Վիքիպեդիա

«Կիմոնո»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{խմբագրում եմ|Անի Խաչատրյան 2001}}
'''Կիմոնո''' ([[Ճապոներեն|ճապ.]]<span contenteditable="false"> </span>着物, ''կիմոնո'', «հագուստ»; [[Ճապոներեն|ճապ.]]<span contenteditable="false"> </span>和服, ''վաֆուկու'', «ազգային հագուստ»), [[Ճապոնիա|Ճապոնիայի]] ավանդական հագուստ: <nowiki/>[[XIX դար|19-րդ դար]]<nowiki/>ի կեսերից համարվում է ճապոնական «ազգային հագուստ»: 
Այն նաև համարվում է [[գեյշա]]<nowiki/>ների և մայկոների (ապագա գեյշա) աշխատանքային հագուստը:
[[Պատկեր:ViewsAndCostumesOfJapan.jpg|մինի|Կիմոնո]]
Կիմոնոյի հետ կապված է ճապոնական «Սիտի-Գո Սան» տոնը:
Տող 12.
# '''վաֆուկու''' (和服) — ճապոնական հագուստ
# '''գոֆուկու''' (呉服) — «չինական» հագուստ<ref>Այդ բառով բնութագրվում է ճապոնական ավանդական հագուստը, որը պատրաստված է [[մետաքս]]ից: Բառացիորեն թարգմանվում է, որպես «հագուստ Ու թագավորությունից»: Ուն (ճապոներեն՝ «Գո») [[Չինաստան]]ի հարավ-արևելյան մասում գտնվող պետության անվանումն է (222—280), որտեղից հին ճապոնացիները ստանում էին մետաքս:</ref>
Դրանցից ամենահինը առաջին տարբերակն է: XIX դարի կեսերին Ճապոնիայի արևմտականացման սկզբին, նրանց թույլատրվեց հագնել ցանկացած <nowiki/>[[հագուստ]]: Դեռևս XVI դարում [[Պորտուգալիա|պորտուգալացի]] միսիոներներ <nowiki/>[[Հիսուսի միաբանություն|ճիզվիտները]], Եվրոպայում հաշվետությունների ժամանակ, հաղորդեցին, որ ճապոնացիները հագուստը անվանում '''կիմոնո''' (kimono) բառով: Այդ անվանումը տարածվեց շատ օտար լեզուներում: Թեև ճապոնացիները '' կիմոնո ''բառով նկատի ունեին թանկարժեք հագուստը, սակայն Եվրոպայում և Ամերիկայում այդ բառով նկատի ունեին հենց ճապոնական հագուստը:
 
XIX դարի վերջում, Ճապոնիայում ավելացավ [[Արևմուտք (քաղաքականություն)|արևմտական]] ոճի հագուստ կրողների թիվը: Արևմտյան և ճապոնական զգեստների տարբերությունան պատճառով, ճապոնացիները ստիպված էին ''«կիմոնո»'' բառին հակտացնել ընդհանուր հասկացություն: Առաջացավ ավանդական հագուստը նշելու նոր բառ՝ ''«վաֆուկու»''<ref>ВՃապոներենում японскомնշանակում языкеէ отдел европейского кроя обозначается словом ''«ёфуку»'' — «западнаяարևմտյան одеждаհագուստ» (洋服).:</ref> Մինչև [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի]]ի ավարտը, այդ բառը դարձավ հիմնական, ճապոնական ավանդական հագուստը մատնանշելու համար: Սակայն հետպատերազմյան շրջանում, ամերիկյան հասկացությունների ազդեցության տակ, ''«կիմոնո»'' բառը դարձավ ''«վաֆուկու»'' տերմինի հոմանիշը: 
 
Համապատասխանաբար, ժամանակակից [[ճապոներեն]]<nowiki/>ում ''«կիմոնո»'' բառը, ստացել է երկու նշանակություն: Լայն իմաստով, դա նշանակում է ցանկացած հագուստ, իսկ նեղ իմաստով՝ ''վաֆուկուի'' տեսակ:
 
Հնագիտական գյուտերը ճապոնական կղզախմբերում հաստատում են այն թեզը, որ <nowiki/>[[Ճապոնացիներ|ճապոնացիներըճապոնացիներ]]ը հագնում էին կանեփից պատրաստված պարզ հագուստներ Ձյումոնի դարաշրջանում: Առաջին հազարամյակի սկզբից մինչ մ.թ.ա, մայրցամաքային նորաձեւության ազդեցության տակ, Ճապոնիայում հայտնվել են կորեա-մանչժուրական տեսակի հագուստներ:
 
Ամենավաղ կիմոնոները, որոնք հայտնվել են մեր թվարկության հիգերորդ դարում, շատ նման են հանֆույին` չինական ավանդական հագուստին: Ութերորդ դարում չինական նորաձևությունը փոխվում է, նմանվելով ժամանակակից կանացի հագուստներին: Հեյան դարաշրջանում (794-1192) կիմոնոն ավելի ոճավորվեց, թեև շատերը դեռ դրա վրայից հագնում էին երկայնափեշ: Մուրոմատի դարաշրջանում (1392-1573), կոսոդե-կիմոնոն, որը առաջ համարվում էր ներքնզգեստ, սկսեցին կրել առանց դրա վրայից հակամա տաբատի, դրա համար հայտնվեց կոսոդեյի օբի գոտին: Էդո դարաշրջանում (1603-1867) թևքերի երկարությունը մեծացավ, հատկպեդ ավելի ձգվեց չամուսնացած կանանց մոտ: Օբին ավելի լայն դարձավ, հայտնվեց այն կապելու տարբեր ձևեր: Այդ ժամանակվանից կիմոնոյի տեսքը գրեթե անփոփոխ մնաց:
 
[[19–րդ դար]]<nowiki/>ի երկրորդ կեսին, Մեյձի դարաշրջանում, արևմտականացումը հանգեցրեց ճապոնական հագուստի հեղափոխությանը: Եվրոպական նորաձևությունը սկսեց դուրս մղել ճապոնական ավանդական զգեստը: Այս գործընթացը աստիճանական և մակերեսային էր մինչև [[1945]] թվականը, անդրադառնալով միայն կառավարող խավին: Սակայն հասարակ ճապոնացիների ապրելակերպի «ամերիկանացումը» հանգեցրեց նրան, որ կիմոնոն դուրս մղվեց առօրյա կյանքից: 
 
Այսօր ճապոնական ավանդական հագուստը հիմնականում օգտագործվում է միայն տոների և պաշտոնական միջոցառումների համար:
Տող 28.
== Կիմոնոյի հատկանիշները ==
[[Պատկեր:Awase_komon.png|մինի|«Կոմոն» կիմոնո]]
Կիմոնոն հիշեցնում է Т-աձև խալաթ: Նրա երկարությունը կարող է տարբեր լինել: Հագուստը մարմնին ամրացնում են ''օբի'' գոտիով (帯), որը գտնվում է իրանի վրա: Եվրոպական [[կոճակ]]<nowiki/>ների փոխարեն օգտագործում են փոքրիկ գոտիներ և առասանակներ: Կիմոնոյի ամենակարևոր առանձնահատկությունը ''սոդե'' թևքերն են (袖), որոնք, որպես կանոն, շատ ավելի լայն են ձեռքերի հաստությունից: Նրանք ունեն պարկանման ձև: Թևքերի անցքը միշտ հենց թևքերի բարձրությունից ավելի քիչ են: Քանի որ ճապոնական ավանդական հագուստը, որը նման է խալաթի, չկա բաց օձիք եվրոպական հագուստների նման: Ընդհանուր առմամբ, այն հարմար է և չի խանգարում մարդու շարժվելուն:
 
Կտորները, որոնցից կարում են կիմոնոն, որպես կանոն առաձգական չեն: Գոտիի համար օգտագործում են մահուդ: Հագուստի ձևածքը սովորաբար ուղղանկյուն է և տարբերվում է եվրոպական նմանօրինակներից, որոնք ունեն բարդ կլորաձև կառուցվածք: Դրա շնորհիվ խնայում են մատերիալը: Դրա ուղղանկյունաձև մնացորդները կարող են կրկին օգտագործվել տնային տնտեսության մեջ:
Տող 38.
Ի տարբերություն եվրոպական հագուստի, որն ընդգծում մարդու մարմնի կառուցվածքը, կիմոնոն առանձնացնում է կրողի միայն ուսերն ու իրանը, թաքցնելով նրա մարմնի թերությունները: Արևմտյան հագուստը ուշադրությունը կենտրոնացնում է ցայտունության վրա, իսկ ճապոնականը՝ համաչափության և հարթության վրա: Դա կապված է ճապոնացիների կատարյալ կառուցվածքի մասին ավանդական պատկերացումների հետ՝ «որքան քիչ կորնթարդություն և անհամաչափություններ, այքան ավելի գեղեցիկ»:
 
Օրինակ, [[Եվրոպա]]<nowiki/>յում կանանց [[սեղմիրան]]<nowiki/>ները
օգտագործվել են իրանը նեղացնելու համար, իսկի որ կիմոնոյով գեղեցիկ երևալու համար, «իդեալական կազմվածքը» բավարար չէր: «Իդեալական կազմվածքը» և դիմահարդարումը համարվում էին միջավայրի անբաժանելի մասը: Միջնադարում հաստատվել է «գեղեցիկ ճապոնուհու» էտալոնը: 
Դմեքը պետք է լինի հարթ, իսկ օվալը՝ երկար: Անձը պետք է լինի հարթ, իսկ նրա օվալ — երկար. Գեղեցիկ էր համարվում շդլիկ աչքերը, նեղ ու բարձր հոնքերով: Բերանը պետք է լինի փոքր և նմանվել փոքր կարմիր ծաղիկին: Փոքր պրոֆիլավորված դեմքից խիստ դուրս ցցվում էր միայն քիթը: Կնոջ մաշկը պետք է լիներ ձյան պես սպիտակ, որովհետև ճապոնուհիները դեռ վաղուց սովորություն ունեին դեմքը և մարմնի այլ մասերը սպիտակացնել: Նման իդեալական գեղեցիկ ճապոնուհիների կերպարը հաջող կերպով ցուցադրված են 17-19-րդ դարերի ճապոնական փորագրություններում:
Տող 44.
== Արտադրություն ==
[[Պատկեր:Kimono_production.jpg|մինի|Կիմոնոյի կտորի չորացումը ներկված մասերի միջև]]
Տղամարդկանց կիմոնոները լինում են տարբեր չափսերի, իսկ կանացի կիմոնոները հիմնականում նուն չափսի են լինումkimono լինում են տարբեր չափերի, իսկ կանանց, հիմնականում, նույն չափսի, ու հարմարացվում են ծալվածքների միջոցով: Կատարյալ կիմոնոյի թևքերը վերջանում են դաստակների մոտ: Տղամարդկանց կիոմոնոները պետք է չիջնեն դաստակից: Կանացի կիմոնոները ավելի երկար են, որպեսզի կարողանան օհասիորի անեն, դա հատուկ ծալվածք է, որը երևում է օբիի տակից: Շատ բարձրահասակ կամ գեր մարդիկ, ինչպիսիք են [[սումո]]<nowiki/>յի ընբիշները, պատվիրում են կիմոնոները, չնայած մնում են ավել կտորներ, որոնց կարող են հեշտորեն տալ գրեթե ցանկացած ձև:
 
Կիմոնոն պատրաստում են մեկ ամբողջ կտոորից: Գորվածքը սովորաբար ունի մոտ քառասուն սանտիմետր լայնություն և տասնմեկ ու կես մետր երկարություն: Դա բավարար է, որպեսզի կարեն մեկ կիմոնո չափահաս մարդու համար: Պատրաստի կիմոնոները պարունակում են գործվածքների չորս շերտեր՝ դրանցից երկուսը ծածկում են մարմինը, իսկ մնացածից կարում են թևքերը: Անցյալ կիմոնոն լվանալուց առաջ քանդում էին և դրանից հետո ձեռքով կարում էին:
Տող 50.
Ավանդական կիմոնոն պատրաստում են ձեռքով, ընդ որում, գործվածքները նույնպես պատրաստում և գունազարդում էին ձեռքով: Կրկնվող նկարները նկարում էին տրաֆարետների միջոցով: Երկար տարիների ընթացքում փոխվել են կիմոնոների ոճը և պարագաները, տեսակները և գործվածքների գույնը:
 
Կիմոնոն և օբին պատրաստում են [[մետաքս]]<nowiki/>ից, կրեպ-մետաքսից, սատինից, ժամանակակից կիմոնոները պատրաստում են էժանագին կտորներից՝ կրեպ-սատինից, բամբակից, պոլիեսթերից և այլ սինթետիկ թելերից: Մետաքսը այնուամենայնիվ, համարվում է իդեալական նյութ է հագուստի պատրաստման համար: 
 
Սովորաբար հյուսված նախշերով կամ մանր պատկերնոերով կիմոնոները կրում են միայն պաշտոնական հանդիպումների ժամանակ: Հեյան դարաշրջանում կիմոնոների տակից հագնում էին տասը մաշված հագուստի շերտեր, ընդ որում, յուրաքանչյուր գույների համադրությունը խստորեն սահամնված էր: Այսօր կիմոնոյի տակից ավելի հաճախ կրում են մեկ նուրբ շերտ: Նախշերով կարելի է որոշել, թե որ եղանակի համար է նախատեսված, օրինակ՝ թիթեռների պատկերներով կամ բալենու գույնի կիմոնոն գարնան համար է, ջրյաին պատկերներովը՝ ամռան, ճապոնական նոճու տերևներովը՝ աշնան, իսկ ձմռանը համապատասխանում է սոճու և բամբուկի գույները:
Տող 56.
Հին կիմոնոները օգտագործում են տարբեր միջոցներով, դրանցից պատրաստում են հաորի և կիմոնո երեխաների համար, նորոգվում են նմանատիպ կիմոնոները, դրանցից նաև պատրաստում են պայուսակներ կամ
աքսեսուարներ: Վնասված փեշերով կիմոնոն կրում են հակամայի տակից: Նախկինում փորձառու մանածագործները հեռացնում էին կիմոնոյի թելերը և դրանք կրկին օգտագործում:
 
 
* <br><br>
 
* <br><br>
 
== Արժեքը ==
Տող 72 ⟶ 67՝
 
== Կանացի կիմոնո ==
[[Պատկեր:Hall_of_Japan_04.JPG|մինի|321x321փքս|Կիմոնոյով հարսը [[Կունստկամերա]]<nowiki/>յում ([[Սանկտ Պետերբուրգ]])]]
Շատ ժամանակակից ճապոնուհիներ կորցրել են ինքնուրույն կիմոնո հգնելու հմտությունը: Ավանդական կիմոնոները ունեն տասներկու կամ ավելի մասեր, դրա համար ստիպված են լինում դիմել մասնագետի՝ օտոկոսիին ([[Ճապոներեն|ճապ.]] <span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">男衆</span>,&#x20;տղամարդ ծառա) և օնագոսիին&nbsp;([[Ճապոներեն|ճապ.]] <span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">女子衆</span>,&#x20;կին ծառա) կամ <span>օննասյուին</span>&nbsp;([[Ճապոներեն|ճապ.]] <span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">女衆</span>,&#x20;կին ծառա): Գեյշաները նույնպես հագնվում են այդ մասնագետների օգնությամբ: 
 
Ճիշտ կիմոնոյի ընտրությունը դժվար է, քանի որ պետք է իմանալ յուրաքանչյուր կիմոնոյի կրելու նշանակությունները, օրինակ՝ տարիքը, ընտանեկան ու սոցիալական դրությունը:
* <br><br>
 
== Տղամարդկանց կիմոնո ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կիմոնո» էջից