«Ձի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Հետ է շրջվում 4166457 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ 130.193.125.56 (քննարկում) մասնակիցը |
shat lav |
||
Տող 41.
Այդ ձիերի մնդավի բարձրությունը 50–185 սմ է։ Սեռահասուն են դառնում 1,5 տարեկանում։ Հղիությունը տևում է մոտ 11 ամիս։ Կաթնատվությունը 11–15 լ է։ Ապրում են 25–30 տարի։
Ընտելացած ձին երկար ժամանակ եղել է մարդու մշտական օգնականը երկրագործական ու փոխադրական աշխատանքներում և կարևոր դեր է խաղացել բանակում։ XX դարի 1-ին կեսին գյուղատնտեսական արտադրության մեքենայացման և փոխադրամիջոցների զարգացման հետևանքով աշխարհում (հատկապես՝ բարձր զարգացած երկրներում) ձիերի գլխաքանակը կրճատվել է գրեթե կրկնակի անգամ։ Սակայն շատ երկրներում բանող ձիեր դեռևս օգտագործվում են։ Մեծ քանակությամբ ձիեր բուծվում են նաև ձիասպորտի և զբոսաշրջության զարգացման, միս ու կումիս ստանալու, բժշկության և անասնաբուժության մեջ գործածվող շիճուկներ ու պատրաստուկներ արտադրելու նպատակով։
Հայաստանում հայտնի է Ղարաբաղյան ձին. լեռնային հեծկան ձիերի ցեղ է, որն ստեղծվել է հնագույն ժամանակներում՝ ժողովրդական ընտրասերմամբ (պարսկական, թուրքմենական հնագույն, հետագայում՝ նաև արաբական ձիերի ցեղերի ներազդմամբ)` Կուր և Արաքս գետերի միջև ընկած տարածքում։ Հայոց այրուձիի կազմում հայտնի էր որպես լավագույն հեծկան։ Արտահանվել է Իրան, Ֆրանսիա, Լեհաստան և այլ երկրներ։ Աչքի է ընկնում գեղեցիկ մարմնակազմվածքով, իսկ հեզ վարքագծով նման է արաբական ձիերին։ Գլխի շարժումը թեթև է, իրանը՝ ուղիղ։ Մնդավի բարձրությունը 145–150 սմ է, իրանի թեք երկարությունը՝ 145–150 սմ։ Օգտագործվել է Դոնի, այսրկովկասյան հանրապետությունների, Արևմտյան Եվրոպայի մի շարք երկրների տարբեր ձիերի ցեղերի բուծման և բարելավման նպատակով։ Սահմանափակ քանակով բուծվում է ԼՂՀ տարբեր շրջաններում։ Ձիերն այն քիչ կենդանիներից են, որ կարողանում են անկեղծ ընկերություն անել: Prostozoo-ն պատմել է մի քանի հետաքրքիր փաստեր 2014թ. խորհրդանիշ կենդանու մասին:
Ձիուն առաջին անգամ ընտելացրել են Արեւելքում, Ք.Ա. 5-րդ հազարամյակում, մինչ այդ նրանց որսում էին մորթու եւ մսի համար: Ձին սրբազան կենդանի է 23 ժողովուրդների համար: Նրա նկատմամբ առանձնակի վերաբերմունք կա Հյուսիսային Աֆրիկայում եւ Մերձավոր Արեւելքում: Օրինակ, մասսաիների ցեղախմբերում համարում են, որ ձիու կողմից սպանված մարդը դրախտ է գնում, իսկ Մորդովիայում կինը իրավունք ուներ ձի նստել միայն երկու շրջազգեստ հագած, որպեսզի սրբազան կենդանուն չպղծեր իր մարմնի հպումով:
Ձիու ամենաերկար անվանումը պերուական միցրան հնդկացիների մոտ է. «օկվիլա ուպարա կլամարու կոալու նակլա նատա», ինչը բառացի նշանակում է «Ծովից եկած սպիտակ մարդու ճաղատ գուանակո», իսկ ամենակարճը մոնղոլների մոտ է՝ «ուկ»:
Ձիերի մոտ զարգացած են բոլոր հինգ զգայարանները՝ տեսողության, լսողության, հոտառության, համի եւ շոշափելիքի: Ձիերի աչքերն ավելի մեծ են, քան կենդանիների մեծ մասի մոտ, դրանք կարող են շրջվել իրարից անկախ: Ձիու տեսադաշտը գրեթե ամբողջական շրջան է, նա կարող է առանց գլուխը թեքելու տեսնել, թե ինչ է կատարվում իր թիկունքում, բացի այդ լավ են տեսնում մթության մեջ: Նրանք, ինչպես եւ մարդիկ աշխարհը գունավոր են տեսնում, բայցտարբերում են միայն երկու գույն՝ կարմիրն ու կապույտը: Գիտնականները պնդում են, որ ձիերի երազներն էլ գունավոր են:
Գոյություն ունի ձիու 160 ցեղատեսակ, որոնց մեջ ամենամաքուրը համարվում է արաբականը:{{վիքիքաղվածք}}
{{Արտաքին հղումներ}}տարբերում են միայն երկու գույն՝ կարմիրն ու կապույտը: Գիտնականները պնդում են, որ ձիերի երազներն էլ գունավոր են:
Գոյություն ունի ձիու 160 ցեղատեսակ, որոնց մեջ ամենամաքուրը համարվում է արաբականը:
[[Կատեգորիա:Կաթնասուններ]]
| |||