«Արևելահնդկական ընկերություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 27.
| ծանոթագրություններ =
}}
'''Բրիտանական Օստ-Հնդկական ընկերություն''' ({{lang-en|East India Company}}), մինչև [[1707]] թ.՝ Անգլիական Օստ-Հնդկական ընկերություն, [[բաժնետիրական ընկերություն]]։ Ստեղծվել է [[1600]] թ. [[դեկտեմբերի 31]]-ին, [[Եղիսաբեթ I|Եղիսաբեթ Առաջին]] թագուհու հրամանով<ref>''[https://books.google.am/books?id=sc0NAAAAIAAJ&printsec=titlepage&source=gbs_summary_r&cad=0 The Register of Letters &c. of the Governor and Company of Merchants of London trading into the East Indies, 1600–1619]''. On page three, a letter written by Elizabeth I on 23&nbsp;January 1601 ("Witnes o<sup>r</sup> selfe at Westminster the xxiiij<sup>th</sup> of Ianuarie in the xliij<sup>th</sup> yeare of o<sup>r</sup> Reigne.") states, "Haue been pleased to giue lysence vnto o<sup>r</sup> said Subjects to proceed in the said voiadgs, & for the better inabling them to establish a trade into & from the said East Indies Haue by o<sup>r</sup> tres Pattents vnder o<sup>r</sup> great seale of England beareing date at Westminster the last daie of&nbsp;december last past incorporated o<sup>r</sup> said Subjecte by the name of the '''Gou<sup>r</sup>no<sup>r</sup> & Companie of the me<sup>r</sup>chaunts of London trading into the East Indies''', & in the same tres Pattents haue geven them the sole trade of theast Indies for the terme of XV<sup>teen</sup> yeares ..."</ref> և ստացել մեծ արտոնություններ [[Հնդկաստան]]ում առևտրային գործունեություն իրականացնելու համար։ Բրիտանական Օստ-Հնդկական ընկերության օգնությամբ է հնարավոր եղել [[Մեծ Բրիտանիա]]յի կողմից [[Հնդկաստան]]ի և արևելքի մի շարք երկրների գաղութացումը։
 
Փաստացի, թագավորական հրովարտակը ընկերությանը տալիս էր [[Հնդկաստան]]ում առևտրի մենատիրություն։ Ամենասկզբում ընկերությունն ուներ 125 բաժնետեր և 72 հազար ֆունտ ստերլինգ սկզբնական կապիտալ։ Ընկերությունը կառավարում էին գուբերնատորը և տնօրենների խորհուրդը, որը ներկայացնում էր հաշվետվություն բաժնետերերին։ Առևտրատնտեսական ընկերությունն այնուհետև ձեռք է բերում կառավարական և ռազմական իրավասություններ<ref>This is the argument of Robins 2006.</ref>, որոնք չի կորցնում մինչև [[1858]] թ.։ Ինչպես և Հոլանդական Օստ-Հնդկական ընկերությունը, Բրիտանականը նույնպես իր արժեթղթերը տեղադրում է բորսայում։
 
Ընկերությունը գործունեություն էր ծավալում նաև [[Հնդկաստան]]ից դուրս, փորձելով ապահովել Բրիտանական կղզիներ տանող ապահով ճանապարհներ։ [[1620]]-ին Օստ-Հնդկական ընկերությունը փորձում է գրավել այսօրվա [[ՀԱՀ]]-ում գտնվող Սեղանասարը (Table mountain), հետագայում գրավում է [[Սուրբ Հեղինեի կղզի]]ն։ Ընկերության զորքերն էին [[Նապոլեոն]]ին պահում կղզու վրա, իսկ ընկերության նավահանգիստների հիման վրա է կառուցվել է [[Սանկտ-Պետերբուրգ]]ը։
 
==Գործունեությունը Հնդկաստանում==
Ընկերությունը հիմնադրվել է [[1600]] թ. և ի սկզբանե ունենցել է “Արևելյան Հնդկաստանում առևտրով զբաղվող Լոնդոնի վաճառականներ” անվանումը ({{lang-en|Governor and Company of Merchants of London trading with the East Indies}})։ Գործունեությունը [[Հնդկաստան]]ում սկսում է [[1612]] թ., երբ Ջահանգիրը թույլ է տալիս կառուցել գործարան Սուրաթում։ Սկզբնական շրջանում անվանումները հաճախ էին հերթափոխում միմյանց։
[[1612]] թ. Օստ-Հնդկական ընկերության զինված ուժերը Սուվալիի ճակատամարտում ծանր պարտության են մատնում պորտուգալացիներին։ [[1640]] թվականին [[Մադրաս]]ի կառավարիչ Վիջայանագարան թույլ է տալիս հիմնել գործարան [[Մադրաս]]ում։ [[1647]] թվականի դրությամբ [[Հնդկաստան]]ում ընկերությունն ուներ արդեն 23 գործարան։ Հնդկական գործվածքները ([[բամբակ]], [[մետաքս]]) անհավատալի պահանջարկ են վայելում [[Եվրոպա]]յում։ [[Հնդկաստան]]ից արտահանվում էր թեյ, եգիպտացորեն, ներկանյութ, բամբակ, իսկ ավելի ուշ՝ բենգալական ափիոն։ [[1668]] թվականին ընկերությունը վարձակալում է նախկին պորտուգալական գաղութ [[Բոմբեյ]] կղզին։ [[1687]] թվականին ընկերության գլխամասը Սուրատից տեղափոխվում է [[Բոմբեյ]]։ Օստ-Հնդկական ընկերությունը փորձում է ուժով ստանալ առևտրային արտոնություններ, սակայն պարտվում է [[Մեծ ՄոգոլՄողոլներ|Մեծ Մոգոլին]]ին։։ [[1690]]-ին [[Կալկաթա]]յում ստեղծվում է ընկերության մասնաճյուղ [[Մեծ ՄոգոլՄողոլներ|Մեծ Մոգոլի]]ի հրամանով։
 
[[Պատկեր:Interior East India House.JPG|thumb|Կենտրոնական գրասենյակը [[Լոնդոնո]]ում [[1808]]—[[1812]]]]