«Զեեմանի էֆեկտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
ՀՍՀ Նյութը վերցված է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի համանուն հոդվածից, ՔրիեյթիվՔոմմոնս Նշում Համանման Տարածում |
No edit summary |
||
Տող 1.
'''Զեեմանի երևույթ''', մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհումը բաղադրիչների՝ կապված
ատոմի էներգետիկ մակարդակների ճեղքման հետ։ Տայտնաբերել է Պ․ Զեեմանը (1896) մագնիսական դաշտում նատրիումի գոլորշիների լուսարձակումը հետազոտելիս։ Զեեմանի երևույթը դիտելու համար օգտագործվում է Սպեկտրային գծի բաղադրիչների քանակը, փոխդասավորությունը, բևեռացումը և ինտենսիվությունը կախված են էներգետիկ մակարդակների կառուցվածքից, մագնիսական դաշտի լարվածությունից և դիտման ուղղությունից։
Պարզագույն դեպքում, մագնիսական դաշտին ուղղահայաց ուղղությամբ դիտելիս,ստացվում է տրիպլետ Vo+Av, Vo և Vo—Av հաճախականություններով ընդ որում սկզբնական Vo հաճախականությամբ բաղադրիչների Էլեկտրական վեկտորի տատանումները զուգահեռ են մագնիսական դաշտի Զեեմանի երևույթի դիտման սխեման, գծային սպեկտրի աղբյուրը տեղավորված է Էլեկտրամագնիսների բևեռների միջև։ Ո՝ ոսպնյակներ,Պ՝ պոլյարոիդներ (բևեռացման բնույթը որոշելու համար),պեկտրոսկոպներ:Զեեմանի երևույթ ա-նիպարզ երեվույթը․ բևեռացման ուղղությունը ցույց է տրված սլաքներով H լարվածությանը (յէ-բաղադրիչ), իսկսիմետրիկ տեղաշարժված երկու բաղադրիչներինը՝ ուղղահայաց են H-ին (օ-բաղադրիչներ)։ Մագնիսական դաշտիուղղությամբ դիտելիս ստացվում է vG+ Avև Vo—Av դուբլևտը (2 գիծ)։ Մեծ հաճախականությամբ բաղադրիչը բևե–ռացված է աջ, իսկ Փոքր հաճախականու–թյամբ բաղադրիչը՝ ձախ շրջանով։ Տրոհման այսպիսի պատկեր (պարզ կամնորմալ Զեեմանի երևույթ) ստացվում է միայնառանձին սպեկտրային գծերի համար,ինչպես նաև ևզոր մագնիսական դաշտում(Պաշեն-Բակի երևույթ)։
Ընդհանուրդեպքում դիտվում է բարդ կամ անոմալ Զ․ ե․՝ առաջանում են սկզբնականգծի նկատմամբ սիմետրիկ տեղաշարժված л և օ հավասաբահեռ բաղադրիչների խմբեր։ Զեեմանի առաջիև տեսական բացատրությունը տվել է Տ․ Լորենցը։ Ըստ դասական էլեկտրոնային տեսության, ատոմում առաձգականորեն կապված Էլեկտրոնի տատանումների v0 հաճախականությունը արտաքին մագնիսական H դաշտի ազդեցությամբ Փոխվում է Av= m H մեծությամբ (e-ն ն ա-ը Էլեկտրոնի լիցքը ն զանգվածն են, c-ն լույսի արագությունն Է)։ Զեեմանի․ ամբողջական բացատրությունը տալիս է քվանտային տեսությունը, ըստ որի Էներգետիկ մակարդակների ճեղքումը պայմանավորված է ատոմի շարժման քանակի մեխանիկական մոմենտի և դրա հետ կապված մագնիսական p, մոմենտի առկայությամբ։ մագնիսական դաշտում կարող է դասավորվել միայն որոշակի ձևով, նրա հնարաւխր դասավորությունների թիվը հավասար է Էներգետիկ մակարդակի այլասերման աստիճանին, այսինքն՝ տվյալ E Էներգիայով ատոմի հնարավոր վիճակների թվին։
Մագնիսական դաշտում ս-ի յուրաքանչյուր դասավորու–թյանը համապատասխան՝ ատոմը ձեռք է բերում լրացուցիչ էներգիա (jih-Ը՝ բ֊ի պրոյեկցիան H-ի ուղղությամբ, ընդունում է ընդհատ արժեքնևր), որի շնորհիվ այլասերումը վերանում Է, և մակարդակը ճեղքվում է մի շարք հավասարահեռ եևթամակարդակների։ Քվանտային անցումները տարբեր մակարդակների ենթամակարդակների միջև պայմանավորում են Զեեմանի սպեկտրային գծերի համար։ Ռադիոսպեկտրոսկոպիայի մեթոդներով կարելի է դիտել նաև ստիպողական մագնիսական քվանտային անցումները միևնույն մակարդակի ենթամակարդտկների միջև։ Զեեմանը դիտվում է նաև մոլեկուլևևրի և բյուրեղևերի սպեկ- տըրներում։ Զ․ ե․ կիրառվում է տիեզերական օբյեկտների մագնիսական դաշտերի չափման համար, սպեկտրոսկոպիա–յում, քվանտային Էլեկտրոնիկայի սարքավորումն երում
== Գրականություն ==
Գ․ Ս․, Օպտիկա, Ե․, 1973։ Нльяшевич М․ А«, Атом–ная и молекулярная спектроскопия, М-, 1962․
{{ՀՍՀ}}
| |||