Վիքիպեդիա

«Հայդելբերգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, փոխարինվեց: → (3), է: → է։ (8), ը: → ը։ (10), մ: → մ։ (4), ն: → ն։ (12), վ: → վ։ (4), ր: → ր։ (7), ց: → ց։ (4), ): → )։ (6) oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎիքիԲրաուզ...
Տող 70.
Հայդելբերգը գտնվում է Վերին Ռեյնի ցածրավանդակում՝ [[Նեկար]] գետի ափին։ Այս տեղանքում գետը դուրս է գալիս Օդենվալդի հարթավայրից և հոսում Հայդելբերգից 20 կմ հյուսիս–արևմուտք գտնվող այն հարթավայրը, որտեղ միախառնվում է Ռեյնին։
 
Քաղաքի վրա իշխող դիրք ունեն երեք բարձունքներ՝ Քյոնիգշտուլը (568 մ), Հայսբերգը (375 մ) և Հայլիհենբերգը («սրբերի սար», 445 մ)։
 
=== Բուսական և կենդանական աշխարհ ===
Տող 78.
 
=== Վարչական բաժանում ===
Հայդելբերգը Ռեյն-Նեկար շրջանի վարչական կենտրոնն է:է։ Չնայած դրան` քաղաքը առանձին շրջան է ներկայացնում {{lang-de|Stadtkreis}}:
 
Քաղաքը բաժանված է 14 շրջանների (Altstadt, Bergheim, Boxberg, Emmertsgrund, Handschuhsheim, Kirchheim, Neuenheim, Pfaffengrund, Rohrbach, Schlierbach, Südstadt, Weststadt, Wieblingen, Ziegelhausen):։
 
== Պատմություն ==
=== Նախապատմական շրջան ===
[[Պատկեր:S9PL79pTYa4 (1).jpg|250px|մինի|աջից|Նեկար գետի տեսարան]]
[[1907]] թվականին Հայդելբերգի մերձակա Մաուեր բնակավայրում հայտնաբերվել են մարդկային մնացորդներ, որը 600.000 տարեկան էր:էր։ Գտածոն անվանվեց «[[հայդելբերգյան մարդ]]»։
 
Հայլիհենբերգ սարի վրա հայտնաբերվել են քարեդարյան կացարաններ։
 
=== Միջին դարեր ===
Հայդելբերգի մասին առաջին գրավոր վկայությունը վերաբերում է 1196 թվականին, սակայն քաղաքի շատ մասեր բնակեցված են եղել դրանից շատ առաջ` 6-8-րդ դարերում:դարերում։ 1225 թվականին առաջին անգամ հիշատակվում է Հայդելբերգի ամրոցը:ամրոցը։
 
[[1386]] թվականին հիմնվել է [[Հայդելբերգի համալսարան]]ը:
 
Միջնադարում Հայդելբերգը եղել է Պֆալց կոմսության նստավայրը:նստավայրը։
 
=== Նոր ժամանակներ ===
[[Պատկեր:Гейдельберг в 1906.jpg|250px|մինի|աջից|Հայդելբերգը 1906 թվականին]]
Երեսնամյա պատերազմի առաջին փուլում տուժեց նաև Հայդելբերգը:Հայդելբերգը։ 1622 թվականին Հայդելբերգը նվաճել է կայսրական ֆելդմարշալ կոմս Տիլին:Տիլին։ Տիլին տիրում է Պալատինի գրադարանին, որը 1623 թվականին հերցոգ Մաքսիմիլիան 1-ին Բավարացին նվիրել էր Գրիգորի 15-րդ պապին:պապին։ Վերջինս այն միացրել էր [[Վատիկանի գրադարան]]ին:
 
Հայդելբերգը 1689 թվականին,ապա 1693 թվականին նվաճվում և ավերվում է ֆրանսիացիների կողմից:կողմից։ Մասամբ պայթեցվում է նաև ամրոցը:ամրոցը։ Դրանից հետո ամրոցն ավերելուց անմասն չեն մնում և քաղաքի բնակիչները, ովքեր ամրոցի քարերն օգտագործում են պատերազմից ավերված իրենց տները վերականգնելու համար:համար։
 
[[Պատկեր:Памятник Курфюрсту стоит на мосту ближе к южному берегу Неккара.jpg|200px|մինի|ձախից|Կուրֆյուրստին նվիրված արձան]]
[[1720]] թվականին [[կուրֆյուրստ]]ի նստավայրը տեղափոխվում է [[Մանհայմ]]. այդ ժամանակվանից Հայդելբերգը կորցնում է իր քաղաքական նշանակությունը:նշանակությունը։
 
[[1803]] թվականին գերմանական պատգամավորների որոշմամբ Հայդելբերգը Ռեյնի աջ ափին գտնվող տարածքների հետ մտնում է Բադենի կուրֆյուրստության կազմ:կազմ։
 
[[1840]] թվականին Մանհայմը և Հայդելբերգը միացվում են երկաթուղով. դա Բադենի առաջին երկաթուղին էր:էր։
 
=== Նորագույն շրջան ===
Տող 115.
 
=== Կրոն ===
Հայդելբերգում շատ վաղ է տարածվել [[ռեֆորմացիա]]ն: Չնայած բնակչությունը ընդունում էր [[Մարտին Լյութեր]]ի գաղափարախոսությունը, կուրֆյուրստ Օտտո Հենրին 1556 թվականին ընդունում է [[Ժան Կալվին]]ի ռեֆորմացիան:ռեֆորմացիան։ Այդպիսով` Հայդելբերգը երկար ժամանակ բողոքական քաղաք էր:էր։ [[17-րդ դար]]ում քաղաքը մասամբ կաթոլիկացվում է:է։
 
== Քաղաքային իշխանություն ==
[[Պատկեր:Heidelberg winter.jpg|300px|մինի|աջից|Հայդելբերգը ձմռանը]]
Քաղաքային խորհուրդը բաղկացած է 40 անդամներից, որոնք աշխատում են հասարակական հիմունքներով:հիմունքներով։ Խորհուրդն ընտրվում է հինգ տարի ժամկետով:ժամկետով։
 
Հայդելբերգի քույր քաղաքներն են.
Տող 131.
== Տնտեսություն ==
[[Պատկեր:Хлебный (или Зерновой) рынок возник в XVI веке.jpg|300px|մինի|ձախից|Հացի շուկա. ստեղծվել է 16-րդ դարում]]
Հայդելբերգը զարգացած տնտեսությամբ և ենթակառուցվածքներով քաղաք է:է։ Գործազրկության մակարդակը նշանակալիորեն ցածր է երկրի միջին մակարդակից (4 %, 2003):։ Աշխատունակ բնակչության 21 %-ը զբաղված է արտադրական ոլորտում, 18 %-ը` առևտրի, 61 %-ը` այլ ծառայություններում:ծառայություններում։
 
Հայդելբուրգում են գտնվում խոշոր մի քանի ընկերություններ` Heidelberger Druckmaschinen, HeidelbergCement և այլն:այլն։
 
Շրջանի ամենախոշոր գործատուն Հայդելբերգի համալսարանն է:է։
 
=== Տրանսպորտ և հաղորդակցություն ===
Քաղաքի արևմտյան մասով անցնում է A5 ավտոմայրուղին (Ալսֆելդ-Ռեյնի Վայլ):։ Մեկ այլ մայրուղի` A656, կապում է Հայդելբերգը Մանհայմին:Մանհայմին։
 
[[2003]] թվականի [[դեկտեմբերի 14]]-ից սկսել է գործել Ռեյն-Նեկար երկաթուղին ({{lang-de|S-Bahn RheinNeckar}}), որը կապում է Հայդելբերգը շրջանի այլ քաղաքներին:քաղաքներին։ Քաղաքով են անցնում տարբեր ծայրամասեր գնացող գնացքներ` [[Շտուտգարտ]] - [[Քյոլն]], [[Ցյուրիխ]] - [[Ֆրանկֆուրտ]], Շտուտգարտ - [[Համբուրգ]], [[Զալցբուրգ]] - Ֆրանկֆուրտ, Շտուտգարտ - [[Դորտմունդ]], [[Կարլսրուե]] - [[Շտրալզունդ]]:
 
Տրամվայի առաջին գիծը քաղաքում գործարկվել է [[1902]] թվականին:թվականին։ Բացի տրամվայի չորս գծերից` քաղաքով է անցնում տարածքի OEG երկաթգիծը (Հայդելբերգ - Մանհայմ - Վայնհայմ):։
 
Լեռնային երկաթգիծը, որ սկսել է աշխատել 1890 թվականից, և որը միացնում է ամրոցը Մոլկենկուր կայարանին և Քյոնիգշտուլ լեռնագագաթին, քաղաքի տեսարժան վայրերից է:է։
 
== Կրթություն և գիտություն ==
[[Պատկեր:Уни гейдельберг.png|300px|մինի|աջից|Հայդելբերգի համալսարան, 1386]]
* [[Հայդելբերգի համալսարան]] ({{lang-de|Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg}}), հիմնադրվել է 1386 թվականին:թվականին։ Գերմանիայում ամենահինն է և աշխարհում ամենահեղինակավոր համալսարաններից մեկը:մեկը։
* Հայդելբերգի բարձրագույն դպրոց ({{lang-de|Fachhochschule Heidelberg}}), հիմնադրվել է 1969 թվականին:թվականին։
* Մանկավարժական ինստիտուտ ({{lang-de|Pädagogische Hochschule Heidelberg}}), հիմնադրվել է 1962 թվականին, 1971 թվականից գիտական ինստիտուտ է:է։
* Եկեղեցական երաժշտության ինստիտուտ ({{lang-de|Hochschule für Kirchenmusik Heidelberg}}), հիմնադրվել է 1931 թվականին Բադենի բողոքական եկեղեցուն կից:կից։
* Հրեական մշակույթի և կրոնի ինստիտուտ ({{lang-de|Hochschule für Jüdische Studien Heidelberg}}), հիմնադրվել է 1979 թվականին:թվականին։
 
=== Գիտական հետազոտություններ ===
Հայդելբերգը Գերմանիայի գիտական խոշորագույն կենտրոններից է:է։ Այստեղ գործում են գիտական բազմաթիվ ինստիտուտներ` գերազանցապես կենսաբանական ուղղվածության:ուղղվածության։
* Քաղցկեղի հետազոտության գերմանական կենտրոն ({{lang-de|DKFZ}})
* Մոլեկուլյար կենսաբանության եվրոպական լաբորատորիա ({{lang-de|EMBL}})
Տող 164.
* Բժշկական հետազոտությունների ինստիտուտ ({{lang-de|Max-Planck-Institut für medizinische Forschung}})
 
[[1892]] թվականի [[մարտի 4]]-ին Հայդելբերգի աստղադիտարանի աստղագետ [[Մաքս Վոլֆ]]ը հայտնաբերել է [[Հեյդելբերգա (աստերոիդ)|Հայդելբերգի աստերոիդ]]ը: Աստերոիդը անվանվել է քաղաքի պատվին, որի մերձակայքում գտնվել է աստղադիտարանը:աստղադիտարանը։
 
== Մշակույթ, տեսարժան վայրեր ==
Քաղաքի մշակութային հարուստ կյանքը բացատրվում է նաև այն հանգամանքով, որ Հայդեբերգը ուսանողական քաղաք է:է։ Քաղաքում գործում են բազմաթիվ թատրոններ, մշակութային կենտրոններ և իհարկե, գիշերային ակումբներ:ակումբներ։
 
[[1995]] թվականին բացվել է «Կարլստոր կայարան» կենտրոնը. նախկին կայարանը ներկայումս մշակութային կենտրոն է` իր թատերական ստուդիայով, կինոթատրոնով:կինոթատրոնով։ Կենտրոնում անցկացվում են ցուցահանդեսներ, համերգներ, քաղաքական թեմայով գիտաժողովներ ու քննարկումներ, գրական հանդիպումներ:հանդիպումներ։
 
=== Թատրոններ ===
* Հայդելբերգի քաղաքային թատրոն ({{lang-de|Theater der Stadt Heidelberg}}), ներկայացնում է դրամատիկական և օպերային բեմադրություններ:բեմադրություններ։
* Հայդելբերգի թատերական ազատ միավորում ({{lang-de|Freier Theaterverein Heidelberg e. V}})
* Հայդելբերգի երաժշտական թատրոն
* Երիտասարդական թատրոն Zwinger 3 և թատերական ստուդիա
* Romanischer Keller.
* Stephge junges theater Pfaffengrund.
Տող 184.
* Zimmertheater Heidelberg
 
Նոյեմբերին քաղաքում անցկացվում է միջազգային ամենամյա Մանհայմ - Հայդելբերգ կինոփառատոնը ({{lang-de| Internationales Filmfestival Mannheim-Heidelberg}}):։
 
=== Թանգարաններ ===
Տող 201.
* Երկրաբանական թանգարան
* Պրիմիտիվ արվեստի թանգարան ({{lang-de|Museum Haus Cajeth}})
* Համալսարանական նախկին բանտ ({{lang-de|Studentenkarzer}}). պատերին պահպանված գրություններով կարելի է պատկերացում կազմել Առաջին համաշխարհային պատերազմին նախորդող շրջանի ուսանողական կյանքի մասին (վերջին բանտարկյալը բանտը լքել է 1914 թվականին):։
* Մարքս Բերկի տեքստիլի թանգարան ({{lang-de|Textilsammlung Max Berk}})
* Գնչուական սինտի և ռոմա ցեղերի մշակույթի կենտրոն և թանգարան ({{lang-de| Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma}})
Տող 207.
* Ազգագրական թանգարան ({{lang-de|Völkerkundemuseum}})
* Կենդանաբանական թանգարան և այգի
* Մանեսի օրեսգիրք ({{lang-de|Der Codex Manesse}}), միջնադարյան ամենանշանավոր ձեռագիր մատյանը գերմաներենով:գերմաներենով։ Ստեղծվել է 1300 թվականին:թվականին։ Ներկայումս պահվում է Հայդելբերգի համալսարանի գրադարանում:գրադարանում։
 
== Ճարտարապետություն ==
[[Պատկեր:Heidelbergcastleinside.jpg|350px|մինի|աջից|Հայդելբերգի ամրոցից դեպի Հին քաղաք բացվող տեսարան]]
Հայդելբերգը գերմանական քիչ քաղաքներից է, որտեղ պահպանել են հին կառույցները` գրեթե չտուժելով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից:պատերազմից։ Դա տեղի է ունեցել շնորհիվ այն բանի, որ ամերիկացիները նախապես ծրագրել էին Հայդելբերգում ձևավորել իրենց շտաբը:շտաբը։ 2004 թվականին Հայդելբերգի Հին քաղաքը ({{lang-de|Altstadt}}) համաշխարհային ժառանգություն հռչակելու հայտ է ներկայացվել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին, սակայն հայտը մերժվել է 2007 թվականին<ref>[http://whc.unesco.org/archive/2007/whc07-31com-8be.pdf] Протокол 31-й сессии международного комитета ЮНЕСКО, стр. 28.</ref>: Հին քաղաքում է գտնվում քաղաքի տեսարժան վայրերի մեծ մասը:մասը։ Դրանցից առանձնանում են հետևյալ կառույցները.
* Հայդելբերգի ամրոց:ամրոց։ Քաղաքի խորհրդանիշն է, «Գերմանիայի ամենանշանավոր ավերակները»:
* Համալսարանական գրադարան
* Եկեղեցիներ
Տող 222.
* Նեկարի հին կամուրջ
* «Ասպետի մոտ» հյուրանոց ({{lang-de|«Hotel zum Ritter»}}), 1592
* Bergfriedhof գերեզմանոց, ուր գտնվում է Ֆրիդրիխ Էբերտի գերեզմանը:գերեզմանը։
* «Փիլիսոփաների ճանապարհ» ({{lang-de|Philosophenweg}})
* Նոյբուրգի աբբայություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հայդելբերգ» էջից