«Երուսաղեմի պաշարում (1099)»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Երուսաղեմի պաշարում''', [[Առաջին խաչակրաց արշավանք]]ի գլխավոր իրադարձությունը:իրադարձությունը։ Տեղի է ունեցել [[1099]] թվականի [[հունիսի 7]]-ից մինչև [[հուլիսի 15]]-ը, որի անդյունքում քաղաքը գրավեցին [[խաչակիրներ]]ը: Ճակատամարտի հաջող ավարտը հանգեցրեց [[Առաջին խաչակրաց արշավանք]]ի ավարտին [[Փոքր Ասիա]]յում:

[[1095]] թվականին [[Ուրբանոս II]] [[Հռոմի Պապ|պապ]]ը հրավիրում է Կլերմոնի ժողովը և հայտարարում է [[Խաչակրաց արշավանք]] ընդդեմ մուսուլմանների, նպատակն էր ազատագրել մուսուլմանների տիրապետության տակ գտնվող [[Երուսաղեմ]] քաղաքը, որտեղ մեծացել, սպանվել և թաղվել էր [[Հիսուս Քրիստոս]]ը: Ուրբանոսը խոստանալում էր մեղքերի թողություն տալ արշավանքի մասնակիցներին։ Եվրոպացիները թյուր կարծիք ունեին մուսուլմանների մասին և մտածում էին, որ հեշտ հաղթանակ կտանեն նրանց նկատմամբ:նկատմամբ։

[[1096]] թ. հոկտեմբերին մեկնարկում է գյուղացիների կամ աղքատների խաչակրաց արշավանքը:արշավանքը։ Արշավի մասնակիցների մեծ մասը կանոնավոր բանակի անդամներ չէին, հետևաբար լուրջ ռազմական ուժ չէին:չէին։ [[Սուրբ Երկիր|Սուրբ Երկրի]] ճանապարհին խաչակիրները թալանում էին խաղաղ բնակչությանը, կազմակերպում [[հրեաներ|հրեական համայնք]]ի ջարդեր:ջարդեր։ [[Կոստանդնոպոլիս]]ում հավաքվում է շուրջ 180 հազար մարդ, ովքեր մեծ վտանգ էին ներկայացնում Բյուզանդիայի համար:համար։ [[Ալեքսիոս Ա Կոմնենոս]]ը հասկանում է, որ հմուտ զինվորների փոխարեն [[Հռոմի Պապ]]ը նրա մոտ է ուղարկել աղքատների հյուծված խմբեր, ովքեր պարզապես չեն կարող մարտնչել լավ պատրաստված և զիված մուսուլմանների դեմ:դեմ։ Բացի դրանից «բանակը» [[Բյուզանդիա]]յում գտնվելու ընթացքում ոչնչացնում է շատ տներ, պալատներ, առևտրականների կրպակներ չնայած նրան, որ բյուզանդացիները նրանց շարունակում էին սնուցել խաչակիրներին:խաչակիրներին։ Ալեքսիոսը չի կարողանում համոզել Պետրոս Ամյենցուն սպասել [[ասպետ]]-[[խաչակիրներ]]ի տեղ հասնելուն:հասնելուն։ 1096 թ. հոկտեմբերի 21-ին Նիկիայի մոտ գտնվող Ցիվետոտոս քաղաքի մոտ սելջուկները գլխովին ջախջախում են խաչակիրներին:խաչակիրներին։

Աղքատների խաչակրաց արշավանքի տապալումից հետ գոտֆրիդ Բուլյոնցին (այդ ժամանակ արդեն լոթարինգիայի հերցոգ) իր եղբայրներ` Բալդուինի և Էստաշի հետ միասին գլխավորեց խաչակիրների կազմակերպված բանակը:բանակը։ Նրանց ընկալում էին որպես [[Հռոմի Պապ]]ի դաշնակիցներ:դաշնակիցներ։ Աննա Կոմնենոսի վկայությամբ Գոտֆրիդի բանակը կազմված էր 10 հազ. հեծյալից և 70 հազ. հետևակայիններից, սակայ այս թվերը զգալիորեն ուրճացված են:են։ մինչև զորքերը գլխավորելը Գոտֆրիդը վաճառեց իր ունեցվածքի զգալի մասը այդ թվում նաև Բուլյոնի կոմսությունը<ref name="Վիյմառ50">Վիյմառ. - Էջ 50.</ref>.: Լոթարինգիացիները արշավեցին առաջինը և նրանց առաջնորդներից պահանջվեց մեծ ջանքեր գործադրել, որպեսզի ընդհանուր հայտարարի գան Հունգարիայի բնակիչների հետ` ովքեր լավ էին հիշում աղքատ-խաչակիրների անմարդկային գործողությունները:գործողությունները։ [[Բելգրադ]]ից ոչ հեռու Գոտֆրիդը հանդիպեց Բյուզանդիայի կայսեր [[Ալեքսիոս Ա Կոմնենոս]]ի դեսպաններին և կնքեց նրանց հետ դաշինք Բյուզանդացիները պարտավորվում էին սննդամթերք տրամադրել խաչակիրներին նրանց հողերը պաշտպանելու պայմանով:պայմանով։ Այս համագործակցությունը տևեց մինչև խաչակիրները անհայտ պատճառներով պաշարեցին Սելիբրիա քաղաքը:քաղաքը։ Տագնապահար Ալեքսիոսը հրամայեց Գոտֆրիդին ներկայանալ իր մոտ [[Կոստանդնոպոլիս]]: Սակայն գոտֆրիդը հրաժարվեց ընդունել աուդիենցիան և 1096 թ. դեկտեմբերի 23-ին լոթարինգիացիները հասան Կոստանդնոպոլսի պարիսպներին<ref name="Կոմնենոս282">Կոմնենոս. - Էջ 282.</ref>.: Ալեքսիոսը որոշեց դադարեցնել խաչակիրների սնուցումը մթերքներով, բայց այն բանից հետո, երբ խաչակիրները սկսեցին թալանել քաղաքի շրջակայքը կայսրը որոշեց վերականգնել սնուցումը:սնուցումը։ Զինված բախումներից հետո Ալեքսիոսը և Գոտֆրիդը դաշինք կնքեցին Գոտֆրիդը երթմնակալեց Ալեքսիոսին փոխարենը շատ գումար ստացավ:ստացավ։ Երբ [[Կոստանդնոպոլիս]] ժամանեցին մնացած խաչակիրները Գոտֆրիդը շարժվեց դեպի Նիկիա:Նիկիա։ Նիկան գրավելուց հետո խաչակիրները բաժանվեցին առաջնագիծը ղեկավարում էր Բոհեմունդը, իսկ թիկունքը Գոտֆրիդը:Գոտֆրիդը։ Խաչակիրների հրամանատարները դարձյալ ընդհանուր հայտարարի չեն կարողանում գալ` գրավել [[Դամասկոս]]ը, թե խայտառակել [[Ֆաթիմյաններ]]ին [[Կահիրե]]ում, սակայն ի զարմանս բոլորի որոծում են գրավել [[Երուսաղեմ]]ը:

[[1099]]թ. [[հունիսի 7]]-ի վաղ առավոտյան խաչակիրները հասնում են [[Երուսաղեմ]]ին: Երուսաղեմի մոտ է հավաքվում 20-40 հազարանոց խաչակրաց բանակ:բանակ։ Երուսաղեմի [[ամիրա]] Իֆթիքար ալ-Դաուլան խաչակիրների մոտ է ուղարկում դեսպանների՝ թույլատրելով մտնել քաղաք փոքր չզինված խմբերով ուխտագնացության:ուխտագնացության։ Սակայն ամիրայի առաջարկին քրիստոնյաները չեն համաձայնում<ref name="Ռամբո2">{{книга

}}</ref>: Երուսաղեմի պաշարումը սկսում էր հիշեցնել [[Անտիոքի պաշարում]]ը. քաղաքի ամիրան վռնդում է քաղաքի քրիստոնյաներին և սկսում է ամրացնել պարիսպները:պարիսպները։ Բացի դրանից մուսուլմանները թունավորում են շրջակայքի ջրհորները. [[խաչակիրներ]]ը ստիպված ջուր էին բերում իրենց ճամբարից 10 կմ հեռավորության վրա գտնվող ջրի աղբյուրից:աղբյուրից։ Հունիսի 13-ին խաչակիրները սկսեցին գրոհել քաղաքի պարիսպները:պարիսպները։ Աստիճաններով բարձրացող քրիստոնյաները մարտի էին բռնվում պաշարվածների հետ, սակայն պարիսպների բարձրության և ամրության շնորհիվ քրիստոնյաները տանուլ տվեցին առաջին գրոհը:գրոհը։ Հունիսի վերջին խաչակիրները ստացան տեղեկություններ, որ դեպի պաշարվածները [[Եգիպտոս]]ից շարժվում է Ֆաթիմյանների բանակը:բանակը։ Հասկանալով, որ պասիվ պաշարումը կարող է երկար տևել քրիստոնյաները [[Սամարիա]]յի անտառներից փայտ բերեցին և սկսեցին կառուցել պաշարողական մեքենաներ:մեքենաներ։ Հետո տեղի ունեցավ ռազմական ժողով, որի ընթացքում հրամանատարներին բաշխվեցին առաջադրանքներ:առաջադրանքներ։ Ամեն մի հրամանատար պարտավոր էր գրոհել քաղաքի ինչոր հատված:հատված։ Վճռական գրոհը տեղի ունեցավ [[հուլիսի 14]]-ին քրիստոնյաները պաշարողական մեքենաներից սկսեցին քարեր արձակել, սակայն պատերի վրա մուսուլմանների կողմից տեղադրած բամբակով լցված պարկերի շնորհիվ հարվածները լուրջ վնաս չէին հասցնում քաղաքին:քաղաքին։ Գրոհը շարունակվեց ամբողջ օրվա ընթացքում:ընթացքում։ Մուսուլմանները վախենում էին, որ քրիստոնյաները նոր գրոհ կձեռնարկեն, իսկ քրիստոնյաները վախենում էին, որ սարակինոսները կայրեն պաշարողական մեքենաները:մեքենաները։ Հուլիսի 15-ի առավոտը սկսվեց համընդանուր աղոթքով:աղոթքով։ [[Եվրոպա]]ցի տեգակիրները ցույց տվեցին մինչ այդ մուսուլմանների համար անհայտ զինատեսակի` [[տեգ]]ի հզորությունը` դիպուկ կրակելով պատերի վրա կանգնած մուսուլմաններին:մուսուլմաններին։ Ասպետները ձեռնարկեցին նոր գրոհ. բարձրանալով պարիսպների վրա՝ հասցնում էին սարսափելի վնասներ մուսուլմաններին:մուսուլմաններին։ Նման ճնշման մուսուլմանները չկարողացան դիմակայել:դիմակայել։ Ընկան քաղաքի բոլոր պաշտպանները, և արդեն ոչինչ չէր կարող կանգնեցնել քրիստոնյաներին հասնել իրենց նպատակին:նպատակին։ Խաչակիրները սկսեցին ներխուժել քաղաք:քաղաք։ Ըստ ավանդության՝ առաջինը քաղաք է մտել Լետոլդ անունով մի ասպետ, նրան հետևեց [[Գոտֆրիդ Բուլյոնցի]]ն:

Հարձակվողները սպանում էին իրենց ճամփին հանդիպած բոլոր մուսուլմաններին և հրեաներին:հրեաներին։ Քաղաքացիներից շատերը փորձեցին ապաստանել [[Երուսաղեմի տաճար]]ի տանիքի վրա:վրա։ Առավոտյան խաչակիրները այրեցին Սինագոգը իր մեջ պատսպարված բնակիչների հետ միասին:միասին։ Հուլիսի 16-ի առավոտի դրությամբ համարյա քաղաքի ամբողջ բնակչությունը սպանված էր:էր։ Ըստ արևմտյան ժամանակագրերը սպանվածների թիվը հասնում է 10 հազարի, սակայն արևելյան ժամանակագրերը հայտնում են մի քանի անգամ գերազանցող թվեր:թվեր։ Բացի սպանդից Քրիստոնյաները նաև թալանում էին քաղաքը [[Տանկրեդ]]ը ըստ տեղեկությունների [[Երուսաղեմի տաճար]]ից դուրս է բերել անհամար քանակությամբ ոսկի արծաթ և թանկառժեք քարեր:քարեր։ Գիյոմ Տյուրոսցին վկայում է, որ ամբողջ թալանվածը որոշժամանակ անց վերադարձվել է:է։ Ժերար Րիշառը կարծիքով սպանդի պատառը հանդիսանում էր պաշարվածների անարգանքը խաչակիրների նկատմամբ:նկատմամբ։ Պաշարվածները քաղաքից վիրավորական արտահայտություններ էին ուղում քրիստոնյաներին:քրիստոնյաներին։

Երուսաղեմը գրավելուց հետո Գոտֆրիդը ընտրվեց արքա, սակայն հրաժարվում է թագադրվել այն քաղաքում որտեղ [[Հիսուս Քրիստոս]]ին թագադրեցին փշե պսակով՝ ընդունում է «Աստծո գերեզմանի պաշտպան» տիտղոսը ({{lang-la|Advocatus Sancti Sepulchri}}): Փաստացի արքա դառնալուց հետո Գոտֆրիդը սկսեց ընդլայնել թագավորության տարածքները գրավելով Կեսարիան, Ասկալոնը իրեն ենթարկեցնելով Հորդանան գետի ձախ ափի արաբ բնակչությանը:բնակչությանը։ Օգոստոսի 1-ին առաջին լատինական պատրիարք է ընտրվում Առնուլֆ Շոկեսցին:Շոկեսցին։ Նա հարցաքննում է մի քանի հրաշքով փրկված բնակչի և իմանում որտեղ է պահված ք`րիստոնեության գլխավոր մասունքներից մեկը՝ Ամենափրկիչ խաչը (այն խաչը, որի վրա խաչեցին [[Հիսուս Քրիստոս]]ին): Օգոստոսի 12-ին Գոտֆրիդ Բուլյոնցին Ասկալոնի մետ ջախջախում է ալ-Աֆդալի ղեկավարած ուժերին վերացնելով նորաստեղծ թագավորությանը հարող վտանգները:վտանգները։ Այս հաղթանակներից հետո շատ խաչակիրներ համարելով իրենց պարտքը կատարված վերադարձան հայրենիք:հայրենիք։ Առաջին խաչակրաց արշավանքը պսակվեց հաջողությամբ ինչի արդյունքում [[Մերձավոր Արևելք]]ում ստեղծվեցին քրիստոնեական պետություններ:պետություններ։