիբանան}} [[Հայերը Լիբանանում|Լիբանան]]
| քանակ7 = 150,000<ref name="Gibney">{{cite book|last=Gibney|first=Matthew J.|title=Immigration and asylum: from 1900 to the present|year=2005|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|isbn=978-1-57607-796-2|page=13}}</ref>
| երկրամաս8 = {{դրոշ|Իրան}} [[Հայերը Իրանում|Իրան]]
| քանակ8 = 120,000<ref>{{cite web|url=http://www.noravank.am/arm/issues/detail.php?ELEMENT_ID=2376|script-title=hy:Իրանահայ համայնք. ճամպրուկային տրամադրություններ|trans_title=The Iranian-Armenian community|last=Vardanyan|first=Tamara|date=21 June 2007|publisher=[[Noravank Foundation]]|accessdate=5 January 2013|language=hy}}</ref>
| երկրամաս9 = {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Հայերը Գերմանիայում|Գերմանիա]]
| քանակ9 = 90,000–110,000<ref>{{cite news|title=Գերմանիաիի հայ համայնքը [Armenian community of Germany]|first=Babken|last=Sargsyan|url=http://www.armenialiberty.org/content/article/2279357.html Armenian Service|date=8 December 2012|accessdate=10 January 2015|language=hy}}</ref>
| երկրամաս10 = {{դրոշ|Արգենտինա}} [[Հայերը Արգենտինայում|Արգենտինա]]
| քանակ10 = 100,000<ref name="Արգենտինայում Հայաստանի դեսպանություն">{{http://argentina.mfa.am/hy/community-overview/ |title= Համայնքն այսօր |publisher=Արգենտինայում Հայաստանի դեսպանություն |date= |accessdate= |deadurl= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160507132634/http://argentina.mfa.am/hy/community-overview/ |archivedate=7 մայիսի 2016 }}</ref>
| երկրամաս11 = {{դրոշ|Ուկրաինա}} [[Հայերը Ուկրաինայում|Ուկրաինա]]
| քանակ11 = 100,000<ref name="Ukraine 2001 Census">{{citation|url=http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=20&rz=1_1&rz_b=2_1%20&n_page=2 |title=The distribution of the population by nationality and mother tongue |year=2001 |publisher=State Statistics Committee of Ukraine |publication-place=Kiev |accessdate=5 January 2013 }}</ref>
| երկրամաս12 = {{դրոշ|Բրազիլիա}} [[Հայերը Բրազիլիայում|Բրազիլիա]]
| քանակ12 = 100,000<ref>[http://oglobo.globo.com/mundo/comunidade-armenia-prospera-no-brasil-mas-nao-abandona-luta-pela-memoria-do-massacre-15908325 Comunidade armênia prospera no Brasil, mas não abandona luta pela memória do massacre]. By Breno Salvador. ''[[O Globo]]'', 24 April 2015</ref><ref>{{cite news|title=Federal Senate of Brazil Recognizes Armenian Genocide|url=http://armenianweekly.com/2015/06/03/federal-senate-of-brazil-recognizes-armenian-genocide/|agency=Armenian Weekly|date=3 June 2015}}</ref>
| երկրամաս13 = {{դրոշ|Հունաստան}} [[Հայերը Հունաստանում|Հունաստան]]
| քանակ13 = 80,000<ref>{{cite news|title=Հունաստանի հայ համայնքը պատրաստվում է Հայաստանի նախագահի հետ հանդիպմանը [Armenian community of Greece preparing for the meeting with the Armenian president]|first=Astghik|last=Bedevyan|url=http://www.armenialiberty.org/content/article/2279357.html
|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]] Armenian Service|date=18 January 2011|accessdate=10 January 2015|language=hy}}</ref>
| երկրամաս14 = {{դրոշ|Թուրքիա}} [[Հայերը Թուրքիայում|Թուրքիա]]
| քանակ14 = 60,000<ref>{{cite news|title=Foreign Ministry: 89,000 minorities live in Turkey|url=http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=161291|newspaper=[[Today's Zaman]]|date=15 December 2008|accessdate=5 January 2013}}</ref>
| երկրամաս15 = {{դրոշ|Կանադա}} [[Հայերը Կանադայում|Կանադա]]
| քանակ15 = 55,740<ref>{{citation|url=http://www12.statcan.gc.ca/nhs-enm/2011/dp-pd/dt-td/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=0&PID=105396&PRID=0&PTYPE=105277&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2013&THEME=95&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=|title=Canada National Household Survey|year=2011|publisher=Statistics Canada|accessdate=20 August 2013}}. Of those, 31,075 reported single and 24,675 mixed Armenian ancestry.</ref>
| երկրամաս16 = {{դրոշ|Լեհաստան}} [[Հայերը Լեհաստանում|Լեհաստան]]
| քանակ16 = 50,000<ref>{{cite news|url=http://mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl/mne/mniejszosci/charakterystyka-mniejs/6480,Charakterystyka-mniejszosci-narodowych-i-etnicznych-w-Polsce.html |title=Narodowy Spis Powszechny 2011 (Polish Census of 2011) |year=2011 |publisher=Główny Urząd Statystyczny (Polish Central Statistical Office) |accessdate=31 October 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017060215/http://mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl/mne/mniejszosci/charakterystyka-mniejs/6480%2CCharakterystyka-mniejszosci-narodowych-i-etnicznych-w-Polsce.html |archivedate=17 October 2015 }}</ref>
|լեզու = [[Հայերեն]] ([[Արևմտահայերեն]] և [[Արևելահայերեն]])
|հավատք =[[Պատկեր:P christianity.svg|18px|alt=|link=]] [[Քրիստոնեություն]]:<small><br/>[[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|առաքելականներ]]{{·}}[[Հայ Կաթոլիկ եկեղեցի|կաթոլիկներ]]{{·}}[[Հայ Ավետարանական Եկեղեցի|բողոքականներ]]{{·}}[[ուղղափառներ]]<br/></small>
''Թուրքիայում և այլ վայրերում նաև՝''
[[Պատկեր:Star and Crescent.svg|18px|alt=|link=]] [[Իսլամ]]:<br/> <small>[[սուննիներ]]{{·}}[[ալավիներ]]</small><br/>
|բարեկամ =
|ծագում=[[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում}}
{{Серия статей о народе
|народ = Болгары
|народе = болгарах
|герб = [[Файл:Coat_of_arms_of_Bulgaria.svg|160px|]]
|портал = Болгария
|культура = Болгарская культура
|литература = Болгарская литература
|алфавит = Болгарский алфавит
|музыка = Болгарская музыка
|имена = Болгарские имена
|кухня = Болгарская кухня
|спорт = Спорт в Болгарии
|субэтносы = Этнографические группы
|группа1 = [[Банатские болгары|Банатские]]
|группа2 = [[Бессарабские болгары|Бессарабские]]
|группа3 = [[Добружанцы]]
|группа4 = [[Малоазийские болгары|Малоазийские]]
|группа5 = [[Помаки]]
|общности = Исторические общности
|общность1 = [[Болгары в Болгарии|Болгария]]
|общность2 = [[Болгары в Венгрии|Венгрия]]
|общность3 = [[Славяне в Греции|Греция]]
|общность4 = [[Болгары в Республике Македония|Македония]]
|общность5 = [[Болгары в Молдавии|Молдавия]] ([[Болгары в Приднестровье|Приднестровье]])
|общность6 = [[Болгары в Румынии|Румыния]]
|общность7 = [[Болгары в Сербии|Сербия]]
|общность8 = [[Болгары в Турции|Турция]]
|общность9 = [[Болгары на Украине|Украина]]
|диаспора = [[Болгарская диаспора|Диаспора]]
|диаспора1 = [[Болгары в Австрии|Австрия]]
|диаспора2 = [[Болгары в Великобритании|Великобритания]]
|диаспора3 = [[Болгары в Германии|Германия]]
|диаспора4 = [[Болгары в Испании|Испания]]
|диаспора5 = [[Болгары в России|Россия]]
|диаспора6 = [[Болгары в США|США]]
|родственные = [[Южные славяне|Родственные народы]]
|родственный1 = [[Македонцы]]
|языки = Языки и говоры
|язык1 = [[Болгарский язык|Болгарский]] ([[Диалекты болгарского языка|Диалекты]]: [[Западноболгарские говоры|Западные]] • [[Восточноболгарские говоры|Восточные]])
|язык2 = [[Банатско-болгарский язык|Банатско-болгарский]]
|язык3 = [[Помакский язык|Помакский]]
|земли = [[Великая Болгария (политика)|Традиционный ареал обитания]]
|земля1 = [[Болгария]]
|земля2 = [[Республика Македония|Вардарская Македония]]
|земля3 = [[Македония (Греция)|Эгейская Македония]]
|земля4 = [[Восточная Фракия|Одринская Фракия]]
|земля5 = [[Добруджа|Северная Добруджа]]
|религии = [[Религия в Болгарии|Религия]]
|религия1 = [[Православие в Болгарии|Православие]] ([[Болгарская Православная Церковь|БПЦ]])
|религия2 = [[Ислам в Болгарии|Ислам]]
|религия3 = [[Протестантизм в Болгарии|Протестантизм]]
|религия4 = [[Католицизм в Болгарии|Католицизм]]
|разное1 = [[Болгаризация]]
|разное2 = [[История Болгарии|История]]
|разное3 = [[Болгарское национальное возрождение|Национальное возрождение]]
|разное4 = [[Правители Болгарии|Правители]]
}}
<noinclude>
[[Категория:Шаблоны славянских народов]]
</noinclude>
'''Բուլղարներ''' ({{lang-bg|}} българи) բուլղարների եւ բալկանյան ժողովուրդների [[Սմոլենսկ]]ի, [[Ստրոմյան|Ստրոմյանի]], [[Տիմոչանի]]ի եւ [[Բալկաններ]]ի տեղական բնակչության մնացորդների, հատկապես տրոքցիների միավորման արդյունքում առաջացած միջնադարյան ժողովուրդ: Նրա անունը և ազգանունը ստացել է բուլղարներից: Բուլղարիայի հիմնական բնակչությունը: Նրանք նաև ապրում են [[Ուկրաինա]]յում, [[Օդեսա]]յում, [[Մոլդովա]]յում, [[Սերբիա]]յի, [[Ռումինիա]]յի, [[Հունաստան]]ի, [[Թուրքիա]]յի, [[Մակեդոնիա]]յի սահմանամերձ շրջաններում, ինչպես նաև [[ԱՄՆ]]-ում, [[Կանադա]]յում, [[Ավստրալիա]]յում և [[Հարավային Ամերիկա]]յում:
[[Բուլղարիա]]յի բնակչությունը շուրջ 7.2 միլիոն մարդ է (2012 թվականի տվյալներով): Մոտ 6 միլիոնը հանդիսանում են էթնիկ բուլղարները: Երկրից դուրս ամենախոշոր խումբը եղել է [[ԽՍՀՄ]]-ում (324 հազար մարդ, մարդահամար `1959), ապրում են Մոլդովայում և Ուկրաինայի հարավում:
Տող 9 ⟶ 136՝
== Էթնոգենեզ ==
Տես նաեւ հոդվածը.[[Բուլղարիայի մարդաբանական եւ գենետիկական ուսումնասիրությունները]] Ժամանակակից բուլղարացիները առաջացել են երեք գոյություն ունեցող էթնիկ խմբերի խառնուրդի արդյունքում. Բուլղարները, ներկայումս Բուլղարիայի հողերում ապրող սլավոնական ցեղերը, որտեղ եկան [[բուլղարներ]]ը եւ [[Թրքացիներ]]ը,ովքեր ապրում էին ներկայիս բուլղարական պետության հողերում: 1917 թ. Հոկտեմբերին Ռուսաստանի կայսրության տարածքում գրեթե 300 հազար գաղթականներ բուլղարացիներ էին (հիմնականում 19-րդ դարի առաջին կեսին, երբ Բուլղարիայի հողերը Օսմանյան կայսրության տակ էին գտնվում Ռուսաստան տեղափոխվածների սերունդները) մինչեւ 15 հազար սեզոնային գյուղատնտեսական աշխատողներ `« բեռնատար ֆերմերներ »եւ ավելի քան 1,5 հազար ռազմագերիներ եւ ներկալվածներ:Բուլղարացի գենետիկոսները, ովքեր ուսումնասիրել են միտոքոնդրիալ հեպոգլոբուսները, Բուլղարիայում բնակվող նեոպոլիսներից 13-ը, որոնք ապրում էին 8-10-րդ դարերում, բացահայտեցին հին եւ ժամանակակից բուլղարացիների գենետիկական նմանությունները:Ժամանակակից եվրոպական եւ արեւմտյան եվրասիական բնակչություններում հայտնաբերվել են միտքոնդոնդրիալ հեպոգլոբուսներ, որոնք նման են հին բուլղարներին<ref>[http://digitalcommons.wayne.edu/humbiol_preprints/69 ''Nesheva D. V.'', ''Karachanak-Yankova S.'', ''Lari M.'', ''Yordanov Y.'', Galabov A., Caramelli David and Toncheva Draga. «Mitochondrial DNA Suggests a Western Eurasian origin for Ancient (Proto-) Bulgarians» (2015). Human Biology Open Access Pre-Prints. Paper 69.]</ref>:
== Լեզու ==
Հիմնական հոդված. [[Բուլղարերեն]]
Բուլղարերենը պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի սլավոնական խմբի հարավային ենթախմբին:Բուլղարերեն լեզվով բանախոսների ընդհանուր թիվը աշխարհում ավելի քան 12 միլիոն է:
Նամակում օգտագործվում է բուլղարերեն այբուբենը `կիրիլյան այբուբենի հիման վրա:
Ի տարբերություն շատ սլավոնական լեզուների, բուլղարերեն լեզվով գործը գրեթե անհետացավ, սակայն որոշակի, անորոշ եւ այսպես կոչված «զրո» հոդվածը օգտագործվում է:
| |||