|
'''Շոտլանդական Թագավորություն''' ({{lang-gd|Rìoghachd na h-Alba}}; {{lang-sco|Kinrick o Scotland}}), անկախ պետություն հյուսիսային Եվրոպայում, որը գոյություն է ունեցել 854-1707 թվականնԵրին։ Պատմության ընթացքում նրա սահմանները փոփոխվել են, բայց ի վերջո զբաղեցրել է Մեծ Բրիտանյա կղզու հյուսիսային մասը՝ ընդհանուր սահման ունենալով [[Անգլիայի թագավորություն|Անգլիայի թագավորության]] հետ։ 1603 թվականին Շոտլիանդիայի թագավոր [[Հակոբ Ա|Հակոբ 6-րդը]] դարձավ Անգլիայի թագավոր և երկու պետությունները միավորեց [[Անձնական ունիա|անձնական ունիաի]] մեջ։ Դրանք մեկ միասնական տնտեսություն էին՝ շարունակելով մնալ անկախ թագավորություններ և ունենալով մեկ ընդհանուր միապետ։
1707 թվականին Անգլիական և Շոտլանդական խորհրդարանները ընդունեցին [[ունիայի մասին ակտը]], և երկու թագավորությունները կազմավորեցին մի ընդհանուր թագավորություն՝ [[Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի թագավորությունը]]։Անգլիայի։ Անգլիայի կողմից 1482թվականին1482 թվականին Բերիկի նվաճումից հետո Շոտլանդական թագավորության տարածքը ստացավ այն տեսքը, որը համապատասխանում է այժմյան վիճակին․ արևելքից նրա ափերը ողողում է [[Հյուսիսային ծով|հյուսիսային ծովը]], և արևմուտքից [[Ատլանտյան օվկիանոս|Ատլանտյան օվկիանոսը]], իսկ հարավ արևմուտքից [[Հյուսիսային Նեղուց|Հյուսիսային Նեղուցն]] ու [[Իռլանդական ծով|Իռլանդական ծովը]]։ Մեծ Բրիտանիա կղզու հյուսիսային մասը չհաշված Շոտլանդական թագավորությունը ներառում էր իր մեջ 791 կղզիկղզի։ ։ՆախքանՆախքան [[Էդինբուրգ]] Շոտլանդական թագավորության մայրաքաղաքներ են եղել Սկուն, [[Դանֆերմլին]] և [[Ստերլինգ]] քաղաքները։Բնակչության թվաքանակը 1701 թվականին կազմել է 1,1 միլիոն մարդ<ref>↑ Tom Devine, Clive Lee, George Peden. The Transformation of Scotland: The Economy Since 1700. — Edinburgh University Press, 2005. — С. 129. — ISBN 978-0-7486-1433-2.</ref>։
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Alexander III and Ollamh Rígh.JPG|thumb|right|Ալեքսանդր III-ի թագադրումը Շոտլանդիայի հին մայրաքաղաք Սկունում։Թագավորին ողջունում է արքայական բանաստեղծը, որը դիմում է նրան հետևյալ բառերով․«Աստված պահպանիր Շոտլաանդիայի թագավորին», որից հետո ներկայացնում է Ալեքսանդրի տոհմագրությունը։]]
Շոտլանդական թագավորության պատմությունը սկսվում է 843 թվականից, երբ Քեննետը միավորեց Պիկտերի և Սոկոտների թագավորությունները։Նորթագավորությունները։ Նոր թագավորությունը, որ կոչվում էր Ալբա, տարածվում էր Քլաիդ և ֆորտ գետերից դեպի հյուսիս։Մերձակահյուսիս։ Մերձակա տարածքները պահպանեցին իրենց անկախությունը Շոտլիանդիայից։ԴրանցՇոտլիանդիայից։ Դրանց թվում էր օրինակ՝ Բրիտական Սթրաթքլայթ թագավորությունը,իսկ ժամանակակից Լոթիանը և Սոկտթիշ-Բորդերսը ներառյալ Էդինբուրգը, սկզբանական շրջանում պատկանում էին Բերինցիի, ապա Նորտումբրիի անգլերին և ի վերջո Անգլիայի թագավորությանը։ Ուիլիամ Մալմսբերիցու վկայությամբ՝վկայությամբ, Էդգար Խաղասերը ԼոթիանըզիջեցԼոթիանը զիջեց Քենեթի II-ին, պայմանով, որ, նա հավատարմության երդում տա իրեն։Դաիրեն։ Դա ընդարձակեց Քենեթ II-ի տիրույթները հարավում մինչև Տուիդ գետը, որը մինչև օրս մնում է,որպես Անգլիայի և Շոտլիանդիայի միջև սահմանգիծ հարավ-արևմուտքում։
== Պետական կառուցվածքը ==
=== Կելտական ժամանակաշրջան ===
Թագավորության քաղաքական կառուցվածքը աջքի էր ընկնում բարդությամբ։Թագավորությունումբարդությամբ։ Թագավորությունում ճանաչվում էր մեկ միապետ՝ Շոտլիանդիայի թագավորը, որը հենվում էր կլաննների առաջնորդների և ռազմավարչական ապարատի վրա։Պաշտոններիվրա։ Պաշտոնների մեծ մասը փոխանցվում էր կամ ժառանգաբար, կամ գործող պաշտոնատար անձի կտակի համաձայն («Տանիստրի» սովորույթ): Այդպսի ժառանգորդը կոչվում էր տանիստ, որը գելական լեզվից բառացի թագրմանած նշանակում էր երկրորդը թագավորից հետո<ref>[http://www.runivers.ru/bookreader/book10473/#page/49/mode/1up ↑ Танистри // Советская историческая энциклопедия. — М.: Государственное научное издательство «Советская энциклопедия», 1973. — Стлб. 112.]</ref>։
=== Ֆեոդալիզմ ===
[[Դավիթ І|ԴավիթІԴավիթ І-ի]] իշխանության տարիներին Շոտլիանդիայի վրա նորմանների ազդեցությունը ուժեղացավ, որը հանգեցրեց թագաժառանգման նոր կագի ընդունմանը, ըստ առաջնածինը լինելու իրավունքի։ [[Շոտլանդական լեռնաշխարհ|Հարթավայրային Շոտլիանդիայում]] իշխում էր ֆիոդալական կարգը, այն ինչ լեռնային շրջաններում պահպանվում էր հին կելտական դրվածքը։Իդրվածքը։ Ի սկզբանե Շոտլանդացիները պետք է հավատարիմ մնաին առաջին հերթին իրենց կլանի առաջնորդին, կամ [[Լերդին]]։Ահա։ Ահա թե ինչու գերագույն թագավորը ստիպված էր նրանց հետ պահպանել լավ հարաբերություններ, հակառակ դեպքում կենթարկվեր ռազմական բախում հրահրելու ռիսկի։
=== Շոտլիանդիայի Խորհրդարանը ===
Շոտլանդական Խորհդարանի հիշատակումնները վերաբերում են 1235 թվականին։
Շոտլանդիայի խորհրդարանը օրենսդիր մարմին է, որը կազմավորվում է հասարակության երեք խավերից(հոգեվորականություն, ազնվականություն, բյուրգերականություն)։Այս։ Այս կարգը պահպանվել է նրա գրթե ողջ պատմության ընթացքում։
1639-1651 և 1689-1707 թվականներին խորհրդարանը առանձնապես ազդեցիկ էր։Կովենանտերներիէր։ Կովենանտերների իշխանության տարիներին այն ամենահզորներից մեկն էր Եվրոպայում 1651 թվականին երբ Օլիվեր Կրովբելի զորքերը նվաճեցին Շոտլանդիան և միավորեցին Անգլիայի հետ, Շոտլանդական Խորհրդարանը լուծարվեց, բայց 1660 թվականին [[ստյուարտների վերականգնում|ստյուարտների վերականգնումից]] հետո կրկին վերականգնվեց։ Իսկ [[Պանծալի հեղափոխություն|«Պանծալի հեղափոխություն»]] խորհրդարանին վերադարցրեց իր նախկին ազդեցությունը։
Շոտլանդական խորհրդարանի վերջին նիստը կայացել է 1707 թվականի մայիսի 25-ին, որից հետո, Ունիաի մասին ակտի ընդունման կապակցությամբ դադարեցրեց իր գոյությունը։
== Անգլիայի հետ միավորումը==
Շոտլիանդիայի միապետ Հակոբ VI 1603 [[Եղիսաբեթ I]] մահից հետո բարձրացավ Անգլիականանգլիական Գահին։ԲայցԳահին։ Բայց չնայած Ընդհանուրընդհանուր միապետ ունենալուն Անգլիան և Շոտլանդիան միասնական պետություն չդարձան, պահապանեցին իրենց առանձին խորհրդարանները և իրենց առանձին վարչակազմերը։Հակոբ VI ծրագրել էր միավորել երկու երկրները, ոչնչացնել Շոտլանդական լեռներում պահապանված Կելտական ավանդույթները։ Լեռնային կլանները սկսեցին ենթարկվել Թագավորին, վերացվեց Օրկնեան կղզինների ինքնավարությունը։ Երկու երկրների Խորհրդարանների կողմից երեք անգամ փորձ արվեց միավորել Անգլիան և Շոտլանդիան (1606, 1667, 1689 թվականներին)։
ոչնչացնել Շոտլանդական լեռներում պահապանված Կելտական ավանդույթները։Լեռնային կլանները սկսեցին ենթարկվել Թագավորին, վերացվեց Օրկնեան կղզինների ինքնավարությունը։Երկու երկրների Խորհրդարանների կողմից երեք անգամ փորձ արվեց միավորել Անգլիան և Շոտլանդիան(1606, 1667, 1689 թվականներին)։
1702-1707 թվականներին Բրիտանական քաղաքականության գլխավոր նպատակն էր ապահովել թագի ժառանգումը,ըստ հաննովելյան գծի։Վիլհեմգծի։ Վիլհեմ Թագավորի մահից հետո 1702 թվականին գահ բարձրացավ Աննան։ 1903 թվականին Անգլիայի և Շոտլանդիայի արքայատոհմային միությունը վտանգվեց․Շոտլանդական խորհրդարանը, ի պատասխան 1701 թվականի Թագաժառանգման մասին ակտի, 1704 թվականին հրապարակեց Անվտանգության մասին ակտը,որի համաձայն [[Աննա Մեծ Բրիտանիայի թագուհի|Աննաի]] մահից հետո իրավունք էր ունենալու ընտրելու Շոտլանդիայի համար մեկ այլ միապետ։Այդ ակտին հավանություն տվեցին շատերը՝ հաշվի առնելով, որ Անգլիայի և Շոտլանդիայի միապետ [[Չարլզ I Ստյուարտ|ԿառլI-ին]] Անգլիացիները մահապատժի ենթարկեցին առանց Շոտլանդացիների կարծիքը հարցնելու։
Շոտլանդիայի կողմից ինքնուրույն քաղաքականության վարումը հատկապես եվրոպական խոշոր պատերազմների ([[Պատերազմ Իսպանական ժառանգության համար|Իսպանական ժառանգության համար պատերազմի]] և [[հյուսիսային պատերազմ|հյուսիսային պատերազմի]]) ժամանակ Անգլիայի համար կնշանակեր Շոտլանդական գահի վրա Հակոբյան արքայատոհմի վերադարձի հնարավորություն, ինչպես նաև Շոտլանդիայի ռազմական կամ առևտրական միության ստղեծում եվրոպական այլ երկրների հետ, որը կարող էր վնասել Անգլիայի Շահերին արտասահմանում։Միուսարտասահմանում։ Միուս կողմից՝ «Դարիենա» նախագիծը Շոտլանդակն տնտեսությունը մատնեց ճգնաժամի և նրան աջակցություն էր անհրաժեշտ։ Այսպիսով երկու երկրները ձգտում էին միավորման բայց տարբեր պատճառներով։
1706 թվականի հուլիսի 22ին22-ին Ունիայի մասին պայմանգրի ստորագրումից և խորհրդարանների կողմից 1706, 1707 թվականներին, 1707 թվականի մայիսի 1-ին ՈՒնիայի մասին ակտի ընդունումից հետո Անգլիայի և Շոտլանդիայի Թագավորությունները կազմավորեցին Մեծ Բրիտանաիայի միացյալ թագավորություն։ Միութենական պայմանգրի համաձայն Շոտլանդիայում պահպանվեցին իրավաբանական հատուկ համակարգը և պետական ու դատական ժառանգականությունը, Լորդերի պալատում Շոտլանդիան պիտի ներկայացնեին 16, իսկ համայնքային պալատում 45 պերեր, Շոտլանդիայում պահպանվում էր Պերեսբիտերական եկեղեցու գերիշխող դիրքը ինչպես նաև ստեղծվում էր մաքսային ու արժութային միություն։
== Դրոշ ==
| 