«Ուղղաթևեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չNo edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տաքսոտուփ
{{միացնել| name = Ուղղաթևներ}}
[[Պատկեր:Metrioptera roeseli male Richard Bartz.jpg|մինի]]
| image file = Heuschrecke.jpg
| image title =
| image descr =
| regnum = Կենդանիներ
| phylum =
| classis =
| genus = Միջատներ
| familia =
| species =
| latin= Orthoptera
| section name =
| section text =
| itis =
| ncbi =
| wikispecies = Orthoptera
| commons = Orthoptera
| range map =
}}
'''Ուղղաթևներ''' ({{lang-lat|Orthoptera }} կամ {{lang-lat|Saltatoria}} ), [[միջատներ]]ի կարգ։ Հայտնի է շուրջ 20 հազար, [[ՀՀ]]-ում՝ 160 տեսակ՝ տարածված ամենուրեք։ Ուղղաթևները բաժանվում են 2 ենթակարգի՝ երկարաբեղ (ծղրիդներ, ճռիկներ) երկարճաբեղ (մորեխներ, եռամատներ)։ Փոքր, միջին և խոշոր չափերի միջատներ են։
== Կառւցվածքը ==
Մարմինը (երկար.՝ 70 մմ) կողքերից սեղմված է։ [[Բերան]]ը կրծող տիպի է։ Մեծամասնությունն ունի 2 զույգ թևեր (կան թերզարգացած [ձևերով կամ անթև տեսակներ)։ Վերնաթևերը խիտինացված են կամ եղջերային։ Առջևի և միջին զույգ ոտքերը հարմարված են սողալուն և վագելուն, հետինը՝ ցատկելուն։ Շատ տեսակների էգերն ունեն ձվադիրներ։ Ձմեռում են ձվի, թրթուրի կամ հասուն փուլում։ Ուղղաթևների մեծամասնությունը (մորեխներ, ծղրիդների մի մասը) բուսակեր է, կան գիշատիչներ և ամենակերներ։ Ձվադրում են միայնակ կամ խմբերով՝ հողում, հազվադեպ՝ բույսերի ընձյուղներում և. տերևներում։ Հիմնականում տալիս են 1 սերունդ։ Զարգանում են ոչ լրիվ կերպարանափոխությամբ։ Զարգացումն ավարտվում է 1-2 ամսվա ընթացքում՝ 4-8 անգամ մաշկավտխվելուց հետո։ Ապրում են [[բույս]]երի վրա և հողում։ Ուղղաթևները կարող են ձայներ արձակել և ընկալել հատուկ ձայնարձակ և լսող, ապարատների միջոցով։ Ուղղաթևների մեծ մասը (իտալ., չվող մորեխներ, շալա, անթև ծղրիդ, լայնացած բրադիպորուս, տափաստանային սագա և այլն) գյուղատնտ. բույսերի վնասատուներ են։
{{ՀԲ}}
 
[[Կատեգորիա:Միջատներ]]
'''Ուղղաթևեր''' ({{lang-lat|''Orthoptera''}}), [[միջատներ]]ի կարգ։ Փոքր, միջին և խոշոր չափերի միջատներ են։ Մարմինը երկար է, կողքերից սեղմված։ [[Բերան]]ը կրծող տիպի է։ Մեծամասնությունն ունի 2 զույգ թև (կան զարգացած թևերով և անթև տեսակներ)։ Ետին ոտքերը սորաբար ցատկող են։ [[Փորիկ]]ը 10 [[հատված]]անի է։ Շատ տեսակների [[էգ]]երն ունեն ձվադիրներ։ Բաժանվում են 2 ենթակարգի՝ երկարաբեղ Ուղղաթևեր (ծղրիդներ, ճռիկներ) և կարճաբեղ Ուղղաթիևեր (մորեխներ, եռամատներ)։ Ուղղաթևեվեր կարող են ձայներ արձակել և ընկալել հատուկ ձայնարձակ և լսողական ապարատների միջոցով։ Հայտնի է Ուղղաթևերի շուրջ 20 հազար տեսակ։ Տարածված են ամենուրեք, հատկապես արևադարձային շրջաններում։ Ուղղաթևերի մեծամասնությունը ([[մորեխներ]], [[ծղրիդներ]]ի մի մասը) բուսակեր է, կան գիշատիչներ և ամենակերներ։ Ձվադրում են միայնակ կամ խմբերով, հողում, հազվադեպ՝ բույսերի ընձյուղներում և տերևներում։ Զարգանում են ոչ լրիվ կերպարանափոխությամբ։ ՍՍՀՄ–ում հանդիպող Ուղղաթևերի հիմնականում տալիս են տարեկան մեկ սերունդ։ Ձմեռում են սովորաբար ձվերը, որոշ տեսակների թրթուրները կամ հասուն միջատները։ Զարգացումն ավարտվում է 1–2 ամսվա ընթացքում, 4–8 անգամ [[մաշկ]]ափոխվելուց հետո։ Ապրում են բույսերի վրա և հողում։ Բրածո Ուղղաթևեր հայտնի են քարածխային դարաշրջանից։ Որոշ Ուղղաթևեր, հատկապես մորեխները (հարավում նաև ծղրիդներն ու ճռիկները), զանգվածային զարգացման տարիներին զգալի վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Ուղղաթևերի դեմ պայքարում են քիմիական միջոցներով և խամ ու խոպան հողերի յուրացմամբ։ Պատկերազարդումը տես 320–321-րդ էջերի միջև՝ ներդիրում։
 
{{ՀՍՀ}}