«Կեչի ելունդավոր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{taxobox | name = Կեչի ելունդավոր | image file = | image title = | image descr = | regnum = Բույսեր | phylum = | classis = | ordo = Կեչածաղկ...»:
 
No edit summary
Տող 1.
{{taxobox
| name = Կեչի ելունդավոր{{PAGENAME}}
| image file =
| image title =
Տող 11.
| genus = Կեչի
| species =
| latin = Betulaceae verrucosa Ehrh
| author =
| syn =
Տող 17.
| typus =
}}
'''Կեչի ելունդավոր''' ({{lang-lat|Betulaceae verrucosa Ehrh}}), կեչազգիների ընտանիքի, կեչի ցեղի [[բույս]]։
 
== Նկարագրություն ==
Ծառեր են՝ մինչև 20 մ բարձրությամբ և 20-30 սմ բնի տրամագծով: Սաղարթը անկանոն-ձվաձև է, թափանցիկ, դեպի ցած հակված ճյուղերով: Բունը և բազմամյա ճյուղերը ծածկված են սպիտակ, բարակ շերտերով անջատվող կեղևով: Ծեր [[ծառ]]երի բնի հիմքում կեղևը խիստ ճաքճքված է, ամուր, սևավուն: Տարեկան ընձյուղները կարմրագորշավուն են, երիտասարդները մերկ, ծածկված ելունդանման խեժագեղձերով: [[Տերև|Տերևները]] ձվաձև-շեղանկյունաձև են կամ եռանկյուն ձվաձև, 3,5-7 սմ երկարությամբ և 2,5-5,5 սմ լայնությամբ, հիմքում լայն-սեպաձև, գագաթը սրածայր, կրկնակի սուրարմատաեզր, երկու կողմերից հարթ, նոր բացված ժամանակ կպչուն: Կոթունը մերկ է, 2-3 սմ երկարությամբ: Պտղաբերող կատվիկները գլանաձև են, 2,5-3 սմ երկարությամբ և մոտ 1 սմ տրամագծով: Թեփուկները կանաչավուն են, 5 մմ երկարությամբ ու լայնությամբ: Ընկուզիկը երկարավուն-էլիպսաձև է, թևիկները 2-3 անգամ ավելի լայն են ընկուզիկից: Ծաղկում է մայիսին, պտուղները հասունանում են օգոստոս-սեպտեմբերին:
Ծառեր են՝ մինչև 20 մ բարձրությամբ և 20-30 սմ բնի տրամագծով: Սաղարթը
 
անկանոն-ձվաձև է, թափանցիկ, դեպի ցած հակված ճյուղերով: Բունը և բազմամյա
ճյուղերը ծածկված են սպիտակ, բարակ շերտերով անջատվող կեղևով: Ծեր [[ծառ|ծառերի]] բնի
հիմքում կեղևը խիստ ճաքճքված է, ամուր, սևավուն: Տարեկան ընձյուղները
կարմրագորշավուն են, երիտասարդները մերկ, ծածկված ելունդանման խեժագեղձերով:
[[Տերև|Տերևները]] ձվաձև-շեղանկյունաձև են կամ եռանկյուն ձվաձև, 3,5-7 սմ երկարությամբ և
2,5-5,5 սմ լայնությամբ, հիմքում լայն-սեպաձև, գագաթը սրածայր, կրկնակի սուրարմատաեզր, երկու կողմերից հարթ, նոր բացված ժամանակ կպչուն: Կոթունը մերկ է,
2-3 սմ երկարությամբ: Պտղաբերող կատվիկները գլանաձև են, 2,5-3 սմ
երկարությամբ և մոտ 1 սմ տրամագծով: Թեփուկները կանաչավուն են, 5 մմ
երկարությամբ ու լայնությամբ: Ընկուզիկը երկարավուն-էլիպսաձև է, թևիկները 2-3
անգամ ավելի լայն են ընկուզիկից: Ծաղկում է մայիսին, պտուղները հասունանում են
օգոստոս-սեպտեմբերին:
== Տարածվածություն ==
Բնական պայմաններում տարածված է [[Կովկաս|Կովկասում]], [[Արևմտյան Եվրոպա|Արևմտյան Եվրոպայում]], [[Միջերկրական ծով]]ի ափերին, [[ԽՍՀՄ]]-ի եվրոպական մասում, Բալկաններում, Արևմտյան Սիբիրում: Մեր հանրապետության տարածքում հանդիպում է հյուսիս-արևելյան և հյուսիսային շրջաններում, Ապարան-Հրազդանում, Գեղարդում, Վայքում, Ջանգեզուրում և Մեղրիում, որտեղ աճում է անտառների վերին եզրերում, ծովի մակերևույթից մինչև
2400 մ բարձրության վրա, հաճախ'հաճախ՝ քարքարոտ վայրերում, ամենուրեք կեչուտներ առաջացնելով:
[[Միջերկրական ծով]]ի ափերին, [[ԽՍՀՄ]]-ի եվրոպական մասում, Բալկաններում, Արևմտյան
Սիբիրում: Մեր հանրապետության տարածքում հանդիպում է հյուսիս-արևելյան և
հյուսիսային շրջաններում, Ապարան-ճրազդանում, Գեղարդում, Վայքում, Ջանգեզուրում
և Մեղրիում, որտեղ աճում է անտառների վերին եզրերում, ծովի մակերևույթից մինչև
2400 մ բարձրության վրա, հաճախ' քարքարոտ վայրերում, ամենուրեք կեչուտներ
առաջացնելով:
 
== Կիրառություն ==
Ելունդավոր կեչին ունի բազմաթիվ պարտիզային ձևեր, որոնք լայնորեն ենմշակվում կանաչապատման բնագավառում: Դրանք տարբերվում են սաղարթի և
տերևների ձևերով, սաղարթի գույնով: Ամենատարածված կեչիներից մեկն է, որը առաջացնում է մաքուր և խառը տնկարկներ: Լավ է վերականգնվում ինքնացանով և մացառներով: Սերմերը հեշտությամբ են տարածվում քամու միջոցով: Չափազանց լուսասեր ծառատեսակ է: Արագ է աճում: Մեծ տարիքում վերատնկումը վատ է տանում: Բնափայտը օգտագործվում է կահույք, ֆաներա պատրաստելու համար: Լավ փայտածուխ է տալիս: Օգտագործվում է նաև որպես վառելիք: Վերնակեղևը օգտագործում են ամանեղեն, տուփեր, պատրաստելու, տները ծածկելու համար: Դրանից խեժ են ստանում<ref>{{Գիրք:ՀԴՖ|1|196}}</ref>:
մշակվում կանաչապատման բնագավառում: Դրանք տարբերվում են սաղարթի և
տերևների ձևերով, սաղարթի գույնով:
Ամենատարածված կեչիներից մեկն է, որը առաջացնում է մաքուր և խառը տնկարկներ:
Լավ է վերականգնվում ինքնացանով և մացառներով: Սերմերը հեշտությամբ են
տարածվում քամու միջոցով: Չափազանց լուսասեր ծառատեսակ է: Արագ է աճում: Մեծ
տարիքում վերատնկումը վատ է տանում:
Բնափայտը օգտագործվում է կահույք, ֆաներա պատրաստելու համար: Լավ
փայտածուխ է տալիս: Օգտագործվում է նաև որպես վառելիք: Վերնակեղևը
օգտագործում են ամանեղեն, ւոուփեր, պատրաստելու, տները ծածկելու համար: Դրանից
խեժ են ստանում<ref>{{Գիրք:ՀԴՖ|1|(գրքի էջը)}}</ref>:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}