«Վայրի մարդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{Անձ}} Վայրի մարդ մի առասպելական արարած, որը հայտնվում է միջնադարյան Եվրոպայի արվեստը և գրականութ...»:
 
No edit summary
Տող 1.
'''Վայրի մարդ''' մի [[Առասպել (արեւմտահայերէն)|առասպելական]] արարած, որը հայտնվում է [[Հայկական միջնադարյան գաղթավայրերը Եվրոպայում|միջնադարյան Եվրոպայի]] արվեստը և գրականության մեջ: Այն նկարագրված էր ծածկված մազերով կամ բուրդով և հաճախ [[զենքով]] զինված էր ակումբով: Նրա պատկերները օգտագործվել են ոսկերչական իրերի մեջ, հիմնականում [[Գերմանիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ|Գերմանիայում]]: Գերմանիայի և [[Իտալիայի պատմություն|Իտալիայի]] վաղ [[Փորագրող|փորագրողներ]] (օրինակ՝ [[Մարտին Շոնգաուեր|Մարտին Շոնգաուերը]] և [[Ալբրեխտ Դյուրեր|Ալբրեխտ Դուրերը]]) շատ էին սիրում վայրի տղամարդկանց, վայրի կանանց և վայրի ընտանիքների նկարագրությունը:
{{Անձ}}
Վայրի մարդ մի առասպելական արարած, որը հայտնվում է միջնադարյան Եվրոպայի արվեստը և գրականության մեջ: Այն նկարագրված էր ծածկված մազերով կամ բուրդով և հաճախ զենքով զինված էր ակումբով: Նրա պատկերները օգտագործվել են ոսկերչական իրերի մեջ, հիմնականում Գերմանիայում: Գերմանիայի և Իտալիայի վաղ փորագրողներ (օրինակ՝ Մարտին Շոնգաուերը և Ալբրեխտ Դուրերը) շատ էին սիրում վայրի տղամարդկանց, վայրի կանանց և վայրի ընտանիքների նկարագրությունը:
 
== Տերմինոլոգիա ==
«Վայրի մարդը» և նրա ածանցյալները եվրոպական լեզուների մեծ մասում տվյալ արարածը նշանակելու ընդհանուր տեր են{{sfn|Bernheimer|1979|с=42}}: Անգլիայում նա հայտնի է որպես որպես վայրի մարդ, Գերմանիայում՝ Ոիիդ Մանն, Իտալիայում՝ huomo selvatico{{sfn|Bernheimer|1979|с=20}}{{sfn|Белова|1999|с=92}}, Ֆրանսիայում տնային սերմացու: Կա նաև որոշակի տեղական ձևեր, այդ թվում հին անգլերեն բառը վուդեվասա (հին անգլերեն՝ {{lang-ang|wudewasa}}) և [[միջին անգլերեն]] «ջրեր»{{sfn|Bernheimer|1979|с=42}}: Այս անգլերեն տերմինները ենթադրում են կապեր անտառների հետ և շարունակում են մնալ ժամանակակից անգլերեն լեզվով, օրինակ գրող, [[պարոն Պելեմ Գրանվիլ Վադեհոուս]]-ի անունով: [[Հին վերին գերամերենու]] եղել են schrat, scrato կամ scrazo տերմինները, որ հայտնվել են [[լատիներեն բառերի]] ցանկերում որպես fauni, silvestres և pilosi բառերի թարգմանություններ, որոնք նշանակել են անտառային թավամազ էակների նման արարածներ{{sfn|Bernheimer|1979|с=42}}:
 
Տեղական անուններից մի քանի հերոսներին [[Դիցաբանություն|դիցաբանության]] հղումներ են առաջարկում: Այսպիսով, օրինակ, սալվան կամ սալվանգ տերմինը, որը տարածված է [[գրավատուն]] և [[իտալերեն լեզվով]], [[Ալպեր|Ալպերի]] լեզվով, գալիս է լատինական [[Սիլվանուսից]], [[հռոմեական]] աստծո այգիների և գյուղի աստվածների անունը{{sfn|Bernheimer|1979|с=42}}: Նմանապես, XX-րդ դարի [[Թրոյան Պելլիսարիօ|Թրոյեան]] և գերմանախոս [[Շվեյցարիա|Շվեյցարիայի]] ժողովրդական բանահյուսության մեջ կա ''Fange'' կամ ''Fanke-ի'' հայտնի վայրի կանայք, այդ անունները գալիս են լատիներեն «կենդանական» բառից, ֆունտի կանացի սեռից:
 
Միջնադարյան գերմանական աղբյուրները անվանում են վայրի կանաց ''lamia'' և ''holzmoia'' (որոշ տատանումներով){{sfn|Bernheimer|1979|с=35}}, նախկին անունը վերաբերում է հունական դևին [[Լամայի]], իսկ վերջինը գալիս է [[Մայայից]], հույն հռոմեական հողից և առատության աստվածուհուց:
 
Տարբեր լեզուներն ու ավանդույթները ներառում են այնպիսի անուններ, որոնք նմանություններ ունեն «<nowiki/>[[Օրկեր|Օրկիր]]<nowiki/>» բառով (Orcus), անունը, հռոմեական և իտալական մահվան աստված{{sfn|Bernheimer|1979|с=42}}: Տիրոլում երկար տարիներ մարդիկ կոչվել են վայրի մարդ ''Orke'', ''Lorke'' կամ ''Noerglein'', իսկ որոշ մասերում Իտալիայի ''orco'' կամ ''huorco''{{sfn|Bernheimer|1979|с=42–43}}: Ֆրանսերեն («''ogre''»)-ը նույն ծագում ունի, ինչպես ժամանակակից գրական [[կամք]]:
 
== Նկարի առանձնահատկությունները ==
մինի|վայրի մարդու հերալդիկ պատկերներ|100փքս: Քանի որ անունը ենթադրում է, վայրի մարդի հիմնական առանձնահատկությունն այն է, որ նա նախատիքն է: «Քաղաքակիրթ» բնակիչները բնության և վայրենի քաղաքականությունների արարածներ են համարում [[Վայրինե|վայրիներին]]: Ինչպես նշում է Դորոթի Յամամոտոն, այս վայրի մարդու կողմից բնակվող «անապատը» իրականում չի մատնանշում այն վայրը, որը լիովին գերազանցում է մարդկային հասանելիությունը, այլ քաղաքականության եզրին գտնվող տարածքը, որը բնակեցված է որսորդների, հանցագործների, կրոնական [[Հերոսները (հեռուստասերիալ)|հերոսների]], հովիվների{{sfn|Yamamoto|2000|с=150–151}}:
 
Այլ առանձնահատկություններ մշակված և փոխակերպված տարբեր համատեքստերում: Հին ժամանակներից ի վեր աղբյուրները կապված են վայրի տղամարդկանց հետ շնչառությամբ, XII դարում նրանց գրեթե անուղղակի կերպով բնութագրվում էին իրենց ողջ մարմինը, բացառությամբ զենքի, ոտքերի, դեմքի, երկար մորուքների վերևի, ինչպես նաև կանանց կրծքի կամ կզակի{{sfn|Yamamoto|2000|с=145, 163}}:
 
== Սլավոնական դիցաբանությունում ==
Դիկի (դիվի) մարդիկ սլավոնական ժողովրդական դեմոնտիայի հերոսները, առասպելական անտառային արարածներ{{sfn|Белова|1999|с=92}}: Անունները վերադառնում են երկու հարակից պրասլավյան արմատներով''*dik-'' և''*div-'',համադրելով «վայրի» և «զարմանալի, տարօրինակ, օտար» իմաստը{{sfn|ЭССЯ|1978|с=35—36}}:
 
Արևելյան սլավոննները նշում են. [[Սարատով|Սարատովի]] վայրագ, վայրի, վայրի, դիկիկի պուճիկ - [[լեշի]]. կարճ մարդ, մեծ մորուքով և պոչով. Ուկրաինական ժողովրդական մարդիկ հին մոդելի կանայք, ովքեր արծաթ են տալիս նրանց, ովքեր իրենց քիթը կխփեն նրանց վրա: [[Կոստրոմա|Կոստոմա]] վայրի [[Դև|դևը]]. Վյաթկա, հազվագյուտ, անմաքուր ոգին, պատճառելով կաթված: Ոկրաինական լիչը ճահճային ոգի, ուղարկելով ջերմություն: Ուկրաինացի Կարպատյան Դիքա Բաբա գերարագ կոշիկներով [[գրավիչ կնոջ]], փոխանակում է երեխաներին և խմում է իրենց արյունը, սթափեցնում է տղաները{{sfn|Белова|1999|с=92}}: Կան նմանություններ արևելյան սլավոնական հաշվետվությունների վայրի տղամարդկանց և գրքերի լեգենդները բաժինները մարդկանց (տարօրինակ ժողովուրդ մրջնադարյան «<nowiki/>[[Ալեքսանդրիա|Ալեքսանդրիային]]<nowiki/>» վեպի) և առասպելական պատկերացումները զարմանահրաշ ազգերը, օրինակ ռուս [[Ումալա|Ուրալա]] հրաշալի մարդիկ են ցածր, գեղեցիկ, ունեն հաճելի ձայն, ապրում են քարանձավներում լեռներում է, կարող է կանխատեսել ապագան. Բելառուսները [[Վոլկովիսկո շրջան]] վայրի մարդիկ արտասահմանում ապրող միակ աչքերով կաննիբալները, ինչպես նաև գառան արյունը. Բելառուսի [[Սոկոլի շրջանում]], արտերկրյա ջիհի մարդիկ աճեցրել են բուրդ, նրանք ունեն երկար պոչ և ականջներ, որպես ձիու չեն խոսում, բայց միայն հեգնանքով:{{sfn|Белова|1999|с=92}}.
 
Դիվի ժողովուրդը (անտառային դևերը) գտնվում են արևմտյան և հարավային սլավներում{{sfn|Белова|1999|с=92-93}}:
 
== Տես նաև ==
== Գրականություն ==
 
* {{СДЭС|Дикие (дивьи) люди|автор=Белова О. В.|том=2|страницы=92–93|ref=Белова}}
== Գրականություն ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Дивьи люди|ref=Брокгауз и Ефрон}}
 
* {{книга|Ответственный редактор О. Н. Трубачев|заглавие=Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд|ссылка=http://etymolog.ruslang.ru/index.php?act=essja|место=М.|издательство=Наука|год=1978|выпуск=5|страницы=35—36|страниц=232|isbn=5-02-010862-6|ref=ЭССЯ}}
 
* {{книга|автор=Bernheimer, Richard.|заглавие=Wild men in the Middle Ages|ответственный=|место=New York|издательство=Octagon books|год=1979|pages=|isbn=0-374-90616-5|ref=Bernheimer}}
«Дивьи люди». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
* {{книга|автор=Yamamoto, Dorothy.|заглавие=The Boundaries of the Human in Medieval Imagination|ответственный=|место=Oxford|издательство=|год=2000|страницы=|isbn=|ref=Yamamoto}}
Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. — М.: Наука, 1978. — С. 35—36. — 232 с. — ISBN 5-02-010862-6
<references />
Bernheimer, Richard. Wild men in the Middle Ages. — New York: Octagon books, 1979. — ISBN 0-374-90616-5
Yamamoto, Dorothy. The Boundaries of the Human in Medieval Imagination. — Oxford, 2000.
Bernheimer, 1979, էջ 42
Bernheimer, 1979, էջ 20
Белова, 1999, էջ 92
Bernheimer, 1979, էջ 35
Bernheimer, 1979, էջ 42–43
Yamamoto, 2000, էջ 150–151
Yamamoto, 2000, էջ 145, 163
ЭССЯ, 1978, էջ 35—36
Белова, 1999, էջ 92-93
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}