«Մարատհական կայսրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մարատհական կայսրություն''', '''Մարատհական համադաշնություն''' ({{lang-hi|मराठा साम्राज्य}}), կամ պարզապես '''Մարատհ''', խոշոր[[Միջնադար|միջնադարյան]] [[Հինդուիզմ|հինդուիստական]] [[Միապետություն|թագավորություն]], որը ստեղծվել է [[1674 թվականին՝թվական|1674 թվականին]]՝ մարատհական ազգային հերոս և միջնադարյան ավատատեր [[Շիվազի|Շիվազիի]] կողմից՝ [[Հնդկաստան|ժամանակակից Հնդկաստանի]] Մահարաշտրա նահանգի տարածքում:

Սկզբնական շրջանում պետության մայրաքաղաքը եղել է Ռայգադ գյուղաքաղաքը, իսկ հետագայում այն տեղափոխվում է [[Պունա]]:

[[1526 թվական|1526 թվականի]] [[Ապրիլի 21|ապրիլի 21-ին]] [[Հնդուստան թերակղզի|Հինդուստան թերակղզու]] տարածքում (ժամանակակից [[Հնդկաստան|Հնդկաստանի]], [[Պակիստան|Պակիստանի]] և [[Աֆղանստան|Աֆղանստանի]] տեղում) ստեղծվեց մուսուլմանական [[Մեծ Մողոլների կայսրություն|Մեծ Մողոլների կայսրությունը]]: Պետության ստեղծողը [[Զահիրեդդին Մուհամմեդ Բաբուր|Զահիրեդդին Մուհամմեդ Բաբուրն]] էր: Նրա ժառանգորդները կառավարում են Հնդկաստանում մինչև [[19-րդ դարը՝դար|19-րդ դարը]]՝ [[1858 թվական|1858 թվականը]]:

Դեռևս [[1674 թվական|1674 թվականին]] մարատհական ծագում ունեցող խոշոր ավատատեր [[Շիվազի|Շիվազին]] հրաժարվեց Բաջապուրի սուլթանության գերիշխանությունից և ընդունեց արքայի տիտղոսը: Դարավոր դադարից հետո [[Հնդուստան թերակղզի|Հինդուստան թերակղզում]] [[Իսլամ|իսլամադավան]] [[Մեծ Մողոլներ|մողոլների]] պետությունների կողքին ստեղծվեց հինդուիստական երկիր:

Շիվազիի պետությունը ստեղծվել էր տարբեր իշխանությունների դեմ հաջող պայքարի հետևանքով: Այն իր մեջ ընդգրկում էր Միջին Հնդկաստանի արևմտյան մասի զգալի տարածությունները։ [[1674 թվական|1674 թվականին]] Շիվազին թագադրվել է իբրև Մահարաշտրայի (մարատհների երկիրը) գերագույն կառավարիչ։ Նրա մի շարք միջոցառումները (հողագրանցում, ֆեոդալական հիերարխիայի միջանկյալ օղակների վերացում, կառավարման կենտրոնացում) զգալիորեն թեթևացրել են ֆեոդալների շահագործման լուծը մարատհների համար։ Միևնույն ժամանակ Շիվազին դաժանորեն կողոպտել է նվաճած տարածքների բնակչությանը։

Մարատհական կայսրությունն իր ստեղծումով կարևոր դեր է խաղացել [[Մեծ մոնղոլներիՄողոլների կայսրություն|Մեծ Մոնղոլների կայսրության]] թուլացման գործում։ Շիվազին մեծարվում է իբրև մարատհների ազգային հերոս։ Սակայն նա չի կարողացել երկար կառավարել իր ստեղծած երկրում: [[1680 թվական|1680 թվականին]] նա մահացել է և հոր մահից հետո երկրում սկսվել են գահակալական կռիվներ:

Շիվազիի որդիներից Սամբհաջին հաղթելով իր եղբայր Ռաջարամին իրեն հռչակեց երկրի առաջնորդ: Նա որդեգրեց իր հոր վարած զավթողական քաղաքականությունը: Նրա կառավարման տարիներին Մեծ մողոլներըՄողոլները ռազմախուժեցին Մարատհական պետության տարածք: Նրանց դեմ ելան քոչվոր մարահական ցեղերը, որոնք կռվում էին հանուն իրենց հայրենիքի: [[Հնդկաստան|Հնդկաստանում]] սկսվեց մողոլա-մարատհական պատերազմը, որը պատմության մեջ հայտնի է նաև ''Դեկանյան պատերազմ'' անվանումով:

Իսլամադավան մողոլների դեմ մարտերում Մարատհական պետության կողքին կռվում էին նաև Բուջապուրի և Հոլկոնդայի սուլթանությունները: [[1689 թվական|1689 թվականին]] Սամբհաջին գահընկեց է արվել, իսկ 1700 թվականին՝ վախճանվել: Սամբհաջիին փոխարինեց վերջինիս եղբայրը՝ Ռաջարամը: Նրա կառավարման տարիներին ևս շարունակվել է իր նախորդի օրոք բռնկված պատերազմը: [[1707 թվական|1707 թվականի]] մայիսին վերջապես պատերազմն ավարտվեց: Պատերազմի արդյունքներ կարելի է նշել մաղոլների իշխանության թուլացումն ու մարատհների ամրապնդումը: Նույն թվականին Ռաջարամի այրի կինը՝ Թարաբայը, գահընկեց եղավ և նրան փոխարինեց Շահուջին, ով Սամբհաջի որդին էր:

Նա սկսեց վարել կենտրոնախույս քաղաքականություն, որը և շարունակվեց կայսրության մյուս առաջնորդների կողմից: Երբեմնի հզոր Մարատհական պետությունը լճացման ուղին էր բռնել: Դրան նպաստեցին [[1775 թվական|1775 թվականից]] սկսված անգլիական արշավանքները: Անգլո-մարատհական պատերազմներն ավարտվեցին [[1818 թվական|1818 թվականին]]: Հաջորդ տարում՝ 1819 թվականին գահընկեց է արվում մարատհների վերջին թագավորը՝ Փրատապ սինգը, իսկ 1820 թվականի [[Սեպտեմբերի 21|սեպտեմբերի 21-ին]] Մարատհական կայսրությունը վերջնականապես կործանվեց՝ բռնակցվելով Բրիտանական Հնդկաստանին: