|
|calling_code = +299
|}}
'''Գրենլանդիա''' ({{lang-gl|Kalaallit Nunaat}}, {{lang-da|Grønland}}, թարգմանաբար՝ «կանաչ երկիր»), [[կղզի-պետություն]] [[Հյուսիսային Սառուցյալ օվկիանոս|Հյուսիսային Սառուցյալ]] և [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յից հյուսիս-արևելք։ Երկրագնդի ամենախոշոր կղզին է, զբաղեցնում է ավելի քան 2 միլիոն քկմ տարածք:տարածք։ Նախկինում հանդիսացել է մայրցամաքի մի մասը, որից անջատվել է նորագույն շարժումների ժամանակ՝ Հյուսիսամերիկյան պլատֆորմի կոտրատումների հետևանքով:հետևանքով։ Գրենլանդիայի հյուսիսային ծայրակետը բևեռից հեռու է 705 կիլոմետր:կիլոմետր։ Մինչև 1536 թվականը պատկանել է [[Նորվեգիա]]յին, որից հետո անցել է [[Դանիա]]յին։ Բնակչությունը [[2013]] թվականին կազմել է 61,9 հազար մարդ։ [[Մայրաքաղաք]]ը [[Նուուկ]]ն (Գոթհաբ) է։ Բնակչության 90%-ը կազմում են [[գրենլանդացիներ]]ը։
Բնակչության շուրջ 90%-ը կենտրոնացված է Գրենլանդիայի հարավ-արևմտյան ափերին, որտեղ էլ գտնվում են խոշոր [[բնակավայրեր]]ը, այդ թվում մայրաքաղաք Նուուկը՝ իր 17 հազար բնակչով։ Նուուկում է գտնվում Գրենլանդիայի միակ համալասարանը։ [[2009]] թվականի հունվարից պետական լեզու է [[գրենլանդերեն]]ը ([[Էսկիմոս]]յան լեզու)։
== Կլիման ==
Աշխարհագրական դիրքի և սառը ծովերով շրջապատված լինելու պատճառով Գրենլանդիայի կլիման ցուրտ է:է։ Ներքին շրջաններում օդի ջերմությունն ընկնում է մինչև -[[70]]°, անգամ հուլիսին այստեղ հաճախ են լինում -[[28]]° սառնամանիքներ:Կղզուսառնամանիքներ։Կղզու ներքին շրջաններում գոյություն ունի մշտական բարձր ճնշման մարզ:Ամառըմարզ։Ամառը կարճ է և ցուրտ, կղզու մեծ մասում օդի ջերմությունը 0°-ից չի բարձրանում:բարձրանում։ Միայն հարավային ափերին, որտեղով անցնում է օվկիանոսային տաք հոսանք, օդի ջերմությունը հուլիսի երկրորդ կեսերին կարող է հասնել [[8]]°-[[10]]°-ի:ի։ Տեղացող ձյունը ցածր ջերմաստիճանի պատճառով չի հալչում և հազարավոր տարիների ընթացքում կուտակվելով՝ վերածվում է սառույցի:Այդպեսսառույցի։Այդպես կղզին ծածկվել է սառցադաշտերով:սառցադաշտերով։ Գրենլանդիայի ափամերձ լեռնոտ շրջաններից սառցադաշտերը սահում են և կոտրվելով՝ ընկնում [[ծով]]ը:Այդպես առաջացած սառցասարերը՝ այսբերգները, [[Լաբրադոր]]յան սառը հոսանքի ազդեցությամբ հասնում են մինչև [[Նյուֆաունդլենդ]] (նոր գտնված երկիր) կղզի:կղզի։ [[Այսբերգ]]ները հաճախ պատված են լինում մշուշով և հորիզոնում չեն երևում:Այդպիսիերևում։Այդպիսի մի սառցասարը [[1912]] թվականին դարձավ [[Տիտանիկ]]ի նավաբեկության պատճառ:պատճառ։ Գրենլանդիա կղզում ձևավորված հողեր և բուսականություն չկա:Միայնչկա։Միայն հարավային և հարավ- արևմտյան ափերին ամռանն աճում են [[մամուռ]]ներ և [[քարաքոս]]եր, որոնք հեռվից կանաչ մարգագետնի տպավորություն են թողնում (այդտեղից էլ անվանումը): <ref>Մ.Իսկանդարյան, Մայրցամաքների և օվկիանոսների աշխարհագրություն, Երևան 1996թ </ref>
== Անվանում ==
Անվանումը {{lang-da|Grønland}} բառացի նշանակում է «կանաչ երկիր», թեև այդ անունը բոլորովին չի համապատասխանում ցուրտ և անբարեբեր երկրին։
Կղզին առաջին անգամ հայտնաբերել է իսլանդացի նավորդ Գունբյորնը մոտ [[875]] թվականին, սակայն ափ դուրս չի եկել։ [[982]] թվականի ամռանը իսլանդացի վիկինգ [[Էյրիկ Ռաուդի]]ն (հայտնի է նաև Էյրիկ Շիկահեր և Էյրիկ Տորվադսոն անուններով) առաջին անգամ հետազոտել է այդ կղզու հարավարևմտյան ափի մի հատված, որն այդ ժամանակ ծածկված է եղել կանաչ բուսականությանբ, և կղզին անվանել է «Կանաչ երկիր»։ Գրենլանդիա կղզին ուսումնասիրել է նաև նորվեգացի Ֆ. Նանսենը:Նանսենը։ Նա կազմակերպում է փոքրիկ՝ հինգ հոգանոց արշավախումբ, որի նպատակը Գրենլանդիա կղզին հատելն էր՝ արևելքից արևմուտք:արևմուտք։ Արշավախումբը Օսլոյից ճանապարհ ընկավ 1888 թ. մայիսի 5-ին:ին։ Ուղիղ հինգ ամսվա ընթացքում Նանսենի արշավախումբը, հաղթահարելով անասելի դժվարություններ, հատում է Գրենլանդիան և հասնում կղզու արևմտյան ափ՝ դահուկներով անցնելով շուրջ 660 կմ ճանապարհ:ճանապարհ։
<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref>
|
