«Գանիմեդ (արբանյակ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գանիմեդի հայտնաբերումը պատկանում է [[Գալիլեո Գալիլեյ]]ին, ով առաջին անգամ տեսավ այն 1610 թվականի հունվարի 7-ին<ref name="SidereusNuncius" /><ref name="Wright" /><ref name="NASA" />։ Շուտով [[Սիմոն Մարիուս]]ը առաջարկեց արբանյակի անվանումը, ի պատիվ [[Հունական դիցաբանություն|դիցական]] [[Գանիմեդ]]ի՝ հին-հունական սեղանապետ-աստծո, [[Զևս]]ի սիրեկանի<ref name="Naming" />։ Գանիմեդի հետազոտությունները տիեզերական սարքերով սկսվեց «[[Պիոներ-10]]» ԱՄԿ-ով Յուպիտերի համակարգի հետազոտություններից<ref name="Pioneer 11" />։ «[[Վոյաջեր (ծրագիր)|Վոյաջեր]]» ծրագրով կատարվեցի ավելի մանրակրկիտ հոտազոտություններ և հնարավոր եղավ ճշտել նրա չափերը։ Ստորերկրյա օվկիանոսը և մագնիսական դաշտը հայտնաբերվեցին «[[Գալիլեո (ԱՄԿ)|Գալիլեո]]» ԱՄԿ-ի միջոցով։ Յուպիտերի համակարգ ուղղվող հաջորդ առաքելություններն են ՆԱՍԱ-ի կողմից ուղարկված «[[Ջունո (ԱՄԿ)|Ջունոն]]» և [[Եվրոպական տիեզերական գործակալություն|Եվրոպական տիեզերական գործակալության]] [[Յուպիտերի սառցե արբանյակների հետազոտող]] (JUICE) ԱՄԿ-ն, նախատեսված է 2022 թվականին։ Բոլոր երեք սառցե արբանյակների մոտով անցումից հետո սարքը պետք է դուրս գա Գանիմեդի ուղեծիր<ref name="selection" />։

 

[[Պատկեր:Ganymed Earth Moon Comparison.png|ձախից|մինի|300px|[[Լուսին|Լուսնի]], Գանիմեդի և [[Երկիր|Երկրի]] համեմատական չափերը]]

Չինական աստղագիտական պատմագրություններում ասվում է, որ մ. թ. ա. 365 թվականին [[Գան Դե]]ն հայտնաբերել է երկնային մարմին, որը հանդիսանում էր Յուպիտերի արբանյակ, հավանաբար Գանիմեդը, անզեն աչքով<ref name="ads793c" /><ref name="ads.793b" />։

Ըստ չինական աստղագիտական գրառումների, մ.թ. ա. 365 թվականին չինացի աստղագետ [[Գան Դե]]ն հայտնաբերել է Յուպիտերի արբանյակը անզեն աչքով դիտելիս (հավանաբար, դա եղել է Գանիմեդը)<ref>http://adsabs.harvard.edu/full/1981BAAS...13..793C Աստղագիտական միության բուլետեն</ref><ref>http://adsabs.harvard.edu/full/1981BAAS...13..793B Հին աստղագիտությունը ժամանակակից Չինաստանում</ref>:

 

Գանիմեդի [[ուղեծիր]]ը գտնվում է Յուպիտերից 1 070 400 կիլոմետր հեռավորության վրա, փաստորեն Յուպիտերից հեռավորությամբ երրորդն է գալիլեյան արբանյակների մեջ<ref name="Planetary Society" />: Մոլորակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ Գանիմեդը կատարում է յոթ օր երեք ժամում։ Ինչպես և հայտնի արբանյակների մեծամասնությունը, Գանիմեդի պտույտը իր առանցքի շուրջ [[սինքրոն]] է նրա պտույտի պարբերության հետ Յուպիտերի շուրջ, և այն միշտ ուղղված է դեպի մոլորակը նույն կողմով<ref name="The Grand Tour" />։ Նրա ուղեծիրը ունի փոքր [[էքսցենտրիսիտետ]] և [[ուղեծրի թեքում]] Յուպիտերի հասարակածի նկատմամբ, որոնք ժամանակի ընթացքում փոփոխվում են արեգակնային և մոլորակային ազդեցությունների տակ, որոնք ազդում են դարերով։ Փոփոխությունների միջակայքերն են 0, 0009 - 0, 0022 էքսցենտրիսիտետի համար և 0, 05 - 0, 32 °՝ թեքման համար<ref name=Musotto2002 />։ Այս ուղեծրային տատանումները առաջացնում են պտույտի առանցքի թեքումի փոփոխություններ 0 - 0,33°<ref name=Bills2005 />։